آیه ۱۳ - سوره شوری

آیه شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهيمَ وَ مُوسى وَ عيسى أَنْ أَقيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكينَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللهُ يَجْتَبي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدي إِلَيْهِ مَنْ يُنيبُ [13]

آيينى را براى شما مقرّر ‌‌نمود كه به نوح توصيه كرده بود و آنچه را بر تو وحى فرستاديم و به ابراهيم و موسى و عيسى سفارش كرديم اين بود كه همان دين [خالص] را برپا داريد و در آن تفرقه ايجاد نكنيد و آنچه مشركان را به آن دعوت مى‌كنيد [توحيد] بر آن‌ها گران است. خداوند هركس را بخواهد برمى‌گزيند و كسى را كه توبه كند به‌سوى هدايت مى‌نمايد.

کلّیات

۱
(شوری/ ۱۳)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ بَعَثَ نُوحاً (علیه السلام) إِلَی قَوْمِهِ أَنِ اعْبُدُوا اللهَ وَ اتَّقُوهُ وَ أَطِیعُونِ ثُمَّ دَعَاهُمْ إِلَی اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَحْدَهُ وَ أَنْ یَعْبُدُوهُ وَ لَا یُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً ثُمَ بَعَثَ الْأَنْبِیَاءَ (علیهم السلام) عَلَی ذَلِکَ إِلَی أَنْ بَلَغُوا مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَدَعَاهُمْ إِلَی أَنْ یَعْبُدُوا اللَّهَ وَ لَا یُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ قَالَ شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ فَبَعَثَ الْأَنْبِیَاءَ إِلَی قَوْمِهِمْ بِشَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ الْإِقْرَارِ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَمَنْ آمَنَ مُخْلِصاً وَ مَاتَ عَلَی ذَلِکَ أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّهًَْ بِذَلِکَ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُنْ یُعَذِّبُ عَبْداً حَتَّی یُغَلِّظَ عَلَیْهِ فِی الْقَتْلِ وَ الْمَعَاصِی الَّتِی أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِهَا النَّارَ لِمَنْ عَمِلَ بِهَا فَلَمَّا اسْتَجَابَ لِکُلِّ نَبِیٍّ مَنِ اسْتَجَابَ لَهُ مِنْ قَوْمِهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ جَعَلَ لِکُلِّ نَبِیٍّ مِنْهُمْ شِرْعَهًًْ وَ مِنْهَاجاً وَ الشِّرْعَهًُْ وَ الْمِنْهَاجُ سَبِیلٌ وَ سُنَّهًْ.

امام باقر (علیه السلام)- خداوند متعال نوح (علیه السلام) را برای نبوّت برانگیخت که به مردم [بگوید]: که خدا را پرستش کنید و از مخالفت او بپرهیزید و مرا اطاعت نمایید!. (نوح/۳). بعد از آن نوح (علیه السلام) آن‌ها را به‌طرف خداوند دعوت کردند تا او را پرستش کنند و شریکی برای او قائل نگردند. بعد از آن پیامبران را مبعوث فرمود تا همین سخنان را به مردم ابلاغ کنند، تا آنگاه که نوبت به محمّد (صلی الله علیه و آله) رسید، او هم مردم را دعوت کرد تا خداوند را پرستش کنند و برای او شریک و همتایی معتقد نگردند. در قرآن مجید فرمود: شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهیمَ وَ مُوسی وَ عیسی أَنْ أَقیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فیهِ کَبُرَ عَلَی المُشْرِکینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللهُ یَجْتَبی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی إِلَیْهِ مَنْ یُنیبُ مشرکان از دعوت شما ناراحت شده‌اند و گفتار شما در این مورد برای آن‌ها بزرگ و سنگین است، این خداوند است که هرکس را بخواهد برمی‌گزیند و هرکس به‌طرف او متوجّه گردد او را هدایت می‌کند، خداوند پیامبران را به‌طرف قومشان فرستاد تا بر وحدانیّت خداوند گواهی دهند و به آنچه خداوند فرموده اقرار کنند. هرکس از روی اخلاص ایمان بیاورد و با همین اخلاص از دنیا برود خداوند او را وارد بهشت می‌کند و خداوند هرگز به بندگان ظلم نمی‌کند!. (انفال/۵۱). مگر اینکه خود را در معصیت گرفتار سازد و یا مرتکب قتل شود که دراین‌صورت جهنّم را بر او واجب می‌گرداند. امّا هرگاه قوم یک پیامبری او را اجابت کنند و دعوت او را قبول نمایند آن‌ها راهی به‌طرف پیغمبر خود خواهند داشت و از آن راه با او ارتباط برقرار خواهند کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۷۸
بحارالأنوار، ج۶۶، ص۸۵/ نورالثقلین
۲
(شوری/ ۱۳)

الباقر (علیه السلام)- کَانَتْ شَرِیعَهًُْ نُوحٍ (علیه السلام) أَنْ یُعْبَدَ اللَّهُ بِالتَّوْحِیدِ وَ الْإِخْلَاصِ وَ خَلْعِ الْأَنْدَادِ وَ هُوَ الْفِطْرَهًُْ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها وَ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَهُ عَلَی نُوحٍ (علیه السلام) عَلَی النَّبِیِّینَ (علیهم السلام) أَنْ یَعْبُدُوا اللَّهَ تَعَالَی وَ لَا یُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ أَمَرَهُ بِالصَّلَاهًِْ وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ لَمْ یَفْرِضْ عَلَیْهِ أَحْکَامَ حُدُودٍ وَ لَا فَرَائِضَ مَوَارِیثَ فَهَذِهِ شَرِیعَتُهُ.

