آیه ۴۶ - سوره سبأ

آیه قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلهِ مَثْنى وَ فُرادى ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذابٍ شَديدٍ [46]

بگو: «شما را تنها به يك چيز اندرز مى‌دهم، دو نفر دو نفر يا به تنهایى براى خدا قيام كنيد، سپس بينديشيد اين دوست و همنشين شما (محمّد) هيچ‌گونه جنونى ندارد، او فقط بيم‌دهنده‌ی شما در برابر عذاب شديد [الهى] است»!

ولایت

۱
(سبأ/ ۴۶)

الباقر ( عَنْ أَبِی حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ فَقَالَ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (هِیَ الْوَاحِدَهًُْ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ.

امام باقر ( ابوحمزه ثمالی نقل می‌کند: از امام باقر (درباره‌ی آیه: قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ پرسیدم. حضرت (پاسخ داد: «یعنی شما را تنها به ولایت علی (پند می‌دهم و ولایت علی (همان واحده (یکی) است که خداوند تبارک‌وتعالی در مورد آن فرمود: إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۳۶۸
الکافی، ج۱، ص۴۲۰/ بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۹۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۴۶۷/ فرات الکوفی، ص۳۴۵/ القمی، ج۲، ص۲۰۴؛ «انما اعظکم بواحدهًْ» محذوف/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(سبأ/ ۴۶)

الصّادقین ( قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ قَالَ الْوَلَایَهًُْ أَنْ تَقُومُوا لِلهِ مَثْنی وَ فُرادی قَالَ الْأَئِمَّهًُْ (مِنْ ذُرِّیَّتِهِمَا.

امام باقر (و امام صادق ( قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ]، منظور ولایت است، أَن تَقُومُوا لِلهِ مَثْنَی وَ فُرَادَی امامان از ذرّیه‌ی آنان است (باقی ائمّه و پذیرش ولایت آنان).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۳۷۰
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۹۱/ المناقب، ج۴، ص۱۸۰/ نورالثقلین
۳
(سبأ/ ۴۶)

الصّادق ( عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (قَال سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلهِ مَثْنی وَ فُرادی قَالَ بِالْوَلَایَهًِْ قُلْتُ وَ کَیْفَ ذَاکَ قَالَ إِنَّهُ لَمَّا نَصَبَ النَّبِیُّ (أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (لِلنَّاسِ فَقَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ (مَوْلَاهُ اغْتَابَهُ رَجُلٌ وَ قَالَ إِنَّ مُحَمَّداً (لَیَدْعُو کُلَّ یَوْمٍ إِلَی أَمْرٍ جَدِیدٍ وَ قَدْ بَدَأَ بِأَهْلِ بَیْتِهِ یُمَلِّکُهُمْ رِقَابَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَی نَبِیِّهِ (بِذَلِکَ قُرْآناً فَقَالَ لَهُ قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ فَقَدْ أَدَّیْتُ إِلَیْکُمْ مَا افْتَرَضَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ قُلْتُ فَمَا مَعْنَی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ أَنْ تَقُومُوا لِلهِ مَثْنی وَ فُرادی فَقَالَ أَمَّا مَثْنَی یَعْنِی طَاعَهًَْ رَسُولِ اللَّهِ (وَ طَاعَهًَْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (وَ أَمَّا فُرَادَی فَیَعْنِی طَاعَهًَْ الْأَئِمَّهًِْ (مِنْ ذُرِّیَّتِهِمَا مِنْ بَعْدِهِمَا وَ لَا وَ اللَّهِ یَا یَعْقُوبُ مَا عَنَی غَیْرَ ذَلِکَ.

امام صادق ( یعقوب‌بن یزید گوید: از امام صادق (تفسیر آیه: قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلهِ مَثْنَی وَ فُرَادَی را پرسیدم. حضرت (فرمود: «منظور، توصیه به ولایت است». به حضرت (عرض کردم: «ماجرای نازل‌شدن این آیه چگونه بوده است»؟ حضرت (پاسخ داد: «رسول خدا (امیرالمؤمنین (را جانشین خود برای مردم قرار داد و فرمود: «هرکه من مولای او هستم، علی (مولای اوست». مردی شروع به سخن‌گفتن پشت سر رسول خدا (کرده و گفت: «محمّد (هر روز ما را به امر جدیدی فرامی‌خواند و می‌خواهد اهل بیت خود را بر ما مسلّط سازد. این‌گونه بود که خداوند عزّوجلّ درباره‌ی این موضوع، آیه‌ای بر پیامبر خود نازل کرد و فرمود: قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ، یعنی آنچه را که پروردگارتان بر شما واجب ساخته است به شما ابلاغ کرده‌ام». عرض کردم: «پس معنای سخن خداوند: أَن تَقُومُوا لِلهِ مَثْنَی وَ فُرَادَی چیست»؟ حضرت (پاسخ داد: «منظور از مَثنی (دوتایی)، اطاعت از رسول خدا (و امیرالمؤمنین (و منظور از فرادی (تنهایی و تکی)، اطاعت از امامانی است که از نسل آن دو، پس از آن دو می‌آیند، است و ای یعقوب! به خداوند سوگند! آیه، معنایی غیر از این ندارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۳۷۰
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۹۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۴۶۶/ فرات الکوفی، ص۳۴۵؛ «تفاوت لفظی»/ البرهان

او فقط بیم‌دهنده‌ی شما در برابر عذاب شدید [الهی] است»

۱ -۱
(سبأ/ ۴۶)

الرّسول ( لَمَّا نَزَلَتْ وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ صَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ (عَلَی الصَّفَا فَقَالَ یَا صَبَاحَاهْ فَاجْتَمَعَتْ إِلَیْهِ قُرَیْشٌ فَقَالُوا مَا لَکَ فَقَالَ أَ رَأَیْتُکُمْ إِنْ أَخْبَرْتُکُمْ أَنَّ الْعَدُوَّ مُصْبِحُکُمْ أَوْ مُمْسِیکُمْ مَا کُنْتُمْ تُصَدِّقُونَنِی قَالُوا بَلَی قَالَ فَإِنِّی نَذِیرٌ لَکُمْ بَیْنَ یَدَیْ عَذابٍ شَدِیدٍ قَالَ أَبُولَهَبٍ تَبّاً لَکَ أَ لِهَذَا دَعَوْتَنَا جَمِیعاً فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی تَبَّتْ یَدا أَبِی‌لَهَبٍ إِلَی آخِرِ السُّورَهًِْ.

پیامبر ( هنگامی‌که آیه: و خویشاوندان نزدیکت را انذار کن!. (شعراء/۲۱۴) نازل شد، پیامبر بالای کوه صفا رفته، فرمود: «یا صباحاه! (به فریاد برسید)». قریش جمع شده، گفتند: «چیست»؟ فرمود: «آیا اگر به شما بگویم که دشمن شبانه یا بامدادان به شما حمله‌ور میشود، تصدیقم میکنید»؟ گفتند: «آری». فرمود: «شما را از عذاب شدیدی که در پیش دارید، می‌ترسانم». ابو لهب گفت: «هلاک بشوی! برای این، همه‌ی ما را دعوت کردی». خداوند هم سوره‌ی تَبَّتْ یَدا أَبِی لَهَبٍ وَ تَبَّ را نازل کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۳۷۰
بحار الأنوار، ج۱۸، ص۱۶۴
بیشتر