آیه غُلِبَتِ الرُّومُ [2]
روميان شكست خوردند.
الباقر (علیه السلام)- عَن أّبی عُبیده عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ ... الم غُلِبَتِ الرُّومُ فِی أَدْنَی الْأَرْضِ یَعْنِی غَلَبَتْهَا فَارِسُ فِی أَدْنَی الْأَرْضِ وَ هِیَ الشَّامَاتُ وَ مَا حَوْلَهَا ثُمَّ قَالَ وَ فَارِسُ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ الرُّومَ سَیَغْلِبُونَ فِی بِضْعِ سِنِین.
امام باقر (علیه السلام)- ابوعبیده نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: ... خداوند نازل فرمود: الم غُلِبَتِ الرُّومُ فِی أَدْنَی الْأَرْضِ؛ یعنی پادشاه فارس در نزدیکی‌های این سرزمین که مقصود شامات و حوالی آن است بر پادشاه روم پیروز گشت و آن‌ها (فارسیان) پس از پیروزیشان [بر روم] در کمتر از ده سال مغلوب خواهند شد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- المناقب لإبن شهرآشوب: رُوِیَ عَنْهُ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) لِفَارِسَ نَطْحَهًٌْ أَوْ نَطْحَتَانِ ثُمَّ قَالَ لَا فَارِسَ بَعْدَهَا أَبَداً وَ الرُّومُ ذَاتُ الْقُرُونِ کُلَّمَا ذَهَبَ قَرْنٌ خَلْفَ قَرْنٍ هَبْهَبَ إِلَی آخِرِ الْأَبَدِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در کتاب المناقب از آن حضرت روایت شده که فرمود: ایرانیان یک یا دو بار با مسلمانان می جنگند و پس از آن شکست خورده و مُلکشان از بین می رود. امّا رومیان دوره های بسیاری دارند هر بار که دوره ای تمام شود سریعا دوره و عصر دیگری جای آن را می گیرد و این امر تا ابد ادامه دارد. (همواره با مسلمانان در حال جنگ هستند.)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْزَلَ الْقُرْآنَ عَلَی سَبْعَهًِْ أَقْسَامٍ ... وَ مِنْهُ مَا تَأْوِیلُهُ بَعْدَ تَنْزِیلِهِ ... وَ أَمَّا مَا تَأْوِیلُهُ بَعْدَ تَنْزِیلِهِ فَهِیَ الْأُمُورُ الَّتِی أَخْبَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهَا سَتَکُونُ بَعْدَهُ مِثْلُ مَا أَخْبَرَ بِهِ مِنْ أُمُورِ الْقَاسِطِینَ وَ الْمَارِقِینَ وَ الْخَوَارِجِ وَ قَتْلُ عَمَّارٍ جَرَی ذَلِکَ الْمَجْرَی وَ أَخْبَارُ السَّاعَهًِْ وَ الرَّجْعَهًِْ وَ صِفَاتُ الْقِیَامَهًِْ مِثْلُ قَوْلِهِ تَعَالَی ... الم غُلِبَتِ الرُّومُ فِی أَدْنَی الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ فِی بِضْعِ سِنِینَ فَنَزَلَتْ هَذِهِ وَ لَمْ یَکُنْ غَلَبَتْ وَ غَلَبَتْ بَعْدَ ذَلِکَ وَ مِثْلُهُ وَ قَضَیْنا إِلی بَنِی إِسْرائِیلَ فِی الْکِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِی الْأَرْضِ مَرَّتَیْنِ فَهَذِهِ الْآیَاتُ وَ أَشْبَاهُهُمَا نَزَلَتْ قَبْلَ تَأْوِیلِهَا وَ کُلُّ ذَلِکَ تَأْوِیلُهُ بَعْدَ تَنْزِیلِه.