امام باقر (علیه السلام)- شریعت و دین نوح (علیه السلام) چنین بود که باید خدا را از سر توحید و اخلاص پرستید و از پرستش مانندها و امثالی که برای او ساخته‌اند دست شست و این همان سرشتی است که مردم بر آن سرشته شده‌اند و خداوند از نوح (علیه السلام) و دیگر پیامبران (علیهم السلام) پیمان گرفته است که او را بپرستند و انبازی برایش نگیرند و به نماز و امر به معروف و نهی از منکر و در نظر داشتن حلال و حرام، امر کرده است، ولی بر او احکام حدود و مواریث واجب نساخت و این‌چنین بود آیین نوح (علیه السلام).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۰
نورالثقلین
۳
(شوری/ ۱۳)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَعْطَی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) شَرَائِعَ نُوحٍ وَ إِبْرَاهِیمَ وَ مُوسَی وَ عِیسَی (علیهم السلام)، التَّوْحِیدَ وَ الْإِخْلَاصَ وَ خَلْعَ الْأَنْدَادِ وَ الْفِطْرَهًَْ الْحَنِیفِیَّهًَْ السَّمْحَهًَْ لَا رَهْبَانِیَّهًَْ وَ لَا سِیَاحَهًَْ، أَحَلَّ فِیهَا الطَّیِّبَاتِ وَ حَرَّمَ فِیهَا الْخَبَائِثَ وَ وَضَعَ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلَالَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ، ثُمَّ افْتَرَضَ عَلَیْهِ فِیهَا الصَّلَاهًَْ وَ الزَّکَاهًَْ وَ الصِّیَام وَ الْحَجَ وَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ و الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ وَ الْمَوَارِیثَ وَ الْحُدُودَ وَ الْفَرَائِضَ وَ الْجِهَادَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ زَادَهُ الْوُضُوءَ وَ فَضَّلَهُ بِفَاتِحَهًِْ الْکِتَابِ وَ بِخَوَاتِیمِ سُورَهًِْ الْبَقَرَهًِْ وَ الْمُفَصَّلِ وَ أَحَلَّ لَهُ الْمَغْنَمَ وَ الْفَیْءَ وَ نَصَرَهُ بِالرُّعْبِ وَ جَعَلَ لَهُ الْأَرْضَ مَسْجِداً وَ طَهُوراً وَ أَرْسَلَهُ کَافَّهًًْ إِلَی الْأَبْیَضِ وَ الْأَسْوَدِ وَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ أَعْطَاهُ الْجِزْیَهًَْ وَ أَسْرَ الْمُشْرِکِینَ وَ فِدَاهُمْ ثُمَ کُلِّفَ مَا لَمْ یُکَلَّفْ أَحَدٌ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ أَنْزَلَ عَلَیْهِ سَیْفاً مِنَ السَّمَاءِ فِی غَیْرِ غِمْدٍ وَ قِیلَ لَهُ فَقاتِلْ فِی سَبِیلِ اللهِ لا تُکَلَّفُ إِلَّا نَفْسَک.

امام صادق (علیه السلام)- همانا خدای تبارک‌وتعالی شریعت‌های نوح و ابراهیم و موسی و عیسی (علیهم السلام) را به محمّد (صلی الله علیه و آله) عطا فرمود و آن شرایع یکتاپرستی است و اخلاص و ترک بت‌پرستی و فطرت حنیفیّه آسان [که همان طریقه و روش اسلام است] و اینکه گوشه‌گیری و صحراگردی (کناره‌گیری از جماعت مسلمین) نیست، چیزهای پاکیزه را در این شرایع حلال کرد و پلیدی‌ها را حرام نمود و بارهای سنگین، و زنجیرهایی را که بر آن‌ها بود، [از دوش و گردنشان] بر می‌دارد. (اعراف/۱۵۷)، آنگاه در آن شرایع مقرّر فرمود؛ نماز و زکات و روزه و حج و امر به معروف و نهی از منکر و حلال و حرام و میراث‌ها و حدود و فرایض و جهاد در راه خدا را، به اضافه وضو [و وضو را برای محمّد (صلی الله علیه و آله) اضافه فرمود] و آن حضرت (صلی الله علیه و آله) را فضیلت بخشید به‌سبب سوره‌ی فاتحهًْ الکتاب و آیات آخر سوره‌ی بقره و سوره‌های مفصّل [از سوره‌ی ق یا محمّد یا فتح تا آخر قرآن] و غنیمت و فیء را برای او حلال فرمود و او را با رعب [و ترسی که در دل دشمنانش می‌افکند] نصرت بخشید و زمین را برایش سجده‌گاه و پاک‌کننده [در تیمّم] قرار داد و او را به‌سوی همگان از سفید و سیاه و جنّ و انس ارسال فرمود و گرفتن جزیه و اسیرکردن مشرکین و فدیه‌گرفتن را به او عطا فرمود، سپس تکلیفی به او متوجّه شد که به هیچ‌یک از پیغمبران (علیهم السلام) آن تکلیف متوجّه نشده بود و از آسمان شمشیری بی‌غلاف بر او نازل شد و به او گفته شد؛ در راه خدا پیکار کن! تنها مسئول وظیفه خود هستی!. (نساء/۸۴)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۰
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۳۳۱/ نورالثقلین
۴
(شوری/ ۱۳)

