آیه فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَكُمْ [22]
اگر حكومت را بدست گيريد، آيا جز اين انتظار مى‌رود كه در زمين فساد نماييد و پيوند خويشاوندى را قطع كنيد؟!
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَلَعَلَّکُمْ إِنْ وُلِّیتُمْ أَمْرَ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ أَنْ تَعْصُوا اللَّهَ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ قَالَ: ابْنُ‌عَبَّاس (رحمة الله علیه)فَوَلَّاهُمُ اللَّهُ أَمْرَ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ فَعَمِلُوا بِالتَّجَبُّرِ وَ الْمَعَاصِی وَ تَقَطَّعُوا أَرْحَامَ نَبِیِّهِمْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ أَهْلِ بَیْتِه (علیهم السلام).
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ یعنی شاید اگر از این کار رویگردان شدید، خدا را معصیت کنید، وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ خدا امر این امّت را به آنان واگذار کرد و آنان با گردنکشی و گناه کار کردند و پیوند خویشاوندی پیامبرشان محمّد (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت او را گسستند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- نَزَلَتْ فِی بَنِی‌هَاشِمٍ وَ بَنِی‌أُمَیَّهًْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- درباره‌ی بنی‌هاشم و بنی‌امیّه نازل شده است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: قَرَأَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ وَ سُلِّطْتُمْ وَ مَلَکْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ ثُمَّ قَالَ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ فِی بَنِی‌عَمِّنَا بَنِی‌الْعَبَّاسِ (رحمة الله علیه) وَ بَنِی‌أُمَیَّهًْ.
امام صادق (علیه السلام)- حلبی گوید: امام صادق (علیه السلام) آیه: فَهَل عَسَیْتُمْ إِن تَولیْتُمْ أَن تُفْسِدُوا فِی الأَرْضِ وتُقَطِّعُوا أَرْحَامَکُمْ را قرائت نمود و فرمود: «این آیه درباره‌ی پسرعموهای ما بنی‌عبّاس و نیز درباره‌ی بنی‌امیّه نازل شده است».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی بَنِی‌أُمَیَّهًَْ وَ مَا صَدَرَ مِنْهُمْ بِالنِّسْبَهًِْ إِلَی أَهْلِ الْبَیْتِ (علیهم السلام).
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- درباره‌ی بنی‌امیّه و آنچه نسبت به اهل بیت انجام دادند نازل شده است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: ... إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أَخَذَ الْمِیثَاقَ لِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَالَ أَتَدْرُونَ مَنْ وَلِیُّکُمْ بَعْدِی قَالُوا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ (صلی الله علیه و آله) أَعْلَمُ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ إِنْ تَظاهَرا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ (علیه السلام) وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ یَعْنِی عَلِیّاً هُوَ وَلِیُّکُمْ مِنْ بَعْدِی هَذِهِ الْأُولَی وَ أَمَّا الْمَرَّهًُْ الثَّانِیَهًُْ لَمَّا أَشْهَدَهُمْ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ وَ قَدْ کَانُوا یَقُولُونَ لَئِنْ قَبَضَ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) لَا نُرْجِعُ هَذَا الْأَمْرَ فِی آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) وَ لَا نُعْطِیهِمْ مِنَ الْخُمُسِ شَیْئاً فَاطَّلَعَ اللَّهُ نَبِیَّهُ عَلَی ذَلِکَ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ أَمْ یَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ بَلی وَ رُسُلُنا لَدَیْهِمْ یَکْتُبُونَ وَ قَالَ أَیْضاً فِیهِمْ فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُم.
امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌فضیل از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است: ... پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) موقعی که برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) پیمان گرفت فرمود: «می‌دانید ولیّ شما بعد از من کیست»؟ گفتند: «خدا و پیامبرش داناترند». فرمود: «خداوند می‌فرماید: اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهید، [کاری از پیش نخواهید برد] زیرا خداوند یاور اوست و همچنین جبرئیل و مؤمنان صالح، پشتیبان اویند. (تحریم/۴). منظور علی (علیه السلام) است که او ولیّ شما بعد از من است». این مرتبه‌ی اوّل بود. امّا مرتبه‌ی دوّم موقعی که در روز غدیر خم مردم را بر ولایت علی (علیه السلام) گواه گرفت، گروهی می‌گفتند: «اگر خداوند محمّد (صلی الله علیه و آله) را قبض روح نماید هرگز نخواهیم گذاشت خلافت به بستگان او برسد و از خمس به ایشان نخواهیم داد». خداوند پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را از این راز مطّلع نمود و این آیه را بر او نازل فرمود: آیا آنان می‌پندارند که ما اسرار نهانی و سخنان درگوشی آنان را نمی‌شنویم؟ آری، رسولان [و فرشتگان] ما نزد آن‌ها هستند و می‌نویسند!. (زخرف/۸۰) و این آیه را نیز نازل کرد: فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُم».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ عَن عَلِیٍّ (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- مراد از فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ رویگردانی از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می‌باشد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِذَا ظَهَرَ الْعِلْمُ وَ احْتُرِزَ الْعَمَلُ وَ ائْتَلَفَتِ الْأَلْسُنُ وَ اخْتَلَفَتِ الْقُلُوبُ وَ تَقَاطَعَتِ الْأَرْحَامُ هُنَالِکَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمی أَبْصارَهُمْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام صادق (علیه السلام) از پدرانش روایت نموده که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: آنگاه که دانش نمودار گردد ولی از عمل‌نمودن به آن خودداری کنند، و زبان‌ها یک‌صدا و پیوسته و دل‌ها جدا و گسسته گردند و خویشاوندان ارتباط خویش از هم بگسلند، در آن هنگام خداوند آنان را لعنت کند و آنان را کر نموده و دیدگانشان را نابینا گرداند [تا از دریافتن حقیقت باز مانند].
