آیه ۲۶ - سوره محمد

آیه ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذينَ كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللهُ سَنُطيعُكُمْ في بَعْضِ الْأَمْرِ وَ اللهُ يَعْلَمُ إِسْرارَهُمْ [26]

اين به خاطر آن است كه آنان به كسانى كه از نزول وحى الهى ناخشنود بودند گفتند: «ما در بعضى از امور از شما پيروى مى‌كنيم». درحالى‌كه خداوند پنهانكارى آنان را مى‌داند.

۱
(محمد/ ۲۶)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌کَثِیر عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی ... قُلْتُ قَوْلُهُ تَعَالَی ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِینَ کَرِهُوا ما نَزَّلَ اللهُ سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ قَالَ نَزَلَتْ وَ اللَّهِ فِیهِمَا وَ فِی أَتْبَاعِهِمَا وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ الَّذِی نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِینَ کَرِهُوا ما نَزَّلَ اللهُ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ قَالَ دَعَوْا بَنِی‌أُمَیَّهًَْ إِلَی مِیثَاقِهِمْ أَلَّا یُصَیِّرُوا الْأَمْرَ فِینَا بَعْدَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ لَا یُعْطُونَا مِنَ الْخُمُسِ شَیْئاً وَ قَالُوا إِنْ أَعْطَیْنَاهُمْ إِیَّاهُ لَمْ یَحْتَاجُوا إِلَی شَیْءٍ وَ لَمْ یُبَالُوا أَنْ یَکُونَ الْأَمْرُ فِیهِمْ فَقَالُوا سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ الَّذِی دَعَوْتُمُونَا إِلَیْهِ وَ هُوَ الْخُمُسُ أَلَّا نُعْطِیَهُمْ مِنْهُ شَیْئاً وَ قَوْلُهُ کَرِهُوا ما نَزَّلَ اللهُ وَ الَّذِی نَزَّلَ اللَّهُ مَا افْتَرَضَ عَلَی خَلْقِهِ مِنْ وَلَایَهًِْ أمیرالمؤمنین (علیه السلام) وَ کَانَ مَعَهُمْ أَبُوعُبَیْدَهًَْ وَ کَانَ کَاتِبَهُمْ فَاَنزَلَ اللهُ: أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُون* أَمْ یَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ ... .

امام صادق (علیه السلام)- عبدالرّحمن‌بن‌کثیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی تفسیر آیه: ... ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِینَ کَرِهُوا ما نَزَّلَ اللهُ سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ وَ اللهُ یَعْلَمُ إِسْرارَهُمْ پرسیدم. فرمود: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) موقعی که برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) پیمان گرفت». فرمود: «می‌دانید ولی و جانشین بعد از من کیست»؟ گفتند: «خدا و پیامبرش می‌داند». فرمود: «خداوند می‌گوید: برضدّ او دست به دست هم دهید، [کاری از پیش نخواهید برد] زیرا خداوند یاور اوست و همچنین جبرئیل و مؤمنان صالح، پشتیبان اویند. (تحریم/۴)» منظور علی (علیه السلام) است که او ولیّ شما بعد از من است. این مرتبه‌ی اوّل بود». امّا مرتبه‌ی دوّم موقعی که از غدیر خم مردم را گواه بر ولایت علی (علیه السلام) گرفت گروهی می‌گفتند اگر خداوند محمّد (صلی الله علیه و آله) را قبض روح نماید هرگز نخواهیم گذاشت خلافت به بستگان او برسد و از خمس به ایشان نخواهیم داد. خداوند پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را از این راز مطّلع نمود و این آیه را بر او نازل فرمود: أَمْ یَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۷۴
الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۹۰/ نورالثقلین/ البرهان؛ بتفاوت
۲
(محمد/ ۲۶)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِه ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِینَ کَرِهُوا ما نَزَّلَ اللهُ هُوَ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَی خَلْقِهِ مِنْ وَلَایَهًِْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ قَالَ دَعُوا بَنِی أُمَیَّهًَْ إِلَی مِیثَاقِهِمْ أَنْ لَایُصَیِّرُوا لَنَا الْأَمْرَ بَعْدَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ لَا یُعْطُونَا مِنَ الْخُمُسِ شَیْئاً، وَ قَالُوا إِنْ أَعْطَیْنَاهُمُ الْخُمُسَ اسْتَغْنَوْا بِهِ، فَقَالُوا سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ لَا تُعْطُوهُمْ مِنَ الْخُمُسِ شَیْئاً، فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَی نَبِیِّه (صلی الله علیه و آله) أمْ أبْرَمُوا أمْراً فَإنّا مُبْرِمُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌علی از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است: ذَلکَ بِأَنَّهُمْ قَالوا للذِینَ کَرِهُوا مَا نَزَّل اللهُ مصداق مَا نَزَّل اللهُ ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است که خداوند آن را بر بندگانش واجب گردانده است. سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الأَمْرِ یعنی بنی‌امیّه را به حال خود رها کنید. زیرا آن‌ها پس از وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) حقّ ما را غصب و ما را از خمس محروم کردند. و گفتند: «اگر به آن‌ها خمس بدهیم از ما بی‌نیاز خواهند شد». به همین دلیل گفتند: «برخی از آن را به شما خواهیم داد؛ یعنی چیزی از خمس به آن‌ها ندهید. دراین‌هنگام خداوند آیه زیر را بر پیامبرش (صلی الله علیه و آله) نازل کرد: أَمْ أَبْرَمُوا أَمْرًا فَإِنَّا مُبْرِمُونَ»، بلکه آن‌ها تصمیم محکم بر توطئه گرفتند ما نیز اراده محکمی [درباره‌ی آن‌ها] داریم (زخرف/۷۹).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۷۶
نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۶۲/ البرهان؛ «ای لانعطیهم» بدل «لاتعطوهم» و «انزل» بدل «نزّل»
۳
(محمد/ ۲۶)

الصّادق (علیه السلام)- أَنَّهُمْ بَنَوْا امیه کَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّهُ فِی ولایهًْ أمیرَالمُؤمِنینَ (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- منظور از چنین افرادی، بنی‌امیّه هستند که از ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) که از سوی خداوند نازل شده بود، بیزار بودند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۷۶
نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۶۴
۴
(محمد/ ۲۶)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِینَ کَرِهُوا ما نَزَّلَ اللهُ یَعْنِی فِی أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام): سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ یَعْنِی فِی الْخُمُسِ أَنْ لَا یَرُدُّوهُ فِی بَنِی‌هَاشِمٍ وَ اللهُ یَعْلَمُ إِسْرارَهُم.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ذَلکَ بِأَنَّهُمْ قَالوا للذِینَ کَرِهُوا مَا نَزَّل اللهُ یعنی آن‌ها از آنچه خداوند درباره‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) نازل کرده بود، متنفّر و بیزار بودند. سَنُطِیعُکُمْ فِی بَعْضِ الأَمْرِ؛ منظور از آن خمس بود که آن را به بنی‌هاشم بازنگردانند؛ درحالی‌که خداوند پنهانکاری آنان را می‌داند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۷۶
بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۶۳/ البرهان/ القمی، ج۲، ص۳۰۸؛ «مانزّل» بدل «ما انزل»
بیشتر