الهادی (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌الْعَظِیمِ الْحَسَنِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی عَلِیِّ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) فَلَمَّا بَصُرَ بِی قَالَ لِی: مَرْحَباً بِکَ یَا أَبَاالْقَاسِمِ أَنْتَ وَلِیُّنَا حَقّاً. فَقُلْتُ لَهُ: یَا ابْنَ‌رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَعْرِضَ عَلَیْکَ دِینِی فَإِنْ کَانَ مَرْضِیّاً ثَبَتُ عَلَیْهِ حَتَّی أَلْقَی اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فَقَالَ: هَاتِ یَا أَبَاالْقَاسِمِ. فَقُلْتُ: إِنِّی أَقُولُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَاحِدٌ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ خَارِجٌ مِنَ الْحَدَّیْنِ حَدِّ الْإِبْطَالِ وَ حَدِّ التَّشْبِیهِ وَ إِنَّهُ لَیْسَ بِجِسْمٍ وَ لَا صُورَهًٍْ وَ لَا عَرَضٍ وَ لَا جَوْهَرٍ بَلْ هُوَ مُجَسِّمُ الْأَجْسَامِ وَ مُصَوِّرُ الصُّوَرِ وَ خَالِقُ الْأَعْرَاضِ وَ الْجَوَاهِرِ وَ رَبُّ کُلِّ شَیْءٍ وَ مَالِکُهُ وَ جَاعِلُهُ وَ مُحْدِثُهُ وَ إِنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ خَاتَمُ النَّبِیِّینَ لَا نَبِیَّ بَعْدَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ إِنَّ شَرِیعَتَهُ خَاتِمَهًُْ الشَّرَائِعِ وَ لَا شَرِیعَهًَْ بَعْدَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ أَقُولُ إِنَّ الْإِمَامَ وَ الْخَلِیفَهًَْ وَ وَلِیَّ الْأَمْرِ بَعْدَهُ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) ثُمَّ الْحَسَنُ (علیه السلام) ثُمَّ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) ثُمَّ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) ثُمَّ مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) ثُمَّ جَعْفَرُ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) ثُمَّ مُوسَی‌بْنُ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) ثُمَّ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُوسَی (علیه السلام) ثُمَّ مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) ثُمَّ أَنْتَ یَا مَوْلَایَ. فَقَالَ (علیه السلام): وَ مِنْ بَعْدِیَ الْحَسَنُ (علیه السلام) ابْنِی فَکَیْفَ لِلنَّاسِ بِالْخَلَفِ مِنْ بَعْدِهِ. قَالَ فَقُلْتُ: وَ کَیْفَ ذَلِکَ یَا مَوْلَایَ؟ قَالَ: لِأَنَّهُ لَا یُرَی شَخْصُهُ وَ لَا یَحِلُّ ذِکْرُهُ بِاسْمِهِ حَتَّی یَخْرُجَ فَیَمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً. قَالَ فَقُلْتُ: أَقْرَرْتُ وَ أَقُولُ إِنَّ وَلِیَّهُمْ وَلِیُّ اللَّهِ وَ عَدُوَّهُمْ عَدُوُّ اللَّهِ وَ طَاعَتَهُمْ طَاعَهًُْ اللَّهِ وَ مَعْصِیَتَهُمْ مَعْصِیَهًُْ اللَّهِ وَ أَقُولُ إِنَّ الْمِعْرَاجَ حَقٌّ وَ الْمُسَاءَلَهًَْ فِی الْقَبْرِ حَقٌّ وَ إِنَّ الْجَنَّهًَْ حَقٌّ وَ النَّارَ حَقٌّ وَ الصِّرَاطَ حَقٌّ وَ الْمِیزَانَ حَقٌّ وَ أَنَّ السَّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فِیها وَ أَنَّ اللهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ وَ أَقُولُ إِنَّ الْفَرَائِضَ الْوَاجِبَهًَْ بَعْدَ الْوَلَایَهًِْ الصَّلَاهًُْ وَ الزَّکَاهًُْ وَ الصَّوْمُ وَ الْحَجُّ وَ الْجِهَادُ وَ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنِ الْمُنْکَرِ فَقَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام): یَا أَبَا الْقَاسِمِ هَذَا وَ اللَّهِ دِینُ اللَّهِ الَّذِی ارْتَضَاهُ لِعِبَادِهِ فَاثْبُتْ عَلَیْهِ ثَبَّتَکَ اللَّهُ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاهًِْ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَهًِْ.

