آیه وَ أَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْدى مِنْ إِحْدَى الْأُمَمِ فَلَمَّا جاءَهُمْ نَذيرٌ ما زادَهُمْ إِلاَّ نُفُوراً [42]
آنان سوگندهاى شديد به خدا ياد كردند كه اگر [پيامبر] انذاركنندهاى بهسراغشان آيد، هدايت يافتهترين امّتها خواهند بود؛ امّا چون [پيامبر] انذاركنندهاى براى آنان آمد، جز فرار و فاصلهگرفتن [از حق] چيزى بر آنها نيفزود.
علیبنإبراهیم ( قَوْلُهُ وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِیها نَذِیرٌ قَالَ لِکُلِّ زَمَانٍ إِمَامٌ ثُمَّ حَکَی عَزَّوَجَلَّ قَوْلَ قُرَیْشٍ فَقَالَ وَ أَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ أَیْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذِیرٌ لَیَکُونُنَّ أَهْدی مِنْ إِحْدَی الْأُمَمِ یَعْنِی الَّذِینَ هَلَکُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ نَذِیرٌ یَعْنِی رَسُولَ اللَّهِ (.
علیّبنابراهیم ( وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِیها نَذِیرٌ؛ هر زمان امامی هست سپس خداوند سخن قریش را حکایت میکند: وَ أَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ أَیْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذِیرٌ لَیَکُونُنَّ أَهْدی مِنْ إِحْدَی الْأُمَمِ یعنی کسانی که هلاک شدند فَلَمَّا جاءَهُمْ نَذِیرٌ وقتی آنها را پیامبر یعنی رسول اکرم (آمد.
الرّسول ( عن الْکَلْبِی قَالَتْ قُرَیْشٌ یَا مُحَمَّدُ (تُخْبِرُنَا عَنْ مُوسَی وَ عِیسَی وَ عَادٍ وَ ثَمُودَ (فَأْتِ بِآیَهًٍْ حَتَّی نُصَدِّقَکَ فَقَالَ (أَیَّ شَیْءٍ تُحِبُّونَ أَنْ آتِیَکُمْ بِهِ قَالُوا اجْعَلْ لَنَا الصَّفَا ذَهَباً وَ ابْعَثْ لَنَا بَعْضَ مَوْتَانَا حَتَّی نَسْأَلَهُمْ عَنْکَ وَ أَرِنَا الْمَلَائِکَهًَْ یَشْهَدُونَ لَکَ أَوِ ائْتِنَا بِاللَّهِ وَ الْمَلائِکَهًِْ قَبِیلًا فَقَالَ (فَإِنْ فَعَلْتُ بَعْضَ مَا تَقُولُونَ أَ تُصَدِّقُونِّی قَالُوا وَ اللَّهِ لَئِنْ فَعَلْتَ لَنَتَّبِعَنَّکَ أَجْمَعِینَ فَقَامَ (یَدْعُو أَنْ یُجْعَلَ الصَّفَا ذَهَباً فَجَاءَهُ جَبْرَئِیلُ (فَقَالَ إِنْ شِئْتَ أَصْبَحَ الصَّفَا ذَهَباً وَ لَکِنْ إِنْ لَمْ یُصَدِّقُوا عَذَّبْتُهُمْ وَ إِنْ شِئْتَ تَرَکْتَهُمْ حَتَّی یَتُوبَ تَائِبُهُمْ فَقَالَ (بَلْ یَتُوبُ تَائِبُهُمْ فَنَزَلَ وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَیْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذِیرٌ.
پیامبر ( کلبی گوید: قریش گفتند: «ای محمّد! دربارهی موسی و عیسی (و قوم عاد و ثمود ما را باخبر کن و آیهای بیاور تا تو را تصدیق کنیم». پیامبر (فرمود: «دوست دارید از چه چیز برای شما آیهای بیاورم»؟ گفتند: «صفا را برای ما طلا کن، و تعدادی از مردگان ما را برانگیز تا دربارهی تو از آنان بپرسیم، و فرشتگانی را به ما نشان بده تا برای تو گواهی بدهند، یا اینکه خدا و فرشتگان را در برابر ما حاضر آوری». فرمود: «اگر یکی از این کارها را انجام بدهم مرا تصدیق میکنید»؟ گفتند: «سوگند به خدا اگر این کار را انجام بدهی همگی ما از تو پیروی میکنیم». پس پیامبر (برخاست تا دعا کند که صفا به طلا تبدیل گردد که جبرئیل (نزد ایشان آمد و گفت: «اگر بخواهی صفا به طلا تبدیل میشود امّا اگر تصدیق نکنند آنان را عذاب میدهم، و اگر بخواهی آنان را رها میکنم تا توبهکنندهشان توبه کند». پس پیامبر (فرمود: «البته توبهکنندهی آنها توبه کند». پس آیه: وَ أَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ أَیْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذیر را قرائت فرمود.