آیه ۲۹ - سوره روم

آیه بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْواءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِينَ [29]

ولى ستمكاران بدون علم و آگاهى، از هوى و هوس‌هاى خود پيروى كردند. پس چه كسى مى‌تواند آنان را كه خدا گمراه كرده است هدايت كند؟! و براى آن‌ها هيچ ياورى نخواهد بود.

۱
(روم/ ۲۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لَقَدْ سَأَلَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) شِیعَتَهُ عَنْ مِثْلِ هَذَا فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْزَلَ الْقُرْآنَ عَلَی سَبْعَهًِْ أَقْسَام ... وَ مِنْهُ مَا تَأْوِیلُهُ قَبْلَ تَنْزِیلِهِ ... وَ أَمَّا الَّذِی تَأْوِیلُهُ قَبْلَ تَنْزِیلِهِ فَمِثْلُ قَوْلِهِ تَعَالَی فِی الْأُمُورِ الَّتِی حَدَثَتْ فِی عَصْرِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِمَّا لَمْ یَکُنِ اللَّهُ أَنْزَلَ فِیهَا حُکْماً مَشْرُوحاً وَ لَمْ یَکُنْ عِنْدَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فِیهَا شَیْءٌ وَ لَا عُرِفَ مَا وَجَبَ فِیهَا ... مِثْلُهُ أَنَّ قُرَیْشاً کَانُوا إِذَا حَجُّوا وَقَفُوا بِالْمُزْدَلِفَهًِْ وَ لَمْ یَقِفُوا بِعَرَفَاتٍ وَ کَانَ تَلْبِیَتُهُمْ إِذَا أَحْرَمُوا فِی الْجَاهِلِیَّهًِْ لَبَّیْکَ اللَّهُمَّ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ لَا شَرِیکَ لَکَ لَبَّیْکَ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَهًَْ لَکَ فَجَاءَهُمْ إِبْلِیسُ فِی صُورَهًِْ شَیْخٍ وَ قَالَ لَهُمْ لَیْسَ هَذَا تَلْبِیَهًَْ أَسْلَافِکُمْ قَالُوا کَیْفَ کَانَتْ تَلْبِیَهًُْ أَسْلَافِنَا فَقَالَ کَانَتِ اللَّهُمَّ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَهًَْ لَکَ وَ الْمُلْکَ لَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ إِلَّا شَرِیکاً هُوَ لَکَ فَنَفَرَتْ قُرَیْشٌ مِنْ قَوْلِهِ فَقَالَ لَا تَنْفِرُوا مِنْ قَوْلِی وَ عَلَی رِسْلِکُمْ حَتَّی آتِیَ آخِرَ کَلَامِی فَقَالُوا لَهُ قُلْ فَقَالَ إِلَّا شَرِیکٌ لَکَ هُوَ لَکَ تَمْلِکُهُ وَ مَا مَلَکَ أَ لَا تَرَوْنَ أَنَّهُ تَمْلِکُ الشَّرِیکَ وَ الشَّرِیکُ لَا یَمْلِکُهُ فَرَضِیَتْ قُرَیْشٌ بِذَلِکَ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) نَهَاهُمْ عَنْ ذَلِکَ وَ قَالَ إِنَّ هَذَا شَرِیکٌ فَقَالُوا لَیْسَ بِشَرِیکٍ لِأَنَّهُ لَا یَمْلِکُهُ وَ مَا مَلَکَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ ضَرَبَ لَکُمْ مَثَلًا مِنْ أَنْفُسِکُمْ هَلْ لَکُمْ مِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ شُرَکاءَ فِی ما رَزَقْناکُمْ فَأَنْتُمْ فِیهِ سَواءٌ ... فَأَعْلَمَهُمْ أَنَّهُمْ لَا یَرْضَوْنَ بِهَذَا فَکَیْفَ یَنْسُبُونَ إِلَی اللَّه.