امام هادی (علیه السلام)- در کتاب توحید به نقل از عبدالعظیم حسنی آمده است: خدمت آقای خود امام هادی (علیه السلام) رسیدم، هنگامی‌که دیدگانش بر من افتاد گفت: «ای ابوالقاسم، خوش آمدی! تو حقیقتاً دوست ما هستی». گفتم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! می‌خواهم دین خود را بر شما عرضه بدارم، اگر مورد پسند شما هست بر آن ثابت باشم تا در محضر خداوند حاضر گردم». امام (علیه السلام) فرمود: «عقاید خود را اظهار بکن». عبدالعظیم عرض کرد: «من اعتقاد دارم که خداوند یکی است و شریکی ندارد و او از ابطال و تشبیه بیرون است، خداوند دارای همه صفات می‌باشد و از صفات مخلوقات منزّه است، خداوند نه جسم است و نه صورت و نه عرض و جوهر، خداوند همه‌ی اجسام را پدید آورد و صورت‌ها را تصویر فرمود و جوهر و اعراض را خلق کرد، او پروردگار همه‌ی اشیاء و مالک و آفریننده‌ی آن‌ها می‌باشد، محمّد (صلی الله علیه و آله) بنده و رسول و خاتم پیامبران است و پیغمبری بعد از او نخواهد آمد تا آنگاه که قیامت برپا گردد. شریعت او آخرین شرایع بوده و تا روز قیامت شریعتی دیگر نخواهد آمد، من عقیده دارم که امام و جانشین و ولیّ امر بعد از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) امیرالمؤمنین علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) می‌باشد و بعد از او حسن و بعد حسین (علیها السلام) و بعد علیّ‌ّبن‌الحسین (علیه السلام) هستند. بعد از آن‌ها محمّدبن‌علی (علیه السلام) و بعد جعفربن‌محمّد، سپس موسی‌بن‌جعفر و بعد علیّ‌بن‌موسی الرّضا و بعد محمّدبن‌علی (علیهم السلام) و بعد شما هستید». امام (علیه السلام) فرمود: «بعد از من فرزندم حسن (علیه السلام) امام است، مردم درباره‌ی امام بعد از او چه می‌کنند». عبدالعظیم گوید: «چرا مردم درباره‌ی او مردّد باشند». فرمود: «برای اینکه مردم او را مشاهده نمی‌کنند و روا نیست که نامش هم بر زبان‌ها جاری گردد، تا آنگاه که زمین پس از ظلم و جور پر از عدالت شود». گفت: «من به این هم اقرار کردم و به امامت آن‌ها هم اعتراف نمودم». بعد از این عبدالعظیم گفت: «دوست آن‌ها دوست خداوند است و دشمن آن‌ها دشمن خدا می‌باشد، اطاعت از آن‌ها اطاعت از خداوند می‌باشد و نافرمانی آن‌ها، نافرمانی از خدا به حساب می‌آید و عقیده دارم معراج حق است، و اینکه رستاخیز آمدنی است، و شکّی در آن نیست و خداوند تمام کسانی را که در قبرها هستند زنده می‌کند. (حج/۷). من عقیده دارم واجبات بعد از ولایت عبارتند از؛ نماز، زکات و روزه، حج، جهاد و امر به معروف و نهی از منکر». امام هادی (علیه السلام) فرمود: «به خداوند سوگند! این دینی است که خداوند قبول می‌کند، بر آن ثابت باش که خداوند در این گفتار تو را ثابت بدارد و در دنیا و آخرت بر همین طریق باشی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۲
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۴۱۲/ نورالثقلین
۵
(شوری/ ۱۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَمْرِوبْنِ‌حُرَیْثٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) وَ هُوَ فِی مَنْزِلِ أَخِیهِ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا حَوَّلَکَ إِلَی هَذَا الْمَنْزِلِ؟ قَالَ: طَلَبُ النُّزْهَهًِْ. فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ لَا أَقُصُّ عَلَیْکَ دِینِی؟ فَقَالَ: بَلَی. قُلْتُ: أَدِینُ اللَّهَ بِشَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنَّ السَّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فِیها وَ أَنَّ اللهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ وَ إِقَامِ الصَّلَاهًِْ وَ إِیتَاءِ الزَّکَاهًِْ وَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجِ الْبَیْتِ وَ الْوَلَایَهًِْ لِعَلِیٍّ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الْوَلَایَهًِْ لِلْحَسَنِ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ الْوَلَایَهًِْ لِعَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ الْوَلَایَهًِْ لِمُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ لَکَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنَّکُمْ أَئِمَّتِی عَلَیْهِ أَحْیَا وَ عَلَیْهِ أَمُوتُ وَ أَدِینُ اللَّهَ بِهِ فَقَالَ: یَا عَمْرُو هَذَا وَ اللَّهِ دِینُ اللَّهِ وَ دِینُ آبَائِیَ الَّذِی أَدِینُ اللَّهَ بِهِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَهًِْ فَاتَّقِ اللَّهَ وَ کُفَّ لِسَانَکَ إِلَّا مِنْ خَیْرٍ وَ لَا تَقُلْ إِنِّی هَدَیْتُ نَفْسِی بَلِ اللَّهُ هَدَاکَ فَأَدِّ شُکْرَ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ بِهِ عَلَیْکَ وَ لَا تَکُنْ مِمَّنْ إِذَا أَقْبَلَ طُعِنَ فِی عَیْنِهِ وَ إِذَا أَدْبَرَ طُعِنَ فِی قَفَاهُ وَ لَا تَحْمِلِ النَّاسَ عَلَی کَاهِلِکَ فَإِنَّکَ أَوْشَکَ إِنْ حَمَلْتَ النَّاسَ عَلَی کَاهِلِکَ أَنْ یُصَدِّعُوا شَعَبَ کَاهِلِک.