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ (علیه السلام) ثَلَاثُ خِصَالٍ لَا یَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّی یَرَی وَبَالَهُنَّ الْبَغْیُ وَ قَطِیعَهًُْ الرَّحِمِ وَ الْیَمِینُ الْکَاذِبَهًُْ یُبَارِزُ اللَّهَ بِهَا.
امام علی (علیه السلام)- در کتاب علی (علیه السلام) است که؛ صاحب سه خصلت هرگز نمیرند تا وبال آن‌ها را ببینند. ستم‌گری، قطع رحم، و قسم دروغ که بدان با خدا مبارزه کنند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- ثَلَاثَهًٌْ لَا یَدْخُلُونَ الْجَنَّهًَْ مُدْمِنُ خَمْرٍ وَ مُدْمِنُ سِحْرٍ وَ قَاطِعُ رَحِم.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سه گروه به بهشت نمی‌روند؛ دائم الخمر و کسی که همیشه به سحر و جادو مشغول باشد و کسی که از خویشان خود قطع رابطه کند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَإِذاً حَقُّ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَعْظَمُ مِنْ حَقِ الْوَالِدَیْنِ وَ حَقُ رَحِمِهِ أَیْضاً أَعْظَمُ مِنْ حَقِّ رَحِمِهِمَا فَرَحِمُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَیْضاً أَعْظَمُ وَ أَحَقُّ مِنْ رَحِمِهِمَا فَرَحِمُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَوْلَی بِالصِّلَهًِْ وَ أَعْظَمُ فِی الْقَطِیعَهًِْ فَالْوَیْلُ کُلُّ الْوَیْلِ لِمَنْ قَطَعَهَا فَالْوَیْلُ کُلُّ الْوَیْلِ لِمَنْ لَمْ یُعَظِّمْ حُرْمَتَهَا أَ وَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ حُرْمَهًَْ رَحِمِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حُرْمَهًُْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَنَّ حُرْمَهًَْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حُرْمَهًُْ اللَّهِ وَ أَنَّ اللَّهَ أَعْظَمُ حَقّاً مِنْ کُلِّ مُنْعِمٍ سِوَاهُ فَإِنَّ کُلَّ مُنْعِمٍ سِوَاهُ إِنَّمَا أَنْعَمَ حَیْثُ قَیَّضَهُ لَهُ ذَلِکَ رَبُّهُ وَ وَفَّقَه.
امام علی (علیه السلام)- پس حقّ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از حقّ پدر و مادر بیشتر است؛ حقّ خویشاوندان او نیز از خویشاوندان ایشان بزرگ‌تر. پیوند با خویشاوندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) با ارزش‌تر و قطع آن دشوارتر است. وای! واقعاً وای بر کسی که آن را قطع کند وای! وای! وای! بر کسی که حقّ آن را رعایت نکند. مگر نمی‌دانی احترام خویشاوند پیامبر، احترام پیامبر (صلی الله علیه و آله) است و احترام پیامبر (صلی الله علیه و آله) احترام خداست و حقّ خدا از هر منعمی غیر از او بالاتر است. زیرا هر منعمی غیر از خدا لطفی که نموده به‌واسطه‌ی نعمتی بوده که خدا در اختیارش گذاشته و او را توفیق داده است.
السّجّاد (علیه السلام)- وَ إِیَّاکَ وَ مُصَاحَبَهًَْ الْقَاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإِنِّی وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فِی ثَلَاثَهًِْ مَوَاضِعَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُم.
امام سجاد (علیه السلام)- بپرهیز از همنشینی با کسی که با رحم خود قطع رابطه کرده، که او را در سه جای قرآن خدا عزّوجلّ ملعون یافتم، خدای عزّوجلّ فرماید: فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ.