آیه ۳۵ - سوره محمد

آیه فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللهُ مَعَكُمْ وَ لَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمالَكُمْ [35]

پس هرگز سست نشويد و [از دشمنان] صلح [ذلّت بار] نطلبيد درحالى‌كه شما برتريد، و خداوند با شماست و هرگز از [ثواب] اعمالتان نمى‌كاهد.

پس هرگز سست نشوید و [از دشمنان] صلح [ذلّت بار] نطلبید درحالی‌که شما برترید، و خداوند با شماست و هرگز از [ثواب] اعمالتان نمی‌کاهد

۱ -۱
(محمد/ ۳۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ مِنْ کَلَامٍ لَهُ (علیه السلام) فِی بَعْضِ أَیَّامِ صِفِّینَ مَعَاشِرَ الْمُسْلِمِینَ اسْتَشْعِرُوا الْخَشْیَهًَْ وَ تَجَلْبَبُوا السَّکِینَهًَْ وَ عَضُّوا عَلَی النَّوَاجِذِ فَإِنَّهُ أَنْبَی لِلسُّیُوفِ عَنِ الْهَامِ وَ أَکْمِلُوا اللَّأْمَهًَْ وَ قَلْقِلُوا السُّیُوفَ فِی أَغْمَادِهَا قَبْلَ سَلِّهَا وَ الْحَظُوا الْخَزْرَ وَ اطْعُنُوا الشَّزْرَ وَ نَافِحُوا بِالظُّبَی وَ صِلُوا السُّیُوفَ بِالخُطَی وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ بِعَیْنِ اللَّهِ مَعَ ابْنِ عَمِّ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَعَاوِدُوا الْکَرَّ وَ اسْتَحْیُوا مِنَ الْفَرِّ فَإِنَّهُ عَارٌ فِی الْأَعْقَابِ وَ نَارٌ یَوْمَ الْحِسَابِ وَ طِیبُوا عَنْ أَنْفُسِکُمْ نَفْساً وَ امْشُوا إِلَی الْمَوْتِ مَشْیاً سُجُحاً وَ عَلَیْکُمْ بِهَذَا السَّوَادِ الْأَعْظَمِ وَ الرِّوَاقِ الْمُطَنَّبِ فَاضْرِبُوا ثَبَجَهُ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ کَامِنٌ فِی کِسْرِهِ قَدْ قَدَّمَ لِلْوَثْبَهًِْ یَداً وَ أَخَّرَ لِلنُّکُو (صلی الله علیه و آله) رِجْلًا فَصَمْداً صَمْداً حَتَّی یَنْجَلِیَ لَکُمْ عَمُودُ الْحَقِّ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللَّهُ مَعَکُمْ وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ.

امام علی (علیه السلام)- خطاب به افسران و سربازان اسلام، در جنگ صفّین: ای گروه‌های مسلمان! جان خود را از ترس از خدا آکنده سازید، و بر تن خویش جامه آرامش و اطمینان بپوشید! و دندان برهم فشارید [و مصمم باشید] تا بهتر از شمشیر دشمن مصون مانید. زره و افزارهای جنگ را کامل کنید، شمشیرها را پیش از بیرون کشیدن از غلاف‌ها در آن‌ها تکان دهید، خشمگینانه به دشمن بنگرید، از چپ و راست با سرنیزه حمله کنید، با دم شمشیر ضربه وارد آورید، و به هنگام شمشیر زدن دلاورانه پای پیش نهید، و بدانید که خدا به شما نظر دارد، و شما همراه پسر عموی پیامبر جنگ می‌کنید. پس پی در پی حمله کنید و از فرار شرم داشته باشید که ننگی برای آیندگان شماست، و در روز شمار سبب رفتن به آتش دوزخ است. از دادن جان بیم نداشته باشید که فردا آن را به چنگ می‌آورید، آسان به جانب مرگ روانه شوید. و بر شما باد به این لشکر انبوه و خیمه افراشته، بر میان آن شمشیر کوبید که شیطان در فرارگاه آن کمین کرده است: دستی را برای جهیدن به پیش آورده، و پایی را برای فرار آماده نگاه داشته است. پس پایداری کنید پایداری، تا ستون نورانی حق بر شما آشکار گردد، وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللهُ مَعَکُمْ وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ شما برترید، خدا با شما است، و هرگز اعمال شما را کم نمی‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۸۴
بحارالأنوار، ج۳۲، ص۵۵۷/ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۳۳۷/ نهج البلاغهًْ، ص۹۷؛ «فی بعض ایّام صفین» محذوف

نسخ

۱
(محمد/ ۳۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ أمیرالمؤمنین (علیه السلام) فِی ذِکْرِ النَّاسِخِ وَ الْمَنْسُوخ ... فَلَمَّا قَوِیَ الْإِسْلَامُ وَ کَثُرَ الْمُسْلِمُونَ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَی السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللهُ مَعَکُمْ وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ فَنَسَخَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ الْآیَهًَْ الَّتِی أُذِنَ لَهُمْ فِیهَا أَنْ یَجْنَحُوا.

امام علی (علیه السلام)- امیرالمؤمنین (علیه السلام) در زمینه ناسخ و منسوخ فرمود: هنگامی‌که اسلام پیشرفت نمود و قوّت گرفت و به جمعیّت مسلمانان افزوده شد، خداوند متعال: آیه: فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَی السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللهُ مَعَکُمْ وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ را نازل فرمود که نسخ‌کننده‌ی آیه: و اگر تمایل به صلح نشان دهند، تو نیز از در صلح درآی و بر خدا توکّل کن، که او شنوا و داناست!. (انفال/۶۱) می‌باشد که در آن به پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستور قبول صلح داده شده بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۸۶
بحارالأنوار، ج۱۹، ص۱۷۵
۲
(محمد/ ۳۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها قَالَ: هِیَ مَنْسُوخَهًٌْ بِقَوْلِهِ فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَی السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللهُ مَعَکُمْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- و اگر تمایل به صلح نشان دهند، تو نیز از در صلح درآی!. (انفال/۶۱) این آیه به‌وسیله‌ی آیه: فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَی السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللهُ مَعَکُمْ وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ نسخ شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۸۶
نورالثقلین

هرگز از [ثواب] اعمالتان نمی‌کاهد

۲ -۱
(محمد/ ۳۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ فَاتَتْهُ صَلَاهًُْ الْعَصْرِ فَکَأَنَّمَا وُتِرَ أَهْلَهُ وَ مَالَه أیْ أفْرَدَ عَنْهُمَا قتلا و نهبا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس نماز عصر از وی فوت شود گناهش همانند کسی است که خانواده و مالش را رها کرده تا به قتل برسند و به غارت دشمن درآیند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۸۶
نورالثقلین
۲ -۲
(محمد/ ۳۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ أَیْ لَمْ یَنْقُصْکُمْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- و لن یَتِرَکُمْ أَعْمَالکُمْ یعنی پاداش اعمالتان را نمی‌کاهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۸۶
البرهان
۲ -۳
(محمد/ ۳۵)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ ... قِیلَ: مَعْنَاهُ لَنْ یُکَلِّمَکُمْ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- و لن یَتِرَکُمْ أَعْمَالکُمْ گفته شده به این معناست که در این مورد با شما احتجاج نخواهم کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۸۶
بحرالعرفان، ج۱۵، ص۲۸
بیشتر