امام صادق (علیه السلام)- عمروبن‌حریث گوید، خدمت امام صادق (علیه السلام) رسیدم و آن حضرت (علیه السلام) در منزل برادرش عبداللّه‌بن‌محمّد بود. عرض کردم: «فدایت شوم! چرا به این منزل منتقل شدی»؟ فرمود: «برای تفریح». عرض کردم: «فدایت شوم! دینم را برای شما عرضه نکنم»؟! فرمود: «چرا»! عرض کردم: «من خدا را دینداری می‌کنم با شهادت‌دادن به اینکه شایسته پرستشی جز خدای یگانه بی‌شریک نیست و اینکه محمّد (صلی الله علیه و آله) بنده و فرستاده‌ی اوست و اینکه رستاخیز آمدنی است، و شکّی در آن نیست و خداوند تمام کسانی را که در قبرها هستند زنده می‌کند. (حج/۷). و گزاردن نماز و دادن زکات و روزه ماه رمضان و حجّ خانه‌ی کعبه و ولایت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ولایت حسن و حسین (علیها السلام) و ولایت علیّ‌بن‌الحسین (علیه السلام) و ولایت محمّدبن‌علی (علیه السلام) و شما پس از او و اینکه شما امامان من هستید. بر این روش زندگی کنم و بر این روش بمیرم و خدا را با آن دینداری کنم. فرمود: «ای عمرو! این، به‎ خدا دین من است و دین پدرانم که خدا را در پنهان و آشکار دینداری می‌کنم پس از خدا پروا کن و زبانت را جز از سخن خیر نگهدار و نگو من از جانب خود هدایت یافتم، بلکه خدا تو را هدایت فرموده، پس شکر نعمت‌هایی را که خدای عزّوجلّ به تو داده بگزار و از کسانی مباش که چون رو آورد و حاضر باشد، روبرو سرزنش شود و چون پشت کند و غایب شود، غیبتش کنند [بلکه تقیّه را از دست مده و با همه‌ی مردم خوش‌رفتاری کن] و مردم را بر دوش خود سوار مکن [مردم را بر خود مسلّط مکن و خود را مدیون آن‌ها مساز، به اینکه از آن‌ها ضمانت کنی یا وعده‌ای بدهی که نتوانی وفا کنی یا سستی و مداهنه از خود نشان دهی] زیرا اگر مردم را بر دوش خود سوار کنی، استخوان شانه‌ات به شکستن نزدیک شود. زیر بار می‌مانی و درمانده می‌شوی و شاید از هستی ساقط گردی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۲
الکافی، ج۲، ص۲۳/ نورالثقلین
۶
(شوری/ ۱۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عُبَیْدِ‌بْنِ‌زُرَارَهًَْ قَالَ حَدَّثَنِی حَمْزَهًُْ‌بْنُ‌حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الِاسْتِطَاعَهًِْ، فَلَمْ یُجِبْنِی فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ دَخْلَهًًْ أُخْرَی فَقُلْتُ: أَصْلَحَکَ اللَّهُ إِنَّهُ قَدْ وَقَعَ فِی قَلْبِی مِنْهَا شَیْءٌ لَا یُخْرِجُهُ إِلَّا شَیْءٌ أَسْمَعُهُ مِنْکَ. قَالَ: فَإِنَّهُ لَا یَضُرُّکَ مَا کَانَ فِی قَلْبِکَ. قُلْتُ: أَصْلَحَکَ اللَّهُ إِنِّی أَقُولُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یُکَلِّفِ الْعِبَادَ مَا لَا یَسْتَطِیعُونَ وَ لَمْ یُکَلِّفْهُمْ إِلَّا مَا یُطِیقُونَ وَ أَنَّهُمْ لَا یَصْنَعُونَ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ إِلَّا بِإِرَادَهًِْ اللَّهِ وَ مَشِیئَتِهِ وَ قَضَائِهِ وَ قَدَرِهِ. قَالَ: فَقَالَ: هَذَا دِینُ اللَّهِ الَّذِی أَنَا عَلَیْهِ وَ آبَائِی (علیهم السلام).

امام صادق (علیه السلام)- حمزهًْ‌بن‌حمران گوید، از امام صادق (علیه السلام) سؤال کردم از استطاعت. و آن حضرت (علیه السلام) جواب من را داد. بعد از آن در نوبت دیگر بر آن حضرت (علیه السلام) داخل شدم و عرض کردم: «خدا تو را به اصلاح آورد به‌درستی‌که در دلم از استطاعت چیزی واقع شده که آن را از دلم بیرون نمی‌کند مگر چیزی که آن را از تو بشنوم». حضرت (علیه السلام) فرمود: «آنچه در دل تو است تو را ضرر نمی‌رساند». عرض کردم: «خدا تو را به اصلاح آورد من می‌گویم که خدای تبارک‌وتعالی بندگان را تکلیف نفرموده مگر آنچه استطاعت دارند و مگر آنچه طاقت دارند چه ایشان چیزی از آن را نمی‌کنند مگر به اراده و خواست و قضاء و قدر خدا». حضرت (علیه السلام) فرمود: «این دین خدا است که من و پدرانم برآنیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۴
الکافی، ج۱، ص۱۶۲/ نورالثقلین
۷
(شوری/ ۱۳)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ إِسْمَاعِیلَ الْجُعْفِیِّ قَال: دَخَلَ رَجُلٌ عَلی أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ مَعَهُ صَحِیفَهًٌْ، فَقَالَ لَهُ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام): هذِهِ صَحِیفَهًُْ مُخَاصِمٍ یَسْأَلُ عَنِ الدِّینِ الَّذِی یُقْبَلُ فِیهِ الْعَمَلُ. فَقَالَ: رَحِمَکَ اللَّهُ، هذَا الَّذِی أُرِیدُ، فَقَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام): شَهَادَهًُْ أَنْ لَاإِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، وَ تُقِرَّ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ، وَ الْوَلَایَهًُْ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ، وَ الْبَرَاءَهًُْ مِنْ عَدُوِّنَا، وَ التَّسْلِیمُ لِأَمْرِنَا، وَ الْوَرَعُ، وَ التَّوَاضُعُ، وَ انْتِظَارُ قَائِمِنَا (عجل الله تعالی فرجه الشریف)؛ فَإِنَّ لَنَا دَوْلَهًًْ إِذَا شَاءَ اللَّهُ جَاءَ بِهَا.

