آیه ۱۹ - سوره سبأ

آیه فَقالُوا رَبَّنا باعِدْ بَيْنَ أَسْفارِنا وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَجَعَلْناهُمْ أَحاديثَ وَ مَزَّقْناهُمْ كُلَّ مُمَزَّقٍ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ [19]

ولى [اين ناسپاسان] گفتند: «پروردگارا! ميان سفرهاى ما دورى بيفكن» [تا بينوايان نتوانند دوش به دوش اغنياء سفر كنند و اين‌گونه] به خويشتن ستم كردند و ما آنان را داستان‌هايى [براى عبرت ديگران] قرار داديم و جمعيّتشان را به‌طور كامل متلاشى ساختيم، در اين ماجرا، نشانه‌هاى عبرتى براى هر صبور شكرگزار است.

ولی [این ناسپاسان] گفتند: «پروردگارا! میان سفرهای ما دوری بیفکن» [تا بینوایان نتوانند دوش به دوش اغنیاء سفر کنند و این‌گونه] به خویشتن ستم کردند و ما آنان را داستان‌هایی [برای عبرت دیگران] قرار دادیم و جمعیّتشان را به‌طور کامل متلاشی ساختیم

۱ -۱
(سبأ/ ۱۹)

الصّادق ( سَأَلَ رَجُلٌ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقالُوا رَبَّنا باعِدْ بَیْنَ أَسْفارِنا وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ الْآیَهًَْ فَقَالَ هَؤُلَاءِ قَوْمٌ کَانَتْ لَهُمْ قُرًی مُتَّصِلَهًٌْ یَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ وَ أَنْهَارٌ جَارِیَهًٌْ وَ أَمْوَالٌ ظَاهِرَهًٌْ فَکَفَرُوا نِعَمَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ غَیَّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ مِنْ عَافِیَهًِْ اللَّهِ فَغَیَّرَ اللَّهُ مَا بِهِمْ مِنْ نِعْمَهًٍْ وَ إِنَّ اللهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ فَأَرْسَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ سَیْلَ الْعَرِمِ فَغَرَّقَ قُرَاهُمْ وَ خَرَّبَ دِیَارَهُمْ وَ أَذْهَبَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَبْدَلَهُمْ مَکَانَ جَنَّاتِهِمْ جَنَّتَیْنِ ذَوَاتَیْ أُکُلٍ خَمْطٍ وَ أَثْلٍ وَ شَیْءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ ثُمَّ قَالَ ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِما کَفَرُوا وَ هَلْ نُجازِی إِلَّا الْکَفُورَ.

امام صادق ( شخصی از امام صادق (تفسیر آیه: فَقَالُوا رَبَّنَا بَاعِدْ بَیْنَ أَسْفَارِنَا وَ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ را پرسید و حضرت (پاسخ داد: «اینان قومی بودند که آبادی‌های به هم پیوسته داشتند که می‌توانستند به یکدیگر نگاه کنند و در میان آن آبادی‌ها رودهایی جریان داشت و دارایی‌های بسیار چشمگیری داشتند؛ امّا آن‌ها نسبت به نعمت‌های خداوند ناسپاسی نمودند و آنچه را که در درونشان بود، تغییر دادند. [امّا] خداوند سرنوشت هیچ قوم [و ملّتی] را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند!. (رعد/۱۱) و خداوند سیلی سخت را به‌سوی آنان فرستاد و آبادی‌های آنان را غرق کرد و دیار آنان را تخریب و اموال آنان را از بین برد و به جای باغهای آبادشان، باغهای بی ارزش جانشین کرد، دو باغ [بی‌ارزش] با میوه‌های تلخ و درختان شوره گز و اندکی درخت سدر مبدّل ساختیم!. (سبأ/۱۶)». سپس خداوند عزّوجلّ فرمود: این کیفر را به خاطر کفرانشان به آن‌ها دادیم و آیا جز کفران‌کننده را کیفر می‌دهیم؟!. (سبأ/۱۷)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۳۴۰
الکافی، ج۲، ص۲۷۴/ بحار الأنوار، ج۱۴، ص۱۴۴؛ «غیروا» بدل «یغیروا»/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۳۱۴/ البرهان؛ «من عافیهًْ الله ... حتی یغیروا ما بأنفسهم» محذوف
۱ -۲
(سبأ/ ۱۹)

الرّسول ( یَا بِلَالُ (اصْعَدْ أَبَاقُبَیْسٍ فَنَادِ عَلَیْهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (حَرَّمَ الْجِرِّیَّ وَ الضَّبَّ وَ الْحَمِیرَ الْأَهْلِیَّهًَْ أَلَا فَاتَّقُوا اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ وَ لَا تَأْکُلُوا مِنَ السَّمَکِ إِلَّا مَا کَانَ لَهُ قِشْرٌ وَ مَعَ الْقِشْرِ فُلُوسٌ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَسَخَ سَبْعَمِائَهًِْ أُمَّهًٍْ عَصَوُا الْأَوْصِیَاءَ بَعْدَ الرُّسُلِ فَأَخَذَ أَرْبَعُمِائَهًٍْ مِنْهُمْ بَرّاً وَ ثَلَاثُمِائَهًٍْ بَحْراً ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ فَجَعَلْناهُمْ أَحادِیثَ وَ مَزَّقْناهُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ.

پیامبر ( ای بلال! بالای کوه ابوقبیس برو و جار بزن که رسول خدا ([خوردن گوشت] مارماهی جری و سوسمار و خران خانگی را حرام کرد از خدا بترسید و جز از ماهی‌های که فلس دارند نخورید زیرا خدای تبارک‌وتعالی هفتصد امّت را که وصیّان پس از پیغمبران (را نافرمانی کردند مسخ کرد و چهارصد گروه از آن‌ها در خشکی هستند و سیصد گروه از آن‌ها به دریا افتادند و آنگاه این آیه را خواند: و ما آنان را داستان‌هایی [برای عبرت دیگران] قرار دادیم و جمعیّتشان را متلاشی ساختیم. (سبأ/۱۹)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۳۴۰
الکافی، ج۶، ص۲۴۳/ بحار الأنوار، ج۶۲، ص۱۷۲/ علل الشرایع، ج۲، ص۴۶۰/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۴، ص۱۰۷/ نورالثقلین

در این ماجرا، نشانه‌های عبرتی برای هر صبور شکرگزار است

۲ -۱
(سبأ/ ۱۹)

الباقر ( إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ قَالَ صَبَّارٍ عَلَی مَوَدَّتِنَا وَ عَلَی مَا نَزَلَ بِهِ مِنْ شِدَّهًٍْ أَوْ رَخَاءٍ صَبُورٍ عَلَی الْأَذَی فِینَا شَکُورٍ لِلَّهِ عَلَی وَلَایَتِنَا أَهْلَ الْبَیْت.

امام باقر ( إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ، منظور کسی است که بر مودّت و دوستی با ما و سختی یا آسودگی که به این خاطر گریبان‌گیر او شده بردبار است و بر آزاری که به خاطر دوستی با ما می‌بیند، صبر پیشه می‌کند و خداوند را به خاطر اینکه ولایت ما اهل بیت (را به او ارزانی داشته، سپاسگزار است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۳۴۲
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۴۶۳/ البرهان
بیشتر