آیه ۱۲ - سوره فاطر

آیه وَ ما يَسْتَوِي الْبَحْرانِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ مِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْماً طَرِيًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَى الْفُلْكَ فيهِ مَواخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ [12]

[اين] دو دريا يكسان نيستند: اين گوارا و شيرين است و نوشيدنش خوشگوار، و آن يكى شور و تلخ و گلوگير؛ ولى از هريك [از آن دو] گوشتى تازه مى‌خوريد و وسايل زينتى استخراج كرده مى‌پوشيد؛ و كشتي‌ها را در آن مى‌بينى كه آب‌ها را مى‌شكافند [و به‌سوى مقصد پيش مى‌روند] تا از فضل خداوند بهره گيريد، و شايد شكر [نعمت‌هاى او را] به‌جا آوريد.

[این] دو دریا یکسان نیستند: این گوارا و شیرین است و نوشیدنش خوشگوار، و آن یکی شور و تلخ و گلوگیر

۱ -۱
(فاطر/ ۱۲)

الباقر ( فَالْأُجَاجُ الْمُرُّ قَوْلُهُ وَ تَرَی الْفُلْکَ فِیهِ مَواخِرَ یَقُولُ الْفُلْکُ مُقْبِلَهًٌْ وَ مُدْبِرَهًٌْ بِرِیحٍ وَاحِدَهًًْ.

امام باقر ( اُجاج به معنای تلخ است. وَتَرَی الْفُلْکَ فِیهِ مَوَاخِرَ؛ کشتی‌ها به وسیله‌ی باد، می‌آیند و می‌روند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۴۲۲
القمی، ج۲، ص۲۰۸/ البرهان/ نورالثقلین؛ «قوله و تری الفلک ... الی آخر» محذوف
۱ -۲
(فاطر/ ۱۲)

الصّادق ( عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (قَال لِلأَبرَش: یَا أَبْرَشُ هُوَ کَمَا وَصَفَ نَفْسَهُ کانَ عَرْشُهُ عَلَی الْماءِ وَ الْمَاءُ عَلَی الْهَوَاءِ وَ الْهَوَاءُ لَا یُحَدُّ وَ لَمْ یَکُنْ یَوْمَئِذٍ خَلْقٌ غَیْرُهُمَا وَ الْمَاءُ یَوْمَئِذٍ عَذْبٌ فُرَاتٌ إلَی أن قَالَ وَ کَانَتِ السَّمَاءُ خَضْرَاءَ عَلَی لَوْنِ الْمَاءِ الْأَخْضَرِ وَ کَانَتِ الْأَرْضُ غَبْرَاءَ عَلَی لَوْنِ الْمَاءِ الْعَذْبِ.

امام صادق ( ابوبکر حضرمی نقل می‌کند: امام صادق (به ابرش فرمود: ای ابرش آن همچنان است که خدا خود را ستوده است: عرش او بر آب بود. (هود/۷). و آب بر هوا، و برای هوا مرزی نبود، و آن روز جز آن دو نبود، و آب آن روز شیرین و گوارا بود ... و آسمان سبز بود به رنگ آب سبز، و زمین تیره بود به رنگ آب گوارا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۴۲۲
بحار الأنوار، ج۵۴، ص۷۲/ نورالثقلین

[امّا] از هر دو گوشتی تازه می‌خورید و وسایل زینتی استخراج کرده می‌پوشید و کشتی‌ها را در آن می‌بینی که آن‌ها را می‌شکافند [و به‌سوی مقصد پیش می‌روند] تا از فضل خداوند بهره‌گیرید، و شاید شکر [نعمت‌های او را] بجا آورید

۲ -۱
(فاطر/ ۱۲)

أمیرالمومنین ( قَالَ ابْنُ أَبِی‌الْحَدِیدِ رُوِّیْتُ عَنِ الشُّیُوخِ وَ رَأَیْتُ بِخَطِّ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌أَحْمَدَ الْخَشَّابِ رَحِمَهُ اللَّهُ ... قَالَ الرَّبِیعُ یَا امیرالمؤمنین (أَ لَا أَشْکُو إِلَیْکَ عَاصِمَ بْنَ زِیَادٍ أَخِی قَالَ مَا لَهُ قَالَ لَبِسَ الْعَبَاءَ وَ تَرَکَ الْمُلَاءَ وَ غَمَّ أَهْلَهُ وَ حَزَنَ وُلْدَهُ فَقَالَ (ادْعُوا لِی عَاصِماً فَلَمَّا أَتَاهُ عَبَسَ فِی وَجْهِهِ وَ قَالَ وَیْحَکَ یَا عَاصِمُ أَتَرَی اللَّهَ أَبَاحَ لَکَ اللَّذَّاتِ وَ هُوَ یَکْرَهُ مَا أَخَذْتَ مِنْهَا لَأَنْتَ أَهْوَنُ عَلَی اللَّهِ مِنْ ذَلِکَ أَوَمَا سَمِعْتَهُ یَقُولُ مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ ثُمَّ قَالَ یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ وَ قَالَ وَ مِنْ کُلٍّ تَأْکُلُونَ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها أَمَا وَ اللَّهِ ابْتِذَالُ نِعَمِ اللَّهِ بِالْفَعَالِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنِ ابْتِذَالِهَا بِالْمَقَالِ.

امام علی ( ابن‌ابی‌الحدید گوید: برای من روایت شد: ... ربیع عرض کرد: «یا امیرالمؤمنین! شکایت برادرم عاصم‌بن‌زیاد را به تو می‌نمایم». امام (فرمود: «او را چه شده است»؟ عرض کرد: «لباس درشت در بر کرده و جامه‌های نرم را بیرون آورده و زن و فرزندانش را در غم و اندوه گذاشته است». علی (فرمود: «عاصم را حاضر کنند، هنگامی‌که نزد آن جناب رسید علی (در مقابل او چهره درهم کشید». و فرمود: «ای عاصم! خیال می‌کنی که خداوند لذّت‌ها را برایت مباح کرده ولی تو از استفاده آن‌ها کراهت داری، تو نزد خداوند سبک‌تر از این‌ها می‌باشی. مگر نشنیده‌ای که خداوند فرمود: دو دریای مختلف (شور و شیرین، گرم و سرد) را در کنار هم قرار داد، درحالی‌که با هم تماس دارند. (رحمن/۱۹). و از آن دو، لؤلؤ و مرجان خارج می‌شود. (رحمن/۲۲). و فرمود: وَ مِنْ کُلٍّ تَأْکُلُونَ لحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها، به خداوند سوگند استفاده‌کردن از نعمت‌های خداوند با عمل بهتر از گفتن درباره‌ی آن‌ها می‌باشد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۴۲۴
بحار الأنوار، ج۴۲، ص۱۷۳/ بحار الأنوار، ج۶۷، ص۱۲۱/ شرح نهج البلاغهًْ، ج۱۱، ص۳۶
بیشتر