امام باقر (علیه السلام)- اسماعیل جعفی گوید، مردی خدمت امام باقر (علیه السلام) رسید و نوشته‌ای همراه داشت، حضرت (علیه السلام) فرمود: «این نوشته مخاصم است که پرستش می‌کند از دینی که عمل در آن پذیرفته می‌شود». عرض کرد: «خدایت رحمت کند! همین را می‌خواستم». امام باقر (علیه السلام) فرمود: «گواهی‌دادن به اینکه شایسته‌ی پرستشی جز خدای یکتای بی‌شریک نیست و اینکه محمّد (صلی الله علیه و آله) بنده و فرستاده‌ی اوست و اقرارنمودن به آنچه از جانب خدا آمده و ولایت ما خانواده و بیزاری از دشمن ما و گردن‌نهادن به امر ما و پرهیزگاری و فروتنی و انتظار قائم ما (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، زیرا برای او دولتی است که هر زمان خدا بخواهد با آن دولت می‌آید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۴
الکافی، ج۲، ص۲۳/ نورالثقلین
۸
(شوری/ ۱۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌مُوسَی الرِّضَا (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ (علیهم السلام) عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): التَّوْحِیدُ نِصْفُ الدِّین.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- توحید نیمی از دین است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۴
التوحید، ص۶۸/ نورالثقلین
۹
(شوری/ ۱۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ (علیهم السلام) عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): ... أَفْضَلُ دِینِکُمُ الْوَرَع.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- بهترین دین شما پرهیزکاری است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۴
الخصال، ج۱، ص۴/ نورالثقلین
۱۰
(شوری/ ۱۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَفْضَلُ الدِّینِ الْوَرَع.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- بهترین دین ورع می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۶
بحارالأنوار، ج۱، ص۱۶۷/ نورالثقلین
۱۱
(شوری/ ۱۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ مُخَاطَبَهًًْ لِرَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله) مَا وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) وَ مَا وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَ لَا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( شَرَعَ لکُم مِّنَ الدِّینِ مَا وصَّی بِهِ نُوحًا و الذِی أَوحَینَا إِلیکَ و مَا وصَّینَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ و مُوسَی و عِیسَی، یعنی ای خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله)! خداوند شریعتی را که تبلیغ آن را به حضرت نوح (علیه السلام) توصیه کرده بود و همچنین آنچه بر تو ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! نازل شده و آنچه تبلیغش را بر ابراهیم، موسی و عیسی (علیهم السلام) واجب کرده بود، برای شما اهل بیت (علیهم السلام)، پایه‌گذاری کرده است. أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ و لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کَبُرَ عَلی المُشْرِکِینَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلیهِ، یعنی کسانی که افراد دیگری را در ولایت علی (علیه السلام) شریک قرار می‌دهند، دعوت کردنشان به ترک ولایت دیگران و پذیرش ولایت علی (علیه السلام) به تنهایی بر ایشان دشوار و گران خواهد بود. اللهُ یجْتَبِی إِلیهِ مَن یشَاءُ یهْدِی إِلیهِ مَن ینِیبُ، یعنی خداوند کسانی را که به دعوت پیامبر (صلی الله علیه و آله) مبنی بر پذیرش ولایت علی (علیه السلام) به تنهایی پاسخ مثبت می‌دهند، به‌سوی خودش هدایت می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۶
البرهان

ولایت

۱
(شوری/ ۱۳)

الرّضا (علیه السلام)- نَحْنُ الَّذِینَ شَرَعَ اللَّهُ لَنَا دِینَهُ فَقَالَ فِی کِتَابِهِ شَرَعَ لَکُمْ یَا آل محمد (علیهم السلام) مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً (علیه السلام) قَدْ وَصَّانَا بِمَا وَصَّی بِهِ نُوحاً (علیه السلام) وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ یا محمد (صلی الله علیه و آله) وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ (علیه السلام) وَ مُوسی (علیه السلام) وَ عِیسی (علیه السلام) فَقَدْ عَلَّمَنَا وَ بَلَّغَنَا عِلْمَ مَا عَلِمْنَا وَ اسْتَوْدَعَنَا عِلْمَهُمْ نَحْنُ وَرَثَهًُْ أُولِی الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ یَا آل محمد (علیهم السلام) وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ وَ کُونُوا عَلَی جَمَاعَهًٍْ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ مَنْ أَشْرَکَ بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ مِنْ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ یا محمد (صلی الله علیه و آله) یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ مَنْ یُجِیبُکَ إِلَی وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام).

