آیه ۴۰ - سوره یس

آیه لَا الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَها أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لَا الَّيْلُ سابِقُ النَّهارِ وَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ [40]

نه خورشيد را سزاست كه به ماه رسد، و نه شب بر روز پيشى مى‌گيرد؛ و هريك در مسير خود شناورند.

۱
(یس/ ۴۰)

الرّضا ( عَن الْأَشْعَثِ‌بْنِ‌حَاتِمٍ قَالَ: فَقَالَ الرِّضَا (إِنَّ رَجُلًا مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ سَأَلَنِی بِالْمَدِینَهًِْ فَقَالَ النَّهَارُ خُلِقَ قَبْلُ أَمِ اللَّیْلُ فَمَا عِنْدَکُمْ قَالَ فَأَدَارُوا الْکَلَامَ وَ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُمْ فِی ذَلِکَ شَیْءٌ فَقَالَ الْفَضْلُ لِلرِّضَا (أَخْبِرْنَا بِهَا أَصْلَحَکَ اللَّهُ قَالَ نَعَمْ مِنَ الْقُرْآنِ أَمْ مِنَ الْحِسَابِ قَالَ لَهُ الْفَضْلُ مِنْ جِهَهًِْ الْحِسَابِ فَقَالَ قَدْ عَلِمْتَ یَا فَضْلُ أَنَّ طَالِعَ الدُّنْیَا السَّرَطَانُ وَ الْکَوَاکِبُ فِی مَوَاضِعِ شَرَفِهَا فَزُحَلُ فِی الْمِیزَانِ وَ الْمُشْتَرِی فِی السَّرَطَانِ وَ الشَّمْسُ فِی الْحَمَلِ وَ الْقَمَرُ فِی الثَّوْرِ وَ ذَلِکَ یَدُلُّ عَلَی کَیْنُونَهًِْ الشَّمْسِ فِی الْحَمَلِ مِنَ الْعَاشِرِ مِنَ الطَّالِعِ فِی وَسَطِ السَّمَاءِ فَالنَّهَارُ خُلِقَ قَبْلَ اللَّیْلِ وَ أَمَّا فِی الْقُرْآنِ فَهُوَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی لَا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَها أَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّیْلُ سابِقُ النَّهارِ أَیْ قَدْ سَبَقَهُ النَّهَارُ.

امام رضا ( اشعث‌بن حاتم گوید: امام رضا (فرمود: «مردی از بنی‌اسرائیل در مدینه از من پرسید: «روز، جلوتر خلق شده است یا شب؟ جواب شما چیست»؟ گفت: به حاشیه رفتند و جوابی نداشتند. و فضل به امام رضا (گفت: «به ما خبر ده اصلحک اللَّه»، فرمود: «بسیار خوب، از قرآن بگویم یا با حساب و ریاضیّات»؟ فضل گفت: «از حساب». فرمود: «ای فضل تو می‌دانی که طالع دنیا سرطان است درحالی‌که ستارگان در موضع شرف خود بودند، پس زحل در میزان بوده، و مشتری در سرطان و خورشید در حمل، و ماه در ثور و این دلالت دارد که خورشید در حمل بود و در دهمین درجه طالع در میانه آسمان، پس روز پیش از شب خلق شده، و امّا در قرآن هم خدا فرموده است: لَا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَها أَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّیْلُ سابِقُ النَّهار یعنی روز پیش از او بوده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۵۲۸
بحار الأنوار، ج۵۴، ص۲۲۶/ فرج المهموم، ص۹۵/ نورالثقلین
۲
(یس/ ۴۰)

الباقر ( عَن أبی‌الجارود عَنْ أَبِی‌جَعْفَر (فِی قَوْلِهِ لَا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَها أَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّیْلُ سابِقُ النَّهارِ وَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ یَقُولُ الشَّمْسُ سُلْطَانُ النَّهَارِ وَ الْقَمَرُ سُلْطَانُ اللَّیْلِ لَا یَنْبَغِی لِلشَّمْسِ أَنْ تَکُونَ مَعَ ضَوْءِ الْقَمَرِ بِاللَّیْلِ وَ لَا یَسْبِقُ اللَّیْلُ النَّهَارَ یَقُولُ لَا یَذْهَبُ اللَّیْلُ حَتَّی یُدْرِکَهُ النَّهَارُ وَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ یَقُولُ یَجِیءُ وَرَاءَ الْفَلَکِ بِالِاسْتِدَارَهًِْ.

امام باقر ( در روایت ابوالجارود آمده است: امام باقر (در مورد کلام خداوند متعال: لَا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَها أَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّیْلُ سابِقُ النَّهارِ وَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ فرمود: «خورشید پادشاه روز است و ماه پادشاه شب. برای خورشید شایسته نیست که در شب با پرتو ماه باشد. و شب بر روز پیشی نمی‌گیرد، شب نمی‌رود تا اینکه روز به آن برسد که خداوند متعال می‌فرماید: وَ کُلٌّ‌ٌّ فیِ فَلَکٍ یَسْبَحُونَ همگی به دنبال فلک دایرهوار میچرخند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۵۳۰
بحار الأنوار، ج۵۵، ص۱۵۹/ القمی، ج۲، ص۲۱۴/ البرهان؛ «عن أبی جفر فی قوله لا الشمس ... فلک یسبحون» محذوف/ نورالثقلین
۳
(یس/ ۴۰)

الباقر ( إنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ خَلَقَ الشَّمْسَ قَبْلَ الْقَمَرِ وَ خَلَقَ النُّورَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ الظُّلْمَهًَْ.

امام باقر ( همانا خداوند بلند مرتبه زمین را پیش از آسمان و زندگی را پیش از مرگ و خورشید را پیش از ماه و نور را پیش از تاریکی آفرید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۵۳۰
بحار الأنوار، ج۵۴، ص۹۸/ نورالثقلین
۴
(یس/ ۴۰)

الرّسول ( عَن جَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (اقْتَدُوا بِالشَّمْسِ فَإِذَا غَابَتِ الشَّمْسُ فَاقْتَدُوا بِالْقَمَرِ فَإِذَا غَابَ الْقَمَرُ فَاقْتَدُوا بِالزُّهَرَهًِْ فَإِذَا غَابَتِ الزُّهَرَهًُْ فَاقْتَدُوا بِالْفَرْقَدَیْنِ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (فَمَا الشَّمْسُ وَ مَا الْقَمَرُ وَ مَا الزُّهَرَهًُْ وَ مَا الْفَرْقَدَانِ فَقَالَ أَنَا الشَّمْسُ وَ عَلِیٌّ (الْقَمَرُ وَ فَاطِمَهًُْ (الزُّهَرَهًُْ وَ الْفَرْقَدَانِ الْحَسَنُ (وَ الْحُسَیْن (.

پیامبر ( جابربن عبدالله (گوید: پیامبر (فرمود: «کسی که به نور ستاره زهره دسترسی نداشته باشد، از نور فرقدین بهره‌مند می‌شود». یکی از حضّار پرسید: «مقصود شما از خورشید و ماه و ستاره زهره و فرقدان چیست»؟ در پاسخ فرمود: «من خورشیدم، علی (ماه است، فاطمه زهرا (همان زهره است و حسنین (فرقدان هستند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۵۳۰
بحار الأنوار، ج۲۴، ص۷۴
بیشتر