آیه وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ [21]
و از نشانه‌هاى او اين كه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد و در ميانتان محبّت و رحمت قرار داد، به يقين در اين نشانه‌هايى است براى گروهى كه تفكّر مى‌كنند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْزَلَ الْقُرْآنَ عَلَی سَبْعَهًِْ أَقْسَام ... وَ مِنْهُ مَا بَیَّنَ اللَّهُ تَعَالَی فِیهِ شَرَائِعَ الْإِسْلَامِ وَ فَرَائِضَ الْأَحْکَامِ وَ السَّبَبَ فِی مَعْنَی بَقَاءِ الْخَلْقِ وَ مَعَایِشِهِمْ وَ وُجُوهِ ذَلِکَ ... أَمَّا السَّبَبُ الَّذِی بِهِ بَقَاءُ الْخَلْقِ فَقَدْ بَیَّنَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی کِتَابِهِ أَنَّ بَقَاءَ الْخَلْقِ مِنْ أَرْبَعِ وُجُوهٍ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ وَ اللِّبَاسِ وَ الْکِنِّ وَ الْمَنَاکِحِ لِلتَّنَاسُلِ مَعَ الْحَاجَهًِْ فِی ذَلِکَ کُلِّهِ إِلَی الْأَمْرِ وَ النَّهْیِ ... وَ أَمَّا الْمَنَاکِحُ ... قَالَ تَعَالَی وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ وَ مِثْلُ هَذَا کَثِیرٌ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی فِی مَعْنَی النِّکَاحِ وَ سَبَبُ التَّنَاسُلِ وَ الْأَمْرُ وَ النَّهْیُ وَجْهٌ وَاحِدٌ لَا یَکُونُ مَعْنًی مِنْ مَعَانِی الْأَمْرِ إِلَّا وَ یَکُونُ بَعْدَ ذَلِکَ نَهْیاً وَ لَا یَکُونُ وَجْهٌ مِنْ وُجُوهِ النَّهْیِ إِلَّا وَ مُقِرُّونَ بِهِ الْأَمْر.
امام علی (علیه السلام)- خداوند متعال قرآن را بر هفت قسم نازل فرمود؛.. برخی از آن آیاتی است که در آن‌ها خداوند شرائع اسلام و واجبات احکام و سبب بقای خلایق و روزی آن‌ها و انواع آن را تبیین کرده است .. و امّا در مورد اسبابی که بقای خلق به آن‌ها وابسته است، خداوند متعال در کتابش آن اسباب را در چهار وجه ذکر می‌کند. خوردن و آشامیدن، پوشش و سرپناه، ازدواج و تناسل به همراه امر و نهی که در همه وجوه قبلی مورد نیاز است ... [آنچه در قرآن] درباره‌ی ازدواج آمده؛ خداوند تعالی فرموده: وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ که از امثال این آیات در قرآن در مورد ازدواج و تناسل فراوان است. و امّا امر و نهی نیز یک وجه واحد [از وجوه چهارگانه] هستند که هیچ معنای امری نیست مگر آنکه پس از آن نهی‌ای است و هیچ نهی‌ای نیست مگر اینکه به همراه آن امری آمده است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ (علیه السلام) یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِابْنَهًِْ جَحْشٍ قُتِلَ خَالُکِ حَمْزَهًُْ قَالَ فَاسْتَرْجَعَتْ وَ قَالَتْ أَحْتَسِبُهُ عِنْدَ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ لَهَا قُتِلَ أَخُوکِ فَاسْتَرْجَعَتْ وَ قَالَتْ أَحْتَسِبُهُ عِنْدَ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ لَهَا قُتِلَ زَوْجُکِ فَوَضَعَتْ یَدَهَا عَلَی رَأْسِهَا وَ صَرَخَتْ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا یَعْدِلُ الزَّوْجَ عِنْدَ الْمَرْأَهًِْ شَیْءٌ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- معمربن خلاد گوید: شنیدم امام کاظم (علیه السلام) فرمود: حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) به بنت جحش فرمود: «دایی تو حمزه کشته شد». وی کلمه‌ی استرجاع بر زبان جاری کرد و گفت: «او را در راه خدا حساب می‌کنم». بار دیگر فرمود: «برادرت کشته شد». باز استرجاع گفت و اظهار داشت: «او را به حساب خداوند می‌گذارم». مرتبه‌ی سوّم فرمود: «شوهرت کشته شد». دراین‌هنگام دست خود را روی سرش