آیه إِنْ هُوَ إِلاَّ عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَيْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلاً لِبَني إِسْرائيلَ [59]
او (مسيح) فقط بنده‌اى بود كه ما نعمت