آیه ۴۲ - سوره فصلت

آیه لا يَأْتيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزيلٌ مِنْ حَكيمٍ حَميدٍ [42]

كه هيچ‌گونه باطلى، نه از پيش‌رو و نه از پشت‌سر، به‌سراغ آن نمى‌آيد؛ چرا كه از سوى خداوند حكيم و شايسته‌ی ستايش نازل شده است.

۱
(فصلت/ ۴۲)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ ... قَالَ لَا یَأْتِیهِ مِنْ قِبَلِ التَّوْرَاهًِْ وَ لَا مِنْ قِبَلِ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ وَ أَمَّا مِنْ خَلْفِهِ لَا یَأْتِیهِ مِنْ بَعْدِهِ کِتَابٌ یُبْطِلُهُ.

امام باقر (علیه السلام)- لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ یعنی از جانب تورات و انجیل و زبور چیزی که موجب ابطال آن شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۴۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۳۳/ بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۰۹/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۱۳/ القمی، ج۲، ص۲۶۶
۲
(فصلت/ ۴۲)

الرّضا (علیه السلام)- ذَکَرَ الرِّضَا (علیه السلام) یَوْماً الْقُرْآنَ فَعَظَّمَ الْحُجَّهًَْ فِیهِ وَ الْآیَهًَْ الْمُعْجِزَهًَْ فِی نَظْمِهِ فَقَالَ هُوَ حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِینُ وَ عُرْوَتُهُ الْوُثْقَی وَ طَرِیقَتُهُ الْمُثْلَی الْمُؤَدِّی إِلَی الْجَنَّهًِْ وَ الْمُنْجِی مِنَ النَّارِ لَا یَخْلُقُ مِنَ الْأَزْمِنَهًِْ وَ لَا یَغِثُّ عَلَی الْأَلْسِنَهًِْ لِأَنَّهُ لَمْ یُجْعَلْ لِزَمَانٍ دُونَ زَمَانٍ بَلْ جُعِلَ دَلِیلَ الْبُرْهَانِ وَ حُجَّهًًْ عَلَی کُلِّ إِنْسَانٍ لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ.

امام رضا (علیه السلام)- روزی امام رضا (علیه السلام) قرآن را ذکر فرمود و حجّت در آن و علامت و معجزه در نظم آن را بزرگ قرار داد و فرمود: «قرآن ریسمان محکم خداست و قرآن چنگ‌آویز مستحکم خداست و قرآن راه برگزیده‌ی خداست که بنده را به بهشت می‌کشاند و او را از آتش که به مرور زمان‌ها کهنه نمی‌شود و با اختلاف سال‌ها فاسد نمی‌شود، نجات می‌دهد. چرا که قرآن برای زمانی بدون زمانی قرار داده نشده است بلکه دلیل، برهان و حجّت بر هر انسانی قرار داده شده است که هیچ‌گونه باطلی، نه از پیش‌رو و نه از پشت‌سر، به‌سراغ آن نمی‌آید؛ چرا که از سوی خداوند حکیم و شایسته‌ی ستایش نازل شده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۴۶
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۱۰/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۱۴
۳
(فصلت/ ۴۲)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ وَ لَمْ یَخْضَعْ لِلَّهِ وَ لَمْ یَرِقَّ قَلْبُهُ وَ لَا یَکْتَسِی حُزْناً وَ وَجَلًا فِی سَرِّهِ فَقَدِ اسْتَهَانَ بِعِظَمِ شَأْنِ اللَّهِ تَعَالَی وَ خَسِرَ خُسْرَاناً مُبِینا ... فَانْظُرْ کَیْفَ تَقْرَأُ کِتَابَ رَبِّکَ وَ مَنْشُورَ وَلَایَتِکَ وَ کَیْفَ تُجِیبُ أَوَامِرَهُ وَ نَوَاهِیَهُ وَ کَیْفَ تَمْتَثِلُ حُدُودَهُ فَإِنَّهُ لَکِتابٌ عَزِیزٌ لایَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ فَرَتِّلْهُ تَرْتِیلًا فَقِفْ عِنْدَ وَعْدِهِ وَ وَعِیدِهِ وَ تَفَکَّرْ فِی أَمْثَالِهِ وَ مَوَاعِظِهِ وَ احْذَرْ أَنْ تَقَعَ مِنْ إِقَامَتِکَ حُرُوفَهُ فِی إِضَاعَهًِْ حُدُود.

