آیه ۳۷ - سوره ذاریات

آیه وَ تَرَكْنا فِيها آيَةً لِلَّذِينَ يَخافُونَ الْعَذابَ الْأَلِيمَ [37]

و در آن [شهرهاى بلا ديده] نشانه‌اى روشن براى كسانى‌ كه از عذاب دردناك مى‌ترسند به‌جاى گذارديم.

۱
(ذاریات/ ۳۷)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ سَالِمٍ الْحَنَّاطِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَأَخْرَجْنا مَنْ کانَ فِیها مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَما وَجَدْنا فِیها غَیْرَ بَیْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَقَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) آلُ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) لَمْ یَبْقَ فِیهَا غَیْرُهُمْ.

امام باقر (علیه السلام)- سالم حنّاط گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیه: فَأَخْرَجْنَا مَن کَانَ فِیهَا مِنَ المُؤْمِنِینَ فَمَا وجَدْنَا فِیهَا غَیْرَ بَیْتٍ مِّنَ المُسْلمِینَ پرسیدم، امام باقر (علیه السلام) فرمود: «منظور آل‌محمّد (علیهم السلام) است یعنی غیر از آل‌محمّد (علیهم السلام) کسی در آن سرزمین باقی نماند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۳۴
الکافی، ج۱، ص۴۲۵/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۲۷/ المناقب، ج۴، ص۳۷۸/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(ذاریات/ ۳۷)

الباقر (علیه السلام)- قَالَ أبُوبَصِیرُ فَقُلتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَهَلْ کَانَ أَهْلُ قَرْیَهًِْ لُوطٍ (علیه السلام) کُلُّهُمْ هَکَذَا یَعْمَلُونَ فَقَالَ الإمام الباقر (علیه السلام) نَعَمْ إِلَّا أَهْلُ بَیْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ أَمَا تَسْمَعُ لِقَوْلِهِ تَعَالَی فَأَخْرَجْنا مَنْ کانَ فِیها مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَما وَجَدْنا فِیها غَیْرَ بَیْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِین.

امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: «فدایت شوم! تمام اهل قریه‌ی لوط (علیه السلام) چنین می‌کردند و به این عمل ناپسند مبتلا بودند»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «آری! مگر یک خانواده از ایشان که خداپرست و مؤمن بودند، مگر فرموده‌ی حقّ تعالی در قرآن را نشنیده‌ای که می‌فرماید: فَأَخْرَجْنا مَنْ کانَ فِیها مِنَ المُؤْمِنِینَ فَما وَجَدْنا فِیها غَیْرَ بَیْتٍ مِنَ المُسْلِمِینَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۳۴
بحارالأنوار، ج۱۲، ص۱۴۷/ نورالثقلین/ علل الشرایع، ج۲، ص۵۴۸
۳
(ذاریات/ ۳۷)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَالَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) یَا جَبْرَئِیلُ إِنْ کَانَ فِی الْمَدِینَهًِْ مِائَهًُْ رَجُلٍ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ یُهْلِکُهُمُ اللَّهُ قَالَ لَا قَالَ فَإِنْ کَانَ فِیهِمْ خَمْسِینَ (خَمْسُونَ) قَالَ لَا قَالَ فَإِنْ کَانَ فِیهِمْ عَشْرَهًٌْ قَالَ لَا قَالَ وَ إِنْ کَانَ فِیهِمْ وَاحِدٌ قَالَ لَا وَ هُوَ قَوْلُهُ فَما وَجَدْنا فِیها غَیْرَ بَیْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- حضرت ابراهیم (علیه السلام) گفت: «ای جبرئیل! اگر در آن قوم صد مرد مؤمن باشد آن‌ها را هلاک می‌سازی»؟ گفت: «خیر»! عرضه داشت: «اگر پنجاه نفر مؤمن باشد چطور»؟ گفت: «خیر»! عرض کرد: «اگر ده نفر مؤمن باشند»؟ گفت: «خیر»! عرض نمود: «اگر یک نفر مؤمن باشد»؟ جبرئیل گفت: «خیر! حتّی اگر یک نفر مؤمن هم در میان آن‌ها باشد. و این سخن خداوند متعال است: فَما وَجَدْنا فِیها غَیْرَ بَیْتٍ مِنَ المُسْلِمِینَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۳۴
بحارالأنوار، ج۱۲، ص۱۵۶/ قصص الأنبیاءللجزایری، ص۱۳۴؛ «تفاوت لفظی»
۴
(ذاریات/ ۳۷)

