آیه ۲۱ - سوره ذاریات

آیه وَ فِي أَنْفُسِكُمْ أَ فَلاتُبْصِرُونَ [21]

و در وجود شما [نيز آياتى است]؛ آيا نمى‌بينيد؟!

۱
(ذاریات/ ۲۱)

الصّادق (علیه السلام)- یَعْنِی أَنَّهُ خَلَقَکَ سَمِیعاً بَصِیراً تَغْضَبُ وَ تَرْضَی وَ تَجُوعُ وَ تَشْبَعُ وَ ذَلِکَ کُلُّهُ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ.

امام صادق (علیه السلام)- یعنی خداوند تو را شنوا و بینا و دارای غضب و رضایت و خشنودی و احساس گرسنگی و سیری قرار داد و تمام این‌ها از دلایل توحید اوست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۱۴
بحارالأنوار، ج۶۷، ص۱۳۴/ القمی، ج۲، ص۳۳۰/ نورالثقلین
۲
(ذاریات/ ۲۱)

الکاظم (علیه السلام)- إِنِّی لَمَّا نَظَرْتُ إِلَی جَسَدِی وَ لَمْ یُمْکِنْنِی فِیهِ زِیَادَهًٌْ وَ لَا نُقْصَانٌ فِی الْعَرْضِ وَ الطُّولِ وَ دَفْعِ الْمَکَارِهِ عَنْهُ وَ جَرِّ الْمَنْفَعَهًِْ‌إِلَیْهِ، عَلِمْتُأَنَّ لِهَذَا الْبُنْیَانِ بَانِیاً فَأَقْرَرْتُ بِهِ مَعَ مَا أَرَی مِنْ دَوَرَانِ الْفَلَکِ بِقُدْرَتِهِ وَ إِنْشَاءِ السَّحَابِ وَ تَصْرِیفِ الرِّیَاحِ وَ مَجْرَی الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ النُّجُومِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ مِنَ الْآیَاتِ الْعَجِیبَاتِ الْبَیِّناتِ، عَلِمْتُأَنَّ لِهَذَا مُقَدِّراً وَ مُنْشِئاً.

امام کاظم (علیه السلام)- هنگامی‌که به بدن خود نگاه کردم و زیادتی و نقصانی در طول و عرض آن و دفع‌کردن ناخوشی‌ها از آن و کشیدن منفعت به‌سوی آن برایم ممکن نبود، دانستم که این بنا را بنا گذارنده‌ای هست. پس به وی اقرار و اعتراف نمودم با آنچه می‌بینم از گردش چرخ به قدرت او و پدید آوردن ابرها و گردانیدن بادها و روان‌شدن آفتاب و ماه و ستارگان و غیر این‌ها از آیات عجیبه‌ی محکمات دانستم که هریک از این‌ها را تقدیرکننده‌ای است که این تقدیرات نموده و پدیدآورنده‌ای است که این‌ها را پدید آورده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۱۴
نورالثقلین
۳
(ذاریات/ ۲۱)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُ أَبِی یُحَدِّثُ عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) أَنَّ رَجُلًا قَامَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ بِمَا عَرَفْتَ رَبَّکَ قَالَ بِفَسْخِ الْعَزْمِ وَ نَقْضِ الْهَمِ لَمَّا أَنْ هَمَمْتُ فَحَالَ بَیْنِی وَ بَیْنَ هَمِّی وَ عَزَمْتُ فَخَالَفَ الْقَضَاءُ عَزْمِی فَعَلِمْتُ أَنَّ الْمُدَبِّرَ غَیْرِی.

