آیه وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ حَتَّى إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِكَ قالُوا لِلَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ ما ذا قالَ آنِفاً أُولئِكَ الَّذينَ طَبَعَ اللهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ [16]
گروهى از آنان به سخنانت گوش فرا مى‌دهند، امّا هنگامى‌كه از نزد تو خارج مى‌شوند به كسانى كه دانش به آنان بخشيده شده [از روى استهزا] مى‌گويند: «[اين مرد] اكنون چه گفت»؟! آن‌ها كسانى هستند كه خداوند بر دل‌هايشان مُهر نهاده و از هواى نفسشان پيروى كرده‌اند [ازاين‌رو چيزى نمى‌فهمند].
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْتَمِعُ إِلَیْکَ حَتَّی إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِکَ فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی الْمُنَافِقِینَ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ کَانَ إِذَا سَمِعَ شَیْئاً مِنْهُ لَمْ یُؤْمِنْ بِهِ وَ لَمْ یَعِهِ فَإِذَا خَرَجَ قَالَ لِلْمُؤْمِنِینَ مَاذَا قَالَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) آنِفاً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْتَمِعُ إِلَیْکَ حَتَّی إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِکَ این آیه درباره‌ی منافقین از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده و کسانی که وقتی قرآن را می‌شنیدند نه ایمان به آن داشتند و نه آن را حفظ می‌کردند وقتی خارج می‌شدند به مؤمنین می‌گفتند: «محمّد الآن چه گفت»؟.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ مِنْهُمْ أَیْ مِنَ الْمُنَافِقِینَ مَنْ یَسْتَمِعُ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ تَخْطُبُ عَلَی مِنْبَرِکَ وَ تَقُولُ إِنَّ حَامِلَ لِوَاءِ الْحَمْدِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) حَتَّی إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِکَ تَفَرَّقُوا عَنْکَ وَ قَالُوا ماذا قالَ آنِفاً عَلَی الْمِنْبَرِ اسْتِهْزَاءً بِذَلِکَ کَأَنَّهُمْ لَمْ یَسْمَعُوا ثُمَّ قَالَ أُولئِکَ الَّذِینَ طَبَعَ اللهُ عَلی قُلُوبِهِمْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مراد از وَ مِنْهُمْ؛ منافقین می‌باشند. و درحالی‌که بر فراز منبر این چنین سخن می‌گویی که در روز قیامت علیّ‌بن‌ابیطالب (علیه السلام) حامل لواء حمد است، گوش می‌دهند. امّا هنگامی‌که از نزد تو خارج می‌شوند از روی تمسخر و استهزاء با خود می‌گویند که این مرد چند لحظه پیش بر منبر چه می‌گفت و گویا سخنان تو را نشنیده‌اند سپس خداوند می‌فرماید: أُولئِکَ الَّذِینَ طَبَعَ اللهُ عَلی قُلُوبِهِمْ.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًَْ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّا کُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَیُخْبِرُنَا بِالْوَحْیِ فَأَعِیهِ أَنَا وَ مَنْ یَعِیهِ فَإِذَا خَرَجْنَا قَالُوا: مَا ذَا قَالَ آنِفاً أَیْ أیّ شَیءٍ قَالَ السَّاعَهًْ وَ إنَّمَا قَالُوا اسْتِهزَاءً وَ إظْهَاراً: إنَّا لَمْ نَشْتَغِل بِوَعْیِهِ وَ فَهْمِهِ.
امام علی (علیه السلام)- امام علی (علیه السلام) فرمود: ما در خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بودیم که وحی نازل می‌شد و ما را مطّلع می‌فرمود من حفظ می‌کردم و دیگران وقتی بیرون می‌شدیم می‌گفتند: «ما ذا قالَ آنِفاً؛ الآن چه چیز گفت»؟ این سخن را از روی مسخره می‌گفتند و یا می‌خواستند بگویند ما توجّه به حفظ و مطالب او نداریم.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الْبَاقِرَیْنِ (علیه السلام) قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) مَنْ یَقْبَلُ مِنْکُمْ وَصِیَّتِی وَ یُؤَازِرُنِی عَلَی أَمْرِی وَ یَقْضِی دَیْنِی وَ یُنْجِزُ عِدَاتِی مِنْ بَعْدِی وَ یَقُومُ مَقَامِی فِی کَلَامٍ لَهُ فَقَالَ رَجُلَانِ لِسَلْمَانَ (رحمة الله علیه) مَا ذَا یَقُولُ آنِفاً مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَقَامَ إِلَیْهِ أَمِیرُ (علیه السلام) فَضَمَّهُ إِلَی صَدْرِهِ وَ قَالَ أَنْتَ لَهَا یَا عَلِیُّ (علیه السلام) فَأَنْزَلَ اللَّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْتَمِعُ إِلَیْکَ إِلَی قَوْلِهِ طَبَعَ اللهُ عَلی قُلُوبِهِمْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام باقر و امام صادق (علیه السلام) نقل شده که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «کدام‌یک از شما وصایت مرا پذیرفته و مرا در امر رسالتم حمایت می‌کند و قرضم را ادا و وعده‌هایم را محقّق می‌سازد»؟ و در حدیث دیگر چنین آمده است: دو نفر به سلمان (رحمة الله علیه) گفتند: «محمّد (صلی الله علیه و آله) الان چه می‌گفت»؟ و چون امیرالمؤمنین (علیه السلام) از جای برخاست پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن حضرت را در آغوش گرفته و فرمود: «ای علی (علیه السلام) این وصایّت و جانشینی در شأن توست و خداوند آیه‌ی شریفه‌ی: وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْتَمِعُ إِلَیْکَ حَتَّی إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِکَ قالُوا لِلَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ ما ذا قالَ آنِفاً أُولئِکَ الَّذینَ طَبَعَ اللهُ عَلی قُلُوبِهِم نازل نمود».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ کَانَ یَدْعُو أَصْحَابَه: مَنْ أَرَادَ اللَّهُ بِهِ خَیْراً سَمِعَ وَ عَرَفَ مَا یَدْعُوهُ إِلَیْهِ وَ مَنْ أَرَادَ بِهِ سُوءاً طَبَعَ اللَّهُ عَلَی قَلْبِهِ فَلَا یَسْمَعُ وَ لَا یَعْقِلُ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ حَتَّی إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِکَ قالُوا لِلَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ ما ذا قالَ آنِفاً أُولئِکَ الَّذِینَ طَبَعَ اللهُ عَلی قُلُوبِهِمْ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُم.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یارانش را به‌سوی خدا دعوت می‌کرد و می‌فرمود: هرکس که خداوند خیرش را خواست، به دعوت ایشان گوش فرا داد و آنچه که ایشان به آن دعوت نمود را دریافت، و هرکس که خداوند بدی‌اش را خواست، بر قلبش مهر زد و نشنید و نفهمید، و این همان سخن خداوند است [که فرمود]: حَتَّی إِذَا خَرَجُوا مِنْ عِندِکَ قَالوا للذِینَ أُوتُوا العِلمَ مَاذَا قَال آنِفًا أُولئِکَ الذِینَ طَبَعَ اللهُ عَلی قُلوبِهِمْ.