امام صادق (علیه السلام)- هرکه قرآن را تلاوت کند و تلاوت او مقارن خضوع و خشوع نباشد و از تلاوت قرآن او را رقّتی حاصل نشود و ترس الهی در دل او به هم نرسد، پس به‌تحقیق که این قاری، مرتبه و منزلت قرآن را سهل گرفته است، و مرتبه صاحب قرآن را حقیر شمرده است، چنین قاری هرآینه زیانکار و نقصان روزگار است، زیانی بیّن و واضح ... پس بنگر که چگونه کتاب خدا و منشور ولایت خود را می‌خوانی، و چگونه اوامر و نواهی او را اجابت می‌کنی، و از حدود او فرمان می‌بری ... در آنجا که با وعد و وعید او روبه‌رو می‌شوی درنگ کن، و در مَثَل‌ها و پندهای آن بیندیش، و از آن بپرهیز که در عین خوب اداکردن حروف آن، سبب تباه‌شدن حدود آن شوی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۴۶
مستدرک الوسایل، ج۴، ص۲۴۰/ مصباح الشریعهًْ، ص۲۸؛ «من قرأ القرآن... خسرانا مبینا» محذوف
۴
(فصلت/ ۴۲)

الصّادقین (علیها السلام)- لَا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ مَعْنَاهُ أَنَّهُ لَیْسَ فِی أَخْبَارِهِ عَمَّا مَضَی بَاطِلٌ وَ لَا فِی أَخْبَارِهِ عَمَّا یَکُونُ فِی الْمُسْتَقْبَلِ بَاطِلٌ بَلْ أَخْبَارُهُ کُلُّهَا مُوَافَقَهًٌْ لِمُخْبَرَاتِهَا.

امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- لا یأْتِیهِ البَاطِل؛ این آیه بدین معناست که در میان اخباری که درباره‌ی گذشته یا آینده در آن آمده است، باطل بدان راه ندارد. بلکه اخبار آن کاملاً با رویدادها مطابقت کامل دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۴۸
نورالثقلین/ البرهان
۵
(فصلت/ ۴۲)

العسکری (علیه السلام)- هُوَ ذلِکَ الْکِتابُ الَّذِی أَخْبَرْتُ بِهِ مُوسَی (علیه السلام) وَ مَنْ بَعْدَهُ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) وَ أَخْبَرُوا بَنِی‌إِسْرَائِیلَ أَنِّی سَأُنْزِلُهُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) کِتَاباً عَرَبِیّاً عَزِیزاً لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ لا رَیْبَ فِیهِ لَا شَکَّ فِیهِ لِظُهُورِهِ عِنْدَهُمْ کَمَا أَخْبَرَهُمْ أَنْبِیَاؤُهُمْ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) یُنْزَلُ عَلَیْهِ الْکِتَابُ لَا یَمْحُوهُ الْمَاءُ یَقْرَؤُهُ هُوَ وَ أُمَّتُهُ عَلَی سَائِرِ أَحْوَالِهِمْ هُدیً بَیَانٌ مِنَ الضَّلَالَهًِْ لِلْمُتَّقِینَ الَّذِینَ یَتَّقُونَ الْمُوبِقَاتِ وَ یَتَّقُونَ تَسْلِیطَ السَّفَهِ عَلَی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی إِذَا عَلِمُوا مَا یَجِبُ عَلَیْهِمْ عِلْمُهُ عَمِلُوا بِمَا یُوجِبُ لَهُمْ رِضَا رَبِّهِمْ.