امام علی (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی قرآن را بر هفت بخش نازل کرد ... از جمله‌ی آن بخش‌ها بخشی است که تأویل (وقوع) آن بعد از نزول است ... . امّا آیاتی که تحقق و تأویل آن‌ها پس از نزول آیه قرآن واقع می‌شود، این‌ها شامل اموری است که خدای عزّوجلّ به رسول خدا خبر می‌دهد که بعد از او اتّفاق خواهد افتاد، مانند آنچه در مورد قاسطین، مارقین و خوارج و کشته شدن عمّار گفته شده است و همچنین اخبار قیامت و رجعت و اوصاف قیامت. خدای متعال می‌فرماید: ... الم *غُلِبَتِ الرُّومُ* فِی أَدْنَی الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ فِی بِضْعِ سِنِینَ؛ وقتی این آیات نازل شد هنوز شکست نخورده بود و شکستشان بعد از آن انجام شد و مانند آن [این آیه است]: ما به بنی‌اسرائیل در کتاب [تورات] اعلام کردیم که دوبار در زمین فساد خواهید کرد. (اسراء/۴). که این آیات و امثال آن قبل از واقع‌شدن این اتّفاقات نازل شده است و تحقّق آن‌ها پس از نزول آیه است.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قالَ: قَدْ مَضَی، کَانَ ذَلِکَ فِی أَهْلِ فَارِسَ وَ الرُّومِ وَ کَانَتْ فَارِسُ قَدْ غَلَبَتْ عَلَیْهِمْ، ثُمَّ غَلَبَتِ الرُّومُ بَعْدَ ذَلِکَ وَ لَقِیَ نَبِیُّ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مُشْرِکِی الْعَرَبِ وَ الْتَقَتِ الرُّومُ وَ فَارِسُ فَنَصَرَ اللَّهُ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ مَعَهُ مِنَ الْمُسْلِمِینَ عَلَی مُشْرِکِی الْعَرَبِ وَ نَصَرَ أَهْلَ الْکِتَابِ عَلَی مُشْرِکِی الْعَجَمِ. فَفَرِحَ الْمُؤْمِنُونَ بِنَصْرِ اللَّهِ إِیَّاهُمْ وَ نَصْرِ أَهْلِ الْکِتَابِ عَلَی الْعَجَمِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عطیه گفته: از ابو سعید خدری در این باره سؤال کردم و او گفت: «ما به همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با مشرکان عرب رویارو شدیم و روم با فارس رویارو شد. خداوند ما را بر مشرکان عرب، و اهل کتاب را بر مجوسیان یاری داد و این چنین ما از این که خداوند ما را بر مشرکان عرب و اهل کتاب را بر مجوسیان یاری داد، شادمان شدیم.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی عُبَیْدَهًَْ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ الم غُلِبَتِ الرُّومُ فِی أَدْنَی الْأَرْضِ قَالَ: یَا أَبَا عُبَیْدَهًَْ إِنَّ لِهَذَا تَأْوِیلًا لَا یَعْلَمُهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ مِنَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام)، إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا هَاجَرَ إِلَی الْمَدِینَهًِْ وَ قَدْ ظَهَرَ الْإِسْلَامُ کَتَبَ إِلَی مَلِکِ الرُّومِ کِتَاباً وَ بَعَثَ إِلَیْهِ رَسُولًا یَدْعُوهُ إِلَی الْإِسْلَامِ وَ کَتَبَ إِلَی مَلِکِ فَارِسَ کِتَاباً وَ بَعَثَ إِلَیْهِ رَسُولًا یَدْعُوهُ إِلَی الْإِسْلَامِ، فَأَمَّا مَلِکُ الرُّومِ فَإِنَّهُ عَظَّمَ کِتَابَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَکْرَمَ رَسُولَهُ، وَ أَمَّا مَلِکُ فَارِسَ فَإِنَّهُ مَزَّقَ کِتَابَهُ وَ اسْتَخَفَّ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)، وَ کَانَ مَلِکُ فَارِسَ یُقَاتِلُ یَوْمَئِذٍ مَلِکَ الرُّومِ وَ کَانَ الْمُسْلِمُونَ یَهْوَوْنَ أَنْ یَغْلِبَ مَلِکُ الرُّومِ مَلِکَ فَارِسَ وَ کَانُوا لِنَاحِیَهًِْ مَلِکِ الرُّومِ أَرْجَی مِنْهُمْ لِمَلِکِ فَارِسَ، فَلَمَّا غَلَبَ مَلِکُ فَارِسَ مَلِکَ الرُّومِ بَکَی لِذَلِکَ الْمُسْلِمُونَ وَ اغْتَمُّوا فَأَنْزَلَ اللَّهُ الم غُلِبَتِ الرُّومُ فِی أَدْنَی الْأَرْضِ.
امام باقر (علیه السلام)- ابوعبیده نقل می‌کند: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی کلام خدای عزّوجلّ: الم* غُلِبَتِ الرُّومُ* فِی أَدْنَی الْأَرْضِ سؤال کردم، فرمود: «ای ابوعبیده! این تأویلی دارد که جز خدا و آنان که از آل محمّد (ع ع ع) در علم استوارند، کسی آن را نمی‌داند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آنگاه که به مدینه مهاجرت فرمود، نامه‌ای را به‌وسیله‌ی سفیری برای پادشاه روم فرستاد تا وی را به پذیرش اسلام دعوت کند. ایشان نامه‌ای به پادشاه ایران نوشت و وی را به پذیرش اسلام فرا خواند و این نامه را با سفیر خود برایش فرستاد. پادشاه روم به نامه‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) احترام گذاشت و سفیر او را تکریم نمود. امّا پادشاه ایران به نامه‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) توهین نموده و آن را پاره کرد و سفیر او را نیز مورد اهانت قرار داد. ارسال نامه‌های رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مصادف با جنگ ایران و روم بود و مسلمانان تمایل داشتند که پادشاه روم بر پادشاه ایران غلبه کند و بیشتر طرفدار پادشاه روم بودند تا پادشاه ایران و چون پادشاه ایران، پادشاه روم را شکست داد، مسلمانان را خوش نیامد و از این بابت غمگین شدند. پس خداوند در این مورد آیاتی از قرآن را نازل نموده و فرمود: الم* غُلِبَتِ الرُّومُ* فِی أَدْنَی الْأَرْضِ».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَبَایَهًَْ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ الم غُلِبَتِ الرُّومُ هِیَ فِینَا وَ فِی بَنِی أُمَیَّهًْ.
امام علی (علیه السلام)- عبایه نقل می‌کند: امام علی (علیه السلام) درباره‌ی آیه: الم* غُلِبَتِ الرُّومُ، فرمود: «درباره‌ی ما و بنی‌امیّه نازل شده است».