امام رضا (علیه السلام)- شَرَعَ لکُم مِّنَ الدِّینِ مَا وصَّی بِهِ نُوحًا و الذِی أَوحَینَا إِلیکَ و مَا وصَّینَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ و مُوسَی و عِیسَی، یعنی ای خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله)! خداوند برایتان دینی را پایه‌گذاری کرد که تبلیغ آن را به حضرت نوح (علیه السلام)، توصیه کرده بود. همچنین آنچه بر تو ای محمّد (صلی الله علیه و آله) نازل شده و آنچه ابلاغش را بر ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، موسی و عیسی (علیهم السلام) واجب گرداندیم، برای شما اهل بیت (علیهم السلام) پایه‌گذاری کرده است. ما اهل بیت این علم را فرا گرفتیم و ابلاغ کردیم و علمشان را از خود برجای گذاشتیم. ما وارثان انبیاء و پیامبران اولوالعزم (علیهم السلام) هستیم. أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ و لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ، یعنی ای خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله)! دین را برپای دارید و در آن دچار تفرقه نشوید و همواره متّحد باشید. کَبُرَ عَلی المُشْرِکِینَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلیهِ، برای مشرکان دشوار و گران است که آن‌ها را به پذیرش ولایت علی (علیه السلام) دعوت می‌کنی. اللهُ یجْتَبِی إِلیهِ مَن یشَاءُ یهْدِی إِلیهِ مَن ینِیبُ، ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! خداوند کسی را که به دعوت تو در پذیرش ولایت علی (علیه السلام) پاسخ مثبت می‌دهد به‌سوی خودش هدایت می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۶
الکافی، ج۱، ص۲۲۴/ القمی، ج۲، ص۱۰۵؛ «من یجیبک الی ولایهًْ علی (» محذوف/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۱۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۲۹/ فرات الکوفی، ص۲۸۴؛ «بتفاوت لفظی»/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(شوری/ ۱۳)

الرّضا (علیه السلام)- فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ یا محمد (صلی الله علیه و آله) مِنْ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) هَکَذَا فِی الْکِتَابِ مَخْطُوطَهًٌْ.

امام رضا (علیه السلام)- کَبُرَ عَلی المُشْرِکِینَ به ولایت علی (علیه السلام) مَا تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ یَا مُحَمَّدُ مِنْ وَلَایَةِ عَلِی یعنی ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! برای کسانی که در ولایت حضرت علی (علیه السلام) شریک قرار می‌دهند، دعوت‌شدن به پذیرش ولایت او [به تنهایی] دشوار و گران می‌آید. این‌گونه در کتاب محفوظ است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۶
الکافی، ج۱، ص۴۱۸/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۷۴/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(شوری/ ۱۳)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّمَا یَعْنِی الْوَلَایَهًَْ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ یَعْنِی کَبُرَ عَلَی قَوْمِکَ یا محمد (صلی الله علیه و آله) مَا تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ مِنْ تَوْلِیَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- یعنی ولایت کَبُرَ عَلَی المُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ یعنی بر قوم تو گران است که آن‌ها را دعوت به ولایت علی (علیه السلام) می‌کنی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۶
بحارالأنوار، ج۲۶، ص۲۸۴/ بصایرالدرجات، ص۵۱۴/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی»
۴
(شوری/ ۱۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَال سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) هَلْ کَانَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) یَعْرِفُ الْأَئِمَّهًَْ (علیهم السلام) قَالَ کَانَ نُوحٌ (علیه السلام) یَعْرِفُهُمْ الشَّاهِدُ عَلَی ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی قَالَ شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ یَا مَعْشَرَ الشِّیعَهًِْ مَا وَصَّی بِهِ نُوحاً (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- زید شحّام گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «آیا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ائمّه (علیهم السلام) را می‌شناخت»؟ فرمود: «نوح (علیه السلام) آن‌ها را می‌شناخت. شاهد این مطلب این آیه است: شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی. یعنی از دین برای شما تشریع نمود، ای گروه شیعیان! آنچه را به نوح (علیه السلام) سفارش نموده بود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۶
بحارالأنوار، ج۲۶، ص۲۹۱/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۱۱۳/ البرهان
۵
(شوری/ ۱۳)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْصُورُ‌بْنُ‌حَازِم قَالَ لِلصَّادِقِ (علیه السلام) أَ کَانَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) یَعْرِفُ الْأَئِمَّهًَْ (علیهم السلام) فَقَالَ نَعَمْ وَ نُوحٌ (علیه السلام) ثُمَّ تَلَا شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً الْآیَهًَْ.

امام صادق (علیه السلام)- منصوربن‌حازم به امام صادق (علیه السلام) عرض کرد: «آیا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) امامان را می‌شناخت»؟ فرمود: «بلی! و نوح (علیه السلام) نیز می‌دانست. سپس این آیه را تلاوت فرمود: شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۸
بحارالأنوار، ج۳۸، ص۴۵/ المناقب، ج۱، ص۳۰۱
۶
(شوری/ ۱۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌ذَرٍّ الْغِفَارِیِّ (رحمة الله علیه) قَال {قال النبی (صلی الله علیه و آله)} لَوْ لَا عَلِیٌّ (علیه السلام) مَا بَانَ الْحَقُّ مِنَ الْبَاطِلِ وَ لَا مُؤْمِنٌ مِنَ الْکَافِرِ وَ لَا عُبِدَ اللَّهُ لِأَنَّهُ ضَرَبَ رُءُوسَ الْمُشْرِکِینَ حَتَّی أَسْلَمُوا وَ عَبَدُوا اللَّهَ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمْ یَکُنْ ثَوَابٌ وَ لَا عِقَابٌ وَ لَا یَسْتُرُهُ مِنَ اللَّهِ سِتْرٌ وَ لَا یَحْجُبُهُ مِنَ اللَّهِ حِجَابٌ وَ هُوَ الْحِجَابُ وَ السِّتْرُ ثُمَّ قَرَأَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیب.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوذر غفاری (گوید: [پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود]: اگر علی (علیه السلام) نبود حق از باطل و مؤمن از کافر تشخیص داده نمیشد و خدا هم عبادت نمیگردید چرا که او سرهای مشرکین را از بدن جدا کرد تا زمانی‌که اسلام آوردند و خداوند را پرستش کردند. و اگر این چنین نبود نه ثوابی وجود داشت و نه عقابی. هیچ پردهای از سوی خدا او را مستور نمیداشت و هیچ حجابی از سوی خدا او را محجوب نمیکرد، بلکه او خود حجاب و ستر است. سپس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این آیه را خواند: شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کَبُرَ عَلَی المُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیب.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۸
بحارالأنوار، ج۴۰، ص۵۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۸۳۱؛ فیه: «لاتحجبه» بدل «لایحجبه»/ فرات الکوفی، ص۳۷۰
۷
(شوری/ ۱۳)