امام علی (علیه السلام)- مردی در برابر امیرالمؤمنین (علیه السلام) برخاست و گفت: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! به وسیله‌ی چه چیز پروردگارت را شناختی»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «به برگردانیدن تصمیم و شکستن اراده، هرگاه اراده کردم او میان من و اراده‌ام حائل گردید و چون تصمیم گرفتم، حکم وی با تصمیم من مخالفت داشت، دانستم که کسی غیر از من تدبیر می‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۱۴
الخصال، ج۱، ص۳۳/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
۴
(ذاریات/ ۲۱)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُحَسِّنٍ الْمِیثَمِیِّ، قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی مَنْصُورٍ الْمُتَطَبِّبِ، فَقَالَ: أَخْبَرَنِی رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِی، قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَابْنُ أَبِی الْعَوْجَاء ... فَقُلْتُ لَهُ: مَا مَنَعَهُ إِنْ کَانَ الْأَمْرُ کَمَا یَقُولُونَ أَنْ یَظْهَرَ لِخَلْقِهِ، وَیَدْعُوَهُمْ إِلی عِبَادَتِهِ حَتّی لَایَخْتَلِفَ مِنْهُمُ اثْنَانِ؟ وَلِمَ احْتَجَبَ عَنْهُمْ وَأَرْسَلَ إِلَیْهِمُ الرُّسُلَ؟ وَلَوْ بَاشَرَهُمْ بِنَفْسِهِ، کَانَ أَقْرَبَ إِلَی الْإِیمَانِ بِهِ. فَقَالَ لِی: «وَیْلَکَ، وَکَیْفَ احْتَجَبَ عَنْکَ مَنْ أَرَاکَ قُدْرَتَهُ فِی نَفْسِکَ؟! نُشُوءَکَ وَلَمْ تَکُنْ، وَکِبَرَکَ بَعْدَ صِغَرِکَ، وَ قُوَّتَکَ بَعْدَ ضَعْفِکَ، وَضَعْفَکَ بَعْدَ قُوَّتِکَ، وَسُقْمَکَ بَعْدَ صِحَّتِکَ، وَصِحَّتَکَ بَعْدَ سُقْمِکَ، وَرِضَاکَ بَعْدَ غَضَبِکَ، وَغَضَبَکَ بَعْدَ رِضَاکَ، وَحَزَنَکَ بَعْدَ فَرَحِکَ، وَفَرَحَکَ بَعْدَ حَزَنِکَ، وَحُبَّکَ بَعْدَ بُغْضِکَ، وَبُغْضَکَ بَعْدَ حُبِّکَ، وَعَزْمَکَ بَعْدَ أَنَاتِکَ، وَأَنَاتَکَ بَعْدَ عَزْمِکَ، وَشَهْوَتَکَ بَعْدَ کَرَاهَتِکَ، وَکَرَاهَتَکَ بَعْدَ شَهْوَتِکَ، وَرَغْبَتَکَ بَعْدَ رَهْبَتِکَ، وَرَهْبَتَکَ بَعْدَ رَغْبَتِکَ، وَرَجَاءَکَ بَعْدَ یَأْسِکَ، وَیَأْسَکَ بَعْدَ رَجَائِکَ، وَخَاطِرَکَ بِمَا لَمْ یَکُنْ فِی وَهْمِکَ، وَعُزُوبَ مَا أَنْتَ مُعْتَقِدُهُ عَنْ ذِهْنِکَ». وَمَا زَالَ یُعَدِّدُ عَلَیَّ قُدْرَتَهُ الَّتِی هِیَ فِی نَفْسِی، الَّتِی لَاأَدْفَعُهَا حَتّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَظْهَرُ فِیمَا بَیْنِی وَبَیْنَهُ.

امام صادق (علیه السلام)- میثمی گوید: بعد از آنکه امام صادق (علیه السلام) دلیل خلقت خداوند را بیان فرمود، گفتم: «اگر امر چنان باشد که شما می‌گویید، چه چیز خدا را منع کرده است از آنکه برای خلق خود ظاهر شود و ایشان را به‌سوی عبادتش بخواند تا دو نفر هم با هم اختلاف نداشته باشند و چرا او از دیده‌ی مردم پنهان است و پیغمبران (علیهم السلام) را به‌سوی آنان فرستاده. و اگر خودش مستقیماً در دعوت مردم به حق مباشرت می‌کرد، به ایمان نزدیک‌تر نبود»؟! حضرت (علیه السلام) به من فرمود: «وای بر تو! و چگونه از تو پنهان شده کسی که قدرتش را در خودت نمایانده، تو را موجود ساخته درحالی‌که هیچ نبودی و بزرگت کرده بعد از صغیر بودنت و توانایی‌ات داده بعد از ناتوانی‌ات و ناتوانی‌ات داده بعد از توانایی‌ات و بیمارت کرده بعد از تندرستی‌ات و تندرستت کرده بعد از بیماری‌ات و خشنودت نموده بعد از خشمت و خشمت داده بعد از خوشنودی‌ات و اندوهت داده بعد از شادی‌ات و شادی‌ات داده بعد از اندوهت و دوستی‌ات داده بعد از دشمنی‌ات و دشمنی‌ات داده بعد از دوستی‌ات و عزم و آهنگت داده بعد از سستی‌ات و سستی‌ات داده بعد از عزمت و شهوتت داده بعد از کراهت داشتنت و کراهتت داده بعد از شهوت داشتنت و رغبتت داده بعد از ترس داشتنت و ترست داده بعد از رغبت داشتنت و امیدواری‌ات داده بعد از مأیوس بودنت و مأیوست کرده بعد از امید داشتنت و آنچه را که در خیالت نبوده به خاطرت آورده و آنچه تو به آن معتقد بوده‌ای را از ذهنت دور ساخته و بیرون برده». و حضرت (علیه السلام) پیوسته قدرت خدا را که در نفسم بود، برایم می‌شمرد و قدرتی که نمی‌توانستم آن را از خود دفع کنم. تا حدّی که گمان کردم به‌زودی خداوند میان من و او ظاهر می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۱۴
الهدایا للشیعه، ج۱، ص۱۷
۵
(ذاریات/ ۲۱)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ الْمُرَادَ بِذَلِکَ اخْتِلَافُ الْأَلْسِنَهًِْ وَ الصُّوَرِ وَ الْأَلْوَانِ وَ الطَّبَائِعِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- منظور از آیه، اختلاف [و تفاوت مردم از جهت] زبان‌ها و صورت‌ها و رنگ‌ها و طبع‌ها است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۱۶
بحرالعرفان، ج۱۵، ص۱۴۰
بیشتر