آیه ۷ - سوره فصلت

آیه الَّذينَ لا يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُونَ [7]

همان كسانى كه زكات نمى‌پردازند، و آخرت را منكرند.

پس تمام توجّه خویش را به او کنید

۱ -۱
(فصلت/ ۷)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ فَاسْتَقِیمُوا إِلَیْهِ أَیْ أَجِیبُوهُ قَوْلُهُ وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ هُمُ الَّذِینَ أَقَرُّوا بِالْإِسْلَامِ وَ أَشْرَکُوا بِالْأَعْمَالِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( فَاسْتَقِیمُوا إِلَیْهِ یعنی او را اجابت کنید. آیه: وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ؛ آن‌ها کسانی هستند که اقرار به اسلام و شرک در اعمال دارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۲
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۳۳/ القمی، ج۲، ص۲۶۱
۱ -۲
(فصلت/ ۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): أَیُّهَا النَّاسُ اسْتَقِیمُوا إِلَی رَبِّکُمْ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: فَاسْتَقِیمُوا إِلَیْهِ وَ اسْتَغْفِرُوهُ وَ قَالَ سُبْحَانَهُ: إِنَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا أَیُّهَا النَّاسُ وَ لا تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ لَمْ یَکُنْ مُسْتَقِیماً فِی صِفَتِهِ لَمْ یَرْتَقِ مِنْ مَقَامٍ إِلَی غَیْرِهِ وَ لَمْ یَتَبَیَّنْ سُلُوکَهُ عَلَی صِحَّهًٍْ وَ لَمْ تَخْرُجُوا مِنْ عِزِّ التَّقْوَی إِلَی ذُلِّ الْمَعْصِیَهًِْ وَ لَا مِنْ أُنْسِ الطَّاعَهًِْ إِلَی وَحْشَهًِْ الْخَطِیئَهًِْ وَ لَا تُسِرُّوا لِإِخْوَانِکُمْ غِشّاً فَإِنَّ مَنْ أَسَرَّ لِأَخِیهِ غِشّاً أَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَی صَفَحَاتِ وَجْهِهِ وَ فَلَتَاتِ لِسَانِهِ فَأَوْرَثَهُ بِهِ الذُّلَّ فِی الدُّنْیَا وَ الْخِزْیَ وَ الْعَذَابَ وَ النَّدَامَهًَْ فِی الْآخِرَهًِْ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِینَ أَعْمَالا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای مردم بشتابید به‌سوی پروردگارتان همان‌طوری که خدای متعال فرموده است: فَاسْتَقِیمُوا إِلَیْهِ وَ اسْتَغْفِرُوهُ و فرموده است: إِنَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا؛ ای مردم همانند آن زن [سبک مغز] نباشید که پشمهای تابیده خود را، پس از استحکام، وامی‌تابید! درحالی‌که [سوگند و پیمان] خود را وسیله‌ی خیانت و فساد قرار می‌دهید. (نحل/۹۲). بدانید هرکس در آن صفتی که دارد پابرجا نباشد اصلاح نمی‌شود و روش درستی نخواهد داشت و از عزّت پرهیزکاری به‌سوی ذلّت گناه می‌رود و هم از انس طاعت به‌سوی وحشت گناه می‌رود و با برادران دینی خود نیرنگ نکنید ظاهر و باطنتان یکسان باشد. و هرکس چنین باشد آثار نیرنگ بر چهره‌اش ظاهر و آشکار است و از لغزش‌های زبان مطلب روشن می‌شود پس به‌واسطه‌ی نیرنگ بازی ذلیل و پست می‌شود در دنیا و عذاب پشیمانی برایش در آخرت است پس شب را به صبح می‌رساند درصورتی‌که از نظر کردار و عمل از زیان‌کاران می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۲
إرشادالقلوب، ج۱، ص۸۴