گذاشت و گریه کرد. پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هیچ‌کس در نزد زن به‌اندازه‌ی شوهر اهمیّت ندارد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ مُعَاوِیَهًَْ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ انْصَرَفَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ سَرِیَّهًٍْ قَدْ کَانَ أُصِیبَ فِیهَا نَاسٌ کَثِیرٌ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَاسْتَقْبَلَتْهُ النِّسَاءُ یَسْأَلْنَهُ عَنْ قَتْلَاهُنَّ فَدَنَتْ مِنْهُ امْرَأَهًٌْ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا فَعَلَ فُلَانٌ قَالَ وَ مَا هُوَ مِنْکِ قَالَتْ أَبِی قَالَ احْمَدِی اللَّهَ وَ اسْتَرْجِعِی فَقَدِ اسْتُشْهِدَ فَفَعَلَتْ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا فَعَلَ فُلَانٌ فَقَالَ وَ مَا هُوَ مِنْکِ فَقَالَتْ أَخِی فَقَالَ احْمَدِی اللَّهَ وَ اسْتَرْجِعِی فَقَدِ اسْتُشْهِدَ فَفَعَلَتْ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا فَعَلَ فُلَانٌ فَقَالَ وَ مَا هُوَ مِنْکِ فَقَالَتْ زَوْجِی قَالَ احْمَدِی اللَّهَ وَ اسْتَرْجِعِی فَقَدِ اسْتُشْهِدَ فَقَالَتْ وَا وَیْلَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا کُنْتُ أَظُنُّ أَنَّ الْمَرْأَهًَْ تَجِدُ بِزَوْجِهَا هَذَا کُلَّهُ حَتَّی رَأَیْتُ هَذِهِ الْمَرْأَهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- معاویه‌بن وهب گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از جنگی که جمع بسیاری از مسلمانان کشته و یا زخم دیده بودند بازگشت و زنان به استقبال آمدند و از کشتگانشان سراغ می‌گرفتند، که زنی پیش آمد و عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! فلانی چه شد»؟ حضرت (صلی الله علیه و آله) فرمود: «او با تو چه خویشی دارد»؟ عرض کرد: «برادر من است». حضرت (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خدا را شکر کن و بگو: ما از آنِ خداییم و به‌سوی او بازمی‌گردیم!. (بقره/۱۵۶). بله او کشته شد». زن خدا را سپاس گفت و استرجاع کرد یعنی آیه را خواند، آنگاه پرسید: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! فلان کس چه شد»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «او با تو چه بستگی دارد»؟ عرض کرد: «شوهر من است». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خدا را سپاس گوی و استرجاع کن، به‌راستی‌که شهید گشته است». زن گفت: «ای وای! به چه بدبختی و ذلّتی دچار شدم». پس حضرت (صلی الله علیه و آله) فرمود: «من تاکنون نمی‌پنداشتم زن برای مرگ همسرش این‌قدر ناراحت و مصیبت‌زده گردد تا اینکه این بانو را این‌چنین دیدم».
الکاظم (علیه السلام)- عَن عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) یَخْطُبُ بِهَذِهِ الْخُطْبَهًْ ... أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ جَعَلَ الصِّهْرَ مَأْلَفَهًًْ لِلْقُلُوبِ وَ نِسْبَهًَْ الْمَنْسُوبِ أَوْشَجَ بِهِ الْأَرْحَامَ وَ جَعَلَهُ رَأْفَهًًْ وَ رَحْمَهًًْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْعالِمِین.
امام کاظم (علیه السلام)- عبد العظیم‌بن عبدالله گوید: شنیدم امام کاظم (علیه السلام) این خطبه را می‌فرمود: ... خداوند عزّوجلّ، دامادی (ازدواج) را برای انس‌گرفتن دل‌ها قرار داد و با نسبت شخص منسوب (کسی که ازدواج می‌کند با طرف مقابل نسبتی پیدا می‌کند)، میان خویشاوندان انس و الفت ایجاد کرد و آن را رحمت و رأفت قرار داد؛ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْعالِمِین.