آیه ۱۲ - سوره فصلت

آیه فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ في يَوْمَيْنِ وَ أَوْحى في كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها وَ زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا بِمَصابيحَ وَ حِفْظاً ذلِكَ تَقْديرُ الْعَزيزِ الْعَليمِ [12]

آنگاه آن‌ها را به‌صورت هفت آسمان در دو روز (دو دوران) آفريد، و در هر آسمانى امر [و برنامه] آن [آسمان] را وحى [و مقرّر] فرمود، و آسمان پايين را با چراغ‌هايى(ستارگان) زينت بخشيديم، و [با شهاب‌ها از رخنه شياطين] حفظ كرديم؛ اين است تقدير خداوند توانا و دانا.

۱
(فصلت/ ۱۲)

فقه الرّضا (علیه السلام)- سُئِلَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) عَنْ مَشِیَّهًِْ اللَّهِ وَ إِرَادَتِهِ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ لِلَّهِ مَشِیَّتَیْنِ مَشِیَّهًَْ حَتْمٍ وَ مَشِیَّهًَْ عَزْمٍ وَ کَذَلِکَ إِنَّ لِلَّهِ إِرَادَتَیْنِ إِرَادَهًَْ حَتْمٍ وَ إِرَادَهًَْ عَزْمٍ إِرَادَهًُْ حَتْمٍ لَا تُخْطِئُ وَ إِرَادَهًُْ عَزْمٍ تُخْطِئُ وَ تُصِیبُ وَ لَهُ مَشِیَّتَانِ مَشِیَّهًٌْ یَشَاءُ وَ مَشِیَّهًٌْ لَا یَشَاءُ یَنْهَی وَ هُوَ یَشَاءُ وَ یَأْمُرُ وَ هُوَ لَا یَشَاءُ مَعْنَاهُ أَرَادَ الْعِبَادَهًَْ وَ شَاءَ وَ لَمْ یُرِدِ الْمَعْصِیَهًَْ وَ شَاءَ وَ کُلُّ شَیْءٍ بِقَضَائِهِ وَ قَدَرِهِ وَ الْأُمُورُ تَجْرِی مَا بَیْنَهُمَا فَإِذَا أَخْطَأَ الْقَضَاءُ لَمْ یُخْطِئِ الْقَدَرُ وَ إِذَا لَمْ یُخْطِئ الْقَدَرُ لَمْ یُخْطِئ الْقَضَاءُ وَ إِنَّمَا الْخَلْقُ مِنَ الْقَضَاءِ إِلَی الْقَدَرِ وَ إِذَا أَخْطَأَ الْقَدَرَ لَمْ یُخْطِئِ الْقَضَاءَ وَ إِذَا لَمْ یُخْطِئِ الْقَضَاءَ لَمْ یُخْطِئِ الْقَدَرَ وَ إِنَّمَا الْخَلْقُ مِنَ الْقَدَرِ إِلَی الْقَضَاء وَ الْقَضَاءُ عَلَی أَرْبَعَهًِْ أَوْجُهٍ فِی کِتَابِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ النَّاطِقِ عَلَی لِسَانِ سَفِیرِهِ الصَّادِقِ (علیه السلام) مِنْهَا قَضَاءُ الْخَلْقِ وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ مَعْنَاهُ خَلَقَهُن.

فقه الرّضا (علیه السلام)- از امیرالمؤمنین (علیه السلام) درباره مشیّت و اراده خداوند سؤال شد؛ فرمود: «خداوند دو مشیّت دارد: مشیّت حتم و مشیّت عزم؛ همچنین خداوند دو اراده دارد؛ اراده‌ی حتم و اراده‌ی عزم؛ اراده‌ی حتمی تخلفپذیر نیست، [ولی] اراده‌ی عزمی گاهی واقع نمیشود و گاهی واقع میشود. همچنین خداوند دو مشیّت دارد که یکی از آنها مشیّت خواستن و آن دیگری مشیّت نخواستن است؛ در حالی که میخواهد، نهی میکند و در حالی که نمیخواهد، امر کند، معنایش این است که از بندگان اراده میکند و میخواهد، [ولی] معصیت را اراده نمیکند و میخواهد هر چیزی به قضا و قَدَر اوست و همه امور بین این دو جاری میشود. اگر قضا روی ندهد، قدر به انجام میرسد و تا هنگامی که قَدَر نوشته نشده باشد، قضا نوشته نمیشود. خلایق از قضای او به سوی قدرش هستند و هر گاه که روی ندهد، و از قدر او به سوی قضای اویند. و قضا در کتاب خداوند عزّ و جلّ که بر زبان فرستاده صادق او صلی الله علیه و آله به سخن درآمده بر چهار معناست: یکی از آنها قضای به معنای خلقت است؛ مانند این سخن خداوند متعال: فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۰۰
بحارالأنوار، ج۵، ص۱۲۴/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۹؛ «بتفاوت»/ فقه الرضا (ص۴۱۰؛ «بتفاوت»
۲
(فصلت/ ۱۲)

الرّضا (علیه السلام)- فَقَضاهُنَّ أَیْ خَلَقَهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ یَعْنِی فِی وَقْتَیْنِ ابْتِدَاءً وَ انْقِضَاءً وَ أَوْحی فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها فَهَذَا وَحْیُ تَقْدِیرٍ وَ تَدْبِیرٍ.

