آیه كُلُّ مَنْ عَلَيْها فانٍ [26]
همه‌ی كسانى كه روى آن (زمين) هستند فانى مى‌شوند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الدُّنْیَا مَلْعُونَهًٌْ مَلْعُونٌ مَنْ فِیهَا مَلْعُونٌ مَنْ طَلَبَهَا وَ أَحَبَّهَا وَ نَصَبَ لَهَا وَ تَصْدِیقُ ذَلِکَ فِی کِتَابِ اللَّهِ کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ وَ قَوْلِهِ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- پسر مسعود! دنیا ملعون است و ملعون است هرچه در اوست و ملعون است هر که به آن عشق بورزد و طالب آن باشد و آن را هدف نهایی خود قرار دهد و گواه این مطلب، این آیه قرآن است که می‌فرماید: کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ.* وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الجَلالِ وَ الْإِکْرامِ و [همچنین] فرموده‌ی خدا: همه‌چیز جز ذات [پاک] او فانی می‌شود. (قصص/۸۸)».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ یَذْکُرُ فِیهِ إِتْیَانَ رَجُلٍ مِنَ الزَّنَادِقَهًِْ‌أمیرالمؤمنین (علیه السلام) وَ سُؤَالَهُ عَمَّا اشْتَبَهَ عَلَیْهِ مِنْ آیَاتِ الْقُرْآنِ وَ ظَنَّ التَّنَاقُضَ فِیهَا فَأَجَابَهُ (علیه السلام) وَ أَسْلَمَ فَکَانَ مِمَّا سَأَلَهُ قَوْلُهُ وَ أَجِدُهُ یَقُولُ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللهِ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ وَ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَه وَ أَصْحابُ الْیَمِینِ ما أَصْحابُ الْیَمِینِ وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ مَا مَعْنَی الْجَنْبِ وَ الْوَجْهِ وَ الْیَمِینِ وَ الشِّمَالِ فَإِنَّ الْأَمْرَ فِی ذَلِکَ مُلْتَبِسٌ جِدّافقال (علیه السلام) وَ أَمَّا قَوْلُهُ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ فَالْمُرَادُ کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا دِینَهُ لِأَنَّ مِنَ الْمَحَالِ أَنْ یَهْلِکَ مِنْهُ کُلُّ شَیْءٍ وَ یَبْقَی الْوَجْهُ هُوَ أَجَلُّ وَ أَعْظَمُ وَ أَکْرَمُ مِنْ ذَلِکَ وَ إِنَّمَا یَهْلِکُ مَنْ لَیْسَ مِنْهُ أَ لَا تَرَی أَنَّهُ قَالَ کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ فَفَصَّلَ بَیْنَ خَلْقِهِ وَ وَجْهِه.
امام علی (علیه السلام)- مردی از کفّار خدمت امیرالمؤمنین (علیه السلام) رسید و سؤال‌هایی از آیات قرآن که برایش مشکل بود نمود و خیال می‌کرد این آیات تناقض دارد، امیرالمؤمنین (علیه السلام) جوابش را می‌داد تا بالأخره مسلمان شد، از جمله سؤال‌هایی که کرد، این بود که گفت: «در آیاتی که در قرآن آمده: افسوس بر من از کوتاهی‌هایی که در اطاعت فرمان خدا کردم. (زمر/۵۶) و و به هر سو رو کنید، خدا آنجاست!. (بقره/۱۱۵) و همه‌چیز جز ذات [پاک] او فانی می‌شود. (قصص/۸۸) و اصحاب یمین و خجستگان، چه اصحاب یمین و خجستگانی!. (واقعه/۲۷) و اصحاب شمال، چه اصحاب شمالی [که نامه‌ی اعمالشان به نشانه‌ی جرمشان به دست چپ آن‌ها داده می‌شود)!. (واقعه/۴۱) معنی و منظور از جنب و وجه و یمین و شمال چیست؟ معنی این‌ها واقعاً مشکل است»؟ فرمود: ... «امّا آیه: همه‌چیز جز ذات [پاک] او فانی می‌شود. (قصص/۸۸) زیرا محال است که از خدا چیزی هلاک شود و صورت او باقی بماند، خداوند منزّه و بزرگ‌تر از این نسبت‌ها است. هلاک‌شدنی چیزهای دیگر است، مگر [در قرآن] نمی‌بینی که می‌فرماید: کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ پس بین سایر موجودات و وجه خود فرق گذاشته است».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قوله کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍقَالَمَنْ عَلَی وَجْهِ الْأَرْض.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- کُل مَنْ عَلیْهَا فَانٍ، یعنی هرکس بر روی زمین است.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لَمَّا أنْزَلَ اللهُ کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ قالَتِ الْمَلائِکَهًُْ هَلَکَ أهْلُ الْأرْضِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- زمانی‌که خداوند متعال: کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ را نازل فرمود، ملائکه گفتند: همه اهل زمین هلاک شدند.
الهادی (علیه السلام)- إِذَا أَفْنَی اللَّهُ الْأَشْیَاءَ أَفْنَی الصُّورَهًَْ وَ الْهِجَاءَ وَ التَّقْطِیعَ وَ لَا یَزَالُ مَنْ لَمْ یَزَلْ عَالِما.
امام هادی (علیه السلام)- هنگامی‌که خداوند همه‌چیز را فنا کند، شکل و تلفّظ و بندبند حروف را هم فنا می‌کند. ولی تا همیشه، کسی که همیشه بوده است، عالم است.