وای بر مشرکان! همان‌ها که زکات را نمی‌پردازند، و آخرت را منکرند

۲ -۱
(فصلت/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبَانِ‌بْنِ‌تَغْلِبَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّه (علیه السلام): یَا أَبَانُ إِنَّ اللَّهَ لَایَطْلُبُ مِنَ الْمُشْرِکِینَ زَکَاهًَْ أَمْوَالِهِمْ وَ هُمْ یُشْرِکُونَ بِهِ حَیْثُ یَقُولُ وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ لا یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ کافِرُونَ قُلْتُ لَهُ کَیْفَ ذَاکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَسِّرْهُ لِی فَقَالَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا بِالْإِمَامِ الْأَوَّلِ وَ هُمْ بِالْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) الْآخِرِینَ کَافِرُونَ یَا أَبَانُ إِنَّمَا دَعَا اللَّهُ الْعِبَادَ إِلَی الْإِیمَانِ بِهِ فَإِذَا آمَنُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) افْتَرَضَ عَلَیْهِمُ الْفَرَائِضُ.

امام صادق (علیه السلام)- ابان‌بن‌تغلب گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: «ای ابان! خداوند از مشرکین زکات مالشان را درحالی‌که مشرک باشند نخواسته است. چنانچه در این آیه می‌فرماید: وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ* الَّذِینَ لا یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ کافِرُونَ». عرض کردم: «فدایت شوم! این مطلب را برایم توضیح بدهید». فرمود: «وای بر مشرکین که در مورد امام اوّل شرک آوردند و آن‌ها در مورد ائمه (علیهم السلام) دیگر هم کافرند. ابان! خداوند مردم را دعوت به ایمان به خود کرده وقتی ایمان به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) آوردند واجبات بر آن‌ها لازم می‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۴
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۸۳/ القمی، ج۲، ص۲۶۲ و بحارالأنوار، ج۹، ص۲۳۳؛ «أتری ان الله طلب» بدل «ان الله لایطلب»/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۲۱؛ «أتری ان الله طلب» بدل «ان الله لایطلب» و «یا ابان انما... الی آخر» محذوف/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۲۱/ البرهان/ نورالثقلین
۲ -۲
(فصلت/ ۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ رَجُلًا سَأَلَهُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوجَلَّ وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ لا یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ کافِرُونَ قَالَ لَا یُعَاتِبُ اللَّهُ الْمُشْرِکِینَ أَ‌مَا سَمِعْتَ قَوْلَهُ فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ الَّذِینَ هُمْ یُراؤُنَ وَ یَمْنَعُونَ الْماعُونَ أَلَا إِنَّ الْمَاعُونَ الزَّکَاهًُْ ثُمَّ قَالَ وَ الَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) بِیَدِهِ مَا خَانَ اللَّهَ أَحَدٌ شَیْئاً مِنْ زَکَاهًِْ مَالِهِ إِلَّا مُشْرِکٌ بِاللَّهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- مردی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسید: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! مراد خداوند از وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ لا یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ کافِرُونَ چیست»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خداوند، مشرکان را ملامت و سرزنش نمی‌کند [بلکه مراد از مشرکان در این آیه، مسلمانانی هستند که زکات نمی‌دهند]، آیا نشنیده‌ای که خداوند فرموده: پس وای بر نمازگزاران* همان کسانی که در نمازِ خود سهل‌انگاری می‌کنند* همان کسانی که ریا می‌کنند* و از دادن وسایل ضروری زندگی [به دیگران] خودداری می‌کنند. (ماعون/۷-۴) مراد از ماعون (وسایل ضروری زندگی) زکات است». آنگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «سوگند به خدایی که جان محمّد (صلی الله علیه و آله) در دستان اوست جز مشرک به خدا، کسی دیگر در پرداخت زکات مال خود خیانت نمی‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۴
بحارالأنوار، ج۹۳، ص۲۹/ مستدرک الوسایل، ج۷، ص۲۴/ دعایم الإسلام، ج۱، ص۲۴۷؛ «الذین هم عن صلاتهم ساهون الذین هم یراؤن» محذوف و «بالله» محذوف
۲ -۳
(فصلت/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ أَشْرَکَ مَعَ إِمَامٍ إِمَامَتُهُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مَنْ لَیْسَتْ إِمَامَتُهُ مِنَ اللَّهِ کَانَ مُشْرِکاً.