امام عسکری (علیه السلام)- این کتابی است که موسی و انبیاء (علیهم السلام) بعد از او به آن خبر داده‌اند و به بنی‌اسرائیل اخبار نموده‌اند که من (خدا) به‌زودی آن را بر تو نازل خواهم ساخت. ای محمّد (صلی الله علیه و آله)، شکی در آن راه ندارد. چون کاملاً حقانیّت قرآن نزد آن‌ها روشن است شکّ و تردیدی در آن راه ندارد. و مایه‌ی هدایت است. بیان روشن و نگهدارنده از گمراهی برای پرهیزکاران است. (بقره/۲) برای کسانی که از موجبات شقاوت پرهیز دارند و جهل و سفاهت را از خود برطرف می‌سازند که درصورت علم و اطلاع بر واجبات و تکالیف شرعی اعمال خود را برای جلب رضای حق انجام می‌دهند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۴۸
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۱۷/ بحارالأنوار، ج۹، ص۱۷۳؛ «هو ذلک... عربیا عزیزا» محذوف و «هدی بیان... رضا ربهم» محذوف
۶
(فصلت/ ۴۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: قِیلَ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ أُمَّتَکَ سَیَفْتَتِنُ فَسُئِلَ مَا الْمَخْرَجُ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ کِتَابُ اللَّهِ الْعَزِیزُ الَّذِی لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ مَنِ ابْتَغَی الْعِلْمَ فِی غَیْرِهِ أَضَلَّهُ اللَّهُ وَ مَنْ وَلِیَ هَذَا الْأَمْرَ مِنْ جَبَّارٍ فَعَمِلَ بِغَیْرِهِ قَصَمَهُ اللَّهُ وَ هُوَ الذِّکْرُ الْحَکِیمُ وَ النُّورُ الْمُبِینُ وَ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِیمُ فِیهِ خَبَرُ مَا قَبْلَکُمْ وَ نَبَأُ مَا بَعْدَکُمْ وَ حُکْمُ مَا بَیْنَکُمْ وَ هُوَ الْفَصْلُ لَیْسَ بِالْهَزْلِ وَ هُوَ الَّذِی سَمِعَتْهُ الْجِنُّ فَلَمْ تناها (تَنَاهَی) أَنْ قَالُوا إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً یَهْدِی إِلَی الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ لَا یَخْلُقُ عَلَی طُولِ الرَّدِّ وَ لَا یَنْقَضِی عِبَرُهُ وَ لَا تَفْنَی عَجَائِبُهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام حسن (علیه السلام) فرمود: «محضر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرض شد: «به‌زودی امّت شما دچار فتنه و آزمایش خواهد شد، راه خروج و نجات از آن چیست»؟ فرمود: «کتاب خداوند که که هیچ‌گونه باطلی، نه از پیش‌رو و نه از پشت‌سر، به‌سراغ آن نمی‌آید؛ چرا که از سوی خداوند حکیم و شایسته‌ی ستایش نازل شده است. هرکس علم و دانش را در غیر آن جستجو نماید خداوند او را گمراه سازد و هرکه سرپرستی انسانی سرکش و زورگو را پذیرفته [و از وی پیروی کند] و به غیر [دستوراتِ] قرآن عمل نماید خداوند او را در هم خواهد شکست؛ و یادآوری حکیمانه است. (آل عمران/۵۸). نور آشکار. (نساء/۱۷۴) و راه راست. (فاتحه/۷) است؛ سرگذشت پیشینیان و خبر آیندگان شما و داوریِ اختلافات شما در آن است؛ قرآن، جداکننده‌ی حقّ از باطل است و هرگز شوخی نیست و کتابی است که جنّیان آن را شنیده و یکدیگر را از گفتن این جمله بازنداشتند که ما قرآن عجیبی شنیده‌ایم* که به راه راست هدایت می‌کند، پس ما به آن ایمان آورده‌ایم. (جن/۲-۱). [و] کتابی است که با تکرار فراوان، کهنه نمی‌شود و عبرت‌های آن پایان نمی‌پذیرد و شگفتی‌هایش تمام‌شدنی نیست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۴۸
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۲۷/ العیاشی، ج۲، ص۳؛ «بتفاوت»
بیشتر