امام رضا (علیه السلام)- فَقَضاهُنَّ یعنی آن‌ها آفرید. سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ؛ یعنی در دو وقت که آغاز و انجام بودند. و در هر آسمانی فرمانش را وحی کرد، این وحی تقدیر و تدبیر بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۰۰
بحارالأنوار، ج۵۴، ص۶۰/ القمی، ج۲، ص۲۶۳؛ «أی» محذوف
۳
(فصلت/ ۱۲)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ فَلَمَّا أَخَذَ فِی رِزْقِ خَلْقِهِ خَلَقَ السَّمَاءَ وَ جَنَّاتِهَا وَ الْمَلَائِکَهًَْ یَوْمَ الْخَمِیس.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ، و هنگامی‌که به آفرینش روزی خلقش مشغول شد، آسمان و بهشت و فرشته‌ها را روز پنج شنبه آفرید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۰۰
بحارالأنوار، ج۵۴، ص۷۰
۴
(فصلت/ ۱۲)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ثُمَّ أَوْحی فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها قَالَ خَلَقَ فِی کُلِّ سَمَاءٍ خَلْقَهَا مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الْخَلْقِ الَّذِی فِیهَا مِنَ الْبِحَارِ وَ الْجِبَالِ الْبَرَدِ مَا لَا یُعْلَمُ ثُمَّ زَیَّنَ السَّمَاءَ الدُّنْیَا بِالْکَوَاکِبِ فَجَعَلَهَا زِینَهًًْ وَ حِفْظاً مِنَ الشَّیَاطِین.

ابن‌عبّاس ( ثُمَّ أَوْحی فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها گفت: «در هر آسمانی فرشته‌هایش را آفرید و دریاها و کوه‌های برف و آنچه هیچ‌کس نداند، سپس آسمان دنیا را به زیور اختران آراست، و از دیوان نگهداشت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۰۲
بحارالأنوار، ج۵۴، ص۲۰۴/ بحارالأنوار، ج۵۴، ص۳۱۲؛ «أی وجعل» بدل «قال خلق» و «ما لایعلم... الا آخر» محذوف

حافظان

۱
(فصلت/ ۱۲)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ فُضَیْلٍ الرَّسَّانِ قَالَ کَتَبَ مُحَمَّدُ‌بْنُ‌إِبْرَاهِیمَ إِلَی أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام): أَخْبِرْنَا مَا فَضْلُکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ؟ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام): أَنَّ الْکَوَاکِبَ جُعِلَتْ فِی السَّمَاءِ أَمَاناً لِأَهْلِ السَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتْ نُجُومُ السَّمَاءِ جَاءَ أَهْلَ السَّمَاءِ مَا کَانُوا یُوعَدُونَ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) جُعِلَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَاناً لِأُمَّتِی فَإِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَیْتِی جَاءَ أُمَّتِی مَا کَانُوا یُوعَدُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- فضیل رسّان گوید: محمّدبن‌ابراهیم به امام صادق (علیه السلام) نوشت: «ما را از فضائل اهل بیت (علیهم السلام) آگاه بفرما». امام صادق (علیه السلام) برای او مرقوم فرمود: «ستارگان در آسمان امان اهل آسمانند و گاهی که ستارگان آسمان بروند اهل آسمان به وعده‌ی نهایی می‌رسند و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «اهل بیت من امان امّت من قرار داده شده‌اند چون اهل بیت من بروند به امّت من آنچه وعده شده‌اند، برسد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۰۲
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۳۰۹/ نورالثقلین
۲
(فصلت/ ۱۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ ذَهَبَ أَهْلُ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ فَإِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَیْتِی ذَهَبَ أَهْلُ الْأَرْضِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ستارگان امان اهل آسمانند، پس آنگاه که ستارگان بروند اهل آسمان هم فانی می‌شوند و اهل بیت من، امان برای اهل زمینند، پس آنگاه که اهل بیت من نباشند، اهل زمین هم نخواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۰۲
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۳۰۹/ نورالثقلین
۳
(فصلت/ ۱۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأُمَّتِی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ستارگان امان اهل آسمان زمین می‌باشند و اهل بیت من امان امّت من می‌باشند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۰۲
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۳۰۸/ نورالثقلین
بیشتر