امام صادق (علیه السلام)- هرکه شخصی را که از جانب خدا به امامت منصوب نشده با امامی که از جانب خدا تعیین شده است شریک قرار دهد، مشرک خواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۴
بحرالعرفان، ج۱۳، ص۱۸
۲ -۴
(فصلت/ ۷)

الهادی (علیه السلام)- فِی زِیَارَهًِْ الجَامِعَهًِْ: مَنْ جَحَدَکُمْ کَافِرٌ وَ مَنْ حَارَبَکُمْ مُشْرِ.

امام هادی (علیه السلام)- در زیارت جامعه آمده است: «و هرکه شما را انکار کرد کافر است، و هرکه با شما به جنگ برخاست مشرک است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۴
بحارالأنوار، ج۹۹، ص۱۲۹
۲ -۵
(فصلت/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: قَالَ أَبِی رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَوْماً لِجَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ: یَا جَابِرُ، هَلْ فَرَضَ اللَّهُ الزَّکَاهًَْ عَلَی مُشْرِکٍ؟ قَالَ: لَا إِنَّمَا فَرَضَهَا عَلَی الْمُسْلِمِینَ. قُلْتُ أَنَا لَهُ: فَأَیْنَ أَنْتَ مِنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ لَا یُؤْتُونَ الزَّکاةَ؟ قَالَ جَابِرٌ: کَأَنِّی وَ اللَّه ِ مَا قَرَأْتُهَا وَ إِنَّهَا لَفِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام): فَنَزَلَتْ فِیمَنْ أَشْرَکَ بِوَلَایَهًِْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ أَعْطَی زَکَاتَهُ مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ دُونَه.

امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: روزی پدرم امام باقر (علیه السلام) به جابربن‌عبدالله انصاری فرمود: «ای جابر! آیا خداوند زکات را بر انسان مشرک واجب نموده است»؟ جابر پاسخ داد: «خیر، خداوند زکات را بر مسلمانان واجب ساخته است». من به جابر گفتم: «پس نظرت درباره‌ی این کلام خداوند که فرموده وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ لا یُؤْتُونَ الزَّکاةَ چیست»؟! جابر پاسخ داد: «سوگند به خدا! با اینکه این آیه در کتاب خداوند عزّوجلّ است ولی گویا تاکنون آن را نخوانده بودم»! امام صادق (علیه السلام) فرمود: «این آیه در مورد کسانی نازل شده که در ولایت امیرمؤمنان علی (علیه السلام) شرک ورزیده و زکاتشان را به کسی پرداخت نموده‌اند که خود را [غاصبانه] به‌جای حضرت گماشته است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۴
دعایم الإسلام، ج۱، ص۳
۲ -۶
(فصلت/ ۷)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- الَّذِینَ لا یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ کافِرُونَ یَعْنِی مَنْ لَمْ یَدْفَعِ الزَّکَاهًَْ فَهُوَ کَافِرٌ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( خداوند فرموده است: الذِینَ لا یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ و هُم بِالآخِرَةِ هُمْ کَافِرُونَ یعنی هرکس زکات را نپردازد، کافر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۶
القمی، ج۲، ص۲۶۱
۲ -۷
(فصلت/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- نَحْنُ الصَّلَاهًُْ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ نَحْنُ الزَّکَاهًْ.

امام صادق (علیه السلام)- در کتاب الهی (قرآن)، ما نماز و زکات هستیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۸۶
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۰۳
بیشتر