الصّادق (علیه السلام)- عن عَلِیِّ‌بْنِ‌مَهْزِیَارَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ قَالَ الْإِمَامُ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کِنَایَهًٌْ عَنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ثُمَّ قَالَ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ مِنْ أَمْرِ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) اللَّهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ کِنَایَهًٌْ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ ثُمَّ قَالَ فَلِذلِکَ فَادْعُ یَعْنِی إِلَی وَلَایَهًِْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ فِیهِ وَ قُلْ آمَنْتُ بِما أَنْزَلَ اللهُ مِنْ کِتابٍ وَ أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَیْنَکُمُ اللهُ رَبُّنا وَ رَبُّکُمْ إِلَی قَوْلِهِ وَ إِلَیْهِ الْمَصِیرُ.

امام صادق (علیه السلام)- علیّ‌بن‌مهزیار از یکی از یاران ما از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که آن حضرت (علیه السلام) درباره‌ی آیه: أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ فرمود: «و لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ، یعنی درباره‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) دچار تفرقه نشوید. کَبُرَ عَلی المُشْرِکِینَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلیهِ یعنی برای مشرکان، دعوت‌کردنشان به پذیرش ولایت حضرت علی (علیه السلام) گران و دشوار خواهد بود. اللهُ یجْتَبِی إِلیهِ مَن یشَاءُ؛ منظور آن است که خداوند امیرالمؤمنین (علیه السلام) را برگزیده است. فَلذَلکَ فَادْعُ یعنی مردم را به ولایت حضرت علی (علیه السلام) فرا بخوان، و لا تَتَّبِعْ أَهْواءهُمْ و دراین‌باره از رأی و خواسته‌های آن‌ها پیروی مکن. و قُل آمَنتُ بِمَا أَنزَل اللهُ مِن کِتَابٍ و أُمِرْتُ لأَعْدِل بَینَکُمُ اللهُ رَبُّنَا و رَبُّکُمْ لنَا أَعْمَالنَا و لکُمْ أَعْمَالکُمْ لا حُجَّةَ بَینَنَا و بَینَکُمُ اللهُ یجْمَعُ بَینَنَا و إِلیهِ المَصِیرُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۸
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۳۲۸/ القمی، ج۲، ص۲۷۴؛ «بتفاوت لفظی»/ نورالثقلین؛ فیه: «ثم قال فلذلک... الیه المصیر» محذوف/ البرهان؛ فیه: «و لاتتبع اهواءهم... الیه المصیر» محذوف
۸
(شوری/ ۱۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ مُخَاطَبَهًًْ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ یا محمد (صلی الله علیه و آله) وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ أَیْ تَعَلَّمُوا الدِّینَ یَعْنِی التَّوْحِیدَ وَ إِقَامَ الصَّلَاهًِْ وَ إِیتَاءَ الزَّکَاهًِْ وَ صَوْمَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجَّ الْبَیْتِ وَ السُّنَنَ وَ الْأَحْکَامَ الَّتِی فِی الْکُتُبِ وَ الْإِقْرَارَ بِوَلَایَهًِْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ أَیْ لَا تَخْتَلِفُوا فِیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ مِنْ ذِکْرِ هَذِهِ الشَّرَائِعِ ثُمَّ قَالَ اللَّهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ أَیْ یَخْتَارُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ وَ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) الَّذِینَ اجْتَبَاهُمُ اللَّهُ وَ اخْتَارَهُم.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( در عبارت شَرَعَ لکُم مِّنَ الدِّینِ، مخاطب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و ضمیر مخاطب در أَوحَینَا إِلیکَ نیز به آن حضرت (علیه السلام) برمی‌گردد. و مَا وصَّینَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ و مُوسَی و عِیسَی أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ، اقامه‌ی دین به معنای یادگرفتن آن یعنی توحید، نمازخواندن، زکات‌دادن، گرفتن روزه‌ی ماه رمضان، حجّ خانه‌ی خدا و سُنن و احکامی است که در کتب آمده و همچنین پذیرش ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است. و لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ یعنی درباره‌ی دین دچار اختلاف نشوید. کَبُرَ عَلی المُشْرِکِینَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلیهِ، برای مشرکان، دعوت کردنشان به ذکر این آیین‌ها دشوار و غیرقابل تحمّل است. اللهُ یجْتَبِی إِلیهِ مَن یشَاءُ؛ خداوند کسانی را که بخواهد انتخاب می‌کند و به‌سوی خودش باز می‌گرداند. یهْدِی إِلیهِ مَن ینِیبُ؛ منظور از کسانی که به‌سوی خداوند باز می‌گردند، ائمّه (علیهم السلام) هستند که خداوند آن‌ها را برگزیده و انتخاب کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۸۸
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۸۳/ نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۱۱، ص۲۷؛ فیه: «کبر علی المشرکین... و اختارهم» محذوف/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۳۴؛ فیه: «شرع لکم... و عیسی» محذوف/ البرهان
بیشتر