امام علی (علیه السلام)- امیرالمؤمنین (علیه السلام) از شیعیانش درباره‌ی مثل این پرسید و فرمود: «خداوند تبارک‌وتعالی قران را در هفت بخش نازل کرد ... امّا آیاتی که مفهوم آن‌ها پیش از نزول آیات واقع شده، مانند سخن خدای متعال در مورد اتّفاقاتی که در عصر پیامبر (صلی الله علیه و آله) واقع شده که هیچ حکم مشروحی از جانب خدا درباره‌ی آن‌ها نیامده بود و در نزد پیامبر هم چیزی درباره آن نبود و حکم آن معلوم نبود ... و نمونه دیگر آن این است که قریش وقتی حج می‌کردند، از مزدلفه وقوف می‌کردند و در عرفات وقوف نمی‌کردند. وقتی در جاهلیّت اِحرام می‌بستند تلبیه آن‌ها این‌گونه بود: لبّیک اللهم لبّیک لا شریک لک لبّیک إنّ الحمد و النّعمة لک. آنگاه ابلیس در شکل پیرمردی به نزد آن‌ها آمد و گفت: «این تلبیه پیشینیان شما نیست». گفتند: «تلبیه آنان چگونه بود»؟ ابلیس گفت: «این‌گونه بود: اللهم لبّیک لبّیک إنّ الحمد و النّعمة لک و الملک لا شریک لک لا شریکاً هو لک». قریش از این سخن او متنفّر شدند. شیطان گفت: «از سخن من دوری نکنید و اندکی صبر کنید تا آخر کلام را بگویم». قریش گفتند: «بگو». گفت: «إلا شریک لک هو لک تملکه و ما ملک».)مگر شریکی که برای توست که تو مالک آنی امّا او مالک تو نیست. (مگر نمی‌بینید که او مالک شریک است امّا شریک مالک او نیست؟ قریش این سخن او را پذیرفتند. وقتی خدای سبحان رسول خدا را مبعوث کرد، او آن‌ها را از این تلبیه نهی کرد و فرمود: «این شریک برای خداست». گفتند: «شریک نیست، چون مالک او و املاک او نیست». و خدای سبحان این آیه را نازل کرد: ضَرَبَ لَکُمْ مَثَلاً مِنْ أَنْفُسِکُمْ هَلْ لَکُمْ مِنْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ مِنْ شُرَکَاءَ فِی مَا رَزَقْنَاکُمْ فَأَنْتُمْ فِیهِ سَوَاءٌ، که خدای متعال می‌گوید: این‌ها چنین مسأله‌ای را در مورد خودشان نمی‌پذیرند، پس چگونه چنین چیزی را به خدا نسبت می‌دهند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۴۶۸
بحار الأنوار، ج۹۰، ص۷۵/ مستدرک الوسایل، ج۹، ص۱۹۵/ القمی، ج۲، ص۱۵۳/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(روم/ ۲۹)

الکاظم (علیه السلام)- یَا هِشَامُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بَشَّرَ أَهْلَ الْعَقْلِ وَ الْفَهْمِ فِی کِتَابِه ... یَا هِشَامُ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ دَلِیلًا عَلَی مَعْرِفَتِهِ بِأَنَّ لَهُمْ مُدَبِّراً فَقَال ... هَلْ لَکُمْ مِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ شُرَکاءَ فِی ما رَزَقْناکُمْ فَأَنْتُمْ فِیهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ کَخِیفَتِکُمْ أَنْفُسَکُمْ کَذلِکَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ.

امام کاظم (علیه السلام)- ای هشام! خداوند به اهل عقل و فهم در کتاب خود بشارت داده و فرموده است ... ای هشام! خدا این‌ها را دلیل بر شناسایی خود قرار داده که مسلّماً مدبّری دارند ... هَلْ لَکُمْ مِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ شُرَکاءَ فِی ما رَزَقْناکُمْ فَأَنْتُمْ فِیهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ کَخِیفَتِکُمْ أَنْفُسَکُمْ کَذلِکَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۴۷۰
الکافی، ج۱، ص۱۳
بیشتر