الباقر (علیه السلام)- عَن أبِی‌حَمزَهًْ عَن إمامِِ البَاقِر (علیه السلام) إنَّ رَسُولَ اللَّه (صلی الله علیه و آله) سَأَلَ جَبْرَئِیلَ کَیْفَ کَانَ مَهْلِکُ قَوْمِ لُوطٍ (علیه السلام) فَقَالَ إِنَّ قَوْمَ لُوطٍ (علیه السلام) کَانُوا أَهْلَ قَرْیَهًٍْ لَا یَتَنَظَّفُونَ مِنَ الْغَائِطِ وَ لَا یَتَطَهَّرُونَ مِنَ الْجَنَابَهًِْ بُخَلَاءَ أَشِحَّاءَ عَلَی الطَّعَامِ وَ إِنَّ لُوطاً لَبِثَ فِیهِمْ ثَلَاثِینَ سَنَهًًْ وَ إِنَّمَا کَانَ نَازِلًا عَلَیْهِمْ وَ لَمْ یَکُنْ مِنْهُمْ وَ لَا عَشِیرَهًَْ لَهُ فِیهِمْ وَ لَا قَوْمَ وَ إِنَّهُ دَعَاهُمْ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِلَی الْإِیمَانِ وَ اتِّبَاعِهِ وَ نَهَاهُمْ عَنِ الْفَوَاحِشِ وَ حَثَّهُمْ عَلَی طَاعَهًِْ اللَّهِ فَلَمْ یُجِیبُوهُ وَ لَمْ یُطِیعُوهُ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَمَّا أَرَادَ عَذَابَهُمْ بَعَثَ إِلَیْهِمْ رُسُلًا مُنْذِرِینَ عُذْراً نُذْراً فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ أَمْرِهِ بَعَثَ إِلَیْهِمْ مَلَائِکَهًَْ لِیُخْرِجُوا مَنْ کَانَ فِی قَرْیَتِهِمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَمَا وَجَدُوا فِیها غَیْرَ بَیْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَأَخْرَجُوهُمْ مِنْهَا وَ قَالُوا لِلُوطٍ (علیه السلام) أَسْرِ بِأَهْلِکَ مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ اللَّیْلَة.

امام باقر (علیه السلام)- ابوحمزه از امام باقر (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از جبرئیل پرسید: «هلاکت قوم لوط (علیه السلام) به چه کیفیّتی بود»؟ جبرئیل محضر مبارکش عرض کرد: «قوم لوط (علیه السلام) از قریه‌ای بودند که آن‌ها مخرج غائطشان را نظافت نمی‌کردند و غسل جنابت نیز نمی‌نمودند و از خصوصیّات دیگر آن‌ها این بود که بر طعام حریص بودند». جناب لوط (علیه السلام) سی سال در بین آن‌ها بود بر آن‌ها وارد شد ولی از عشیره آن‌ها نبود و خویشاوندی در بین آن‌ها نداشت، پیوسته ایشان را به خدا و ایمان به او و پیروی از فرامینش دعوت می‌کرد و از انجام فواحش و قبایح آن‌ها باز می‌داشت. آن حضرت (علیه السلام) قومش را بر طاعت خدا وادار می‌کرد ولی آن‌ها اجابتش نکرده و از حقّ تعالی اطاعت نمی‌نمودند و خداوند تبارک‌وتعالی وقتی خواست این قوم را عذاب کند رسولانی که حجّت و بیم‌دهنده بودند را فرستاد تا آن‌ها را از کردار قبیح و زشتشان بازدارند ولی آن‌ها همچنان به سرکشی و طغیان خود ادامه می‌دادند و چون آن قوم امر و فرمان پروردگار را اطاعت نکرده و از آن سرپیچی نمودند باری تعالی فرشتگانی را به‌سوی آن قوم فرستاد تا مؤمنین را از قریه‌ی آن‌ها بیرون کنند پس تمام اهل ایمان از بین آن‌ها خارج شده و فرمود: ولی جز یک خانواده‌ی با ایمان در آنجا نیافتیم. فرشتگان آن خانواده را نیز بیرون برده و به حضرت لوط (علیه السلام) گفتند: «با اهل خود شبانه از این قریه برو».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۳۴
بحارالأنوار، ج۱۲، ص۱۵۲/ نورالثقلین؛ «منها و قالوا للوط ... الی آخر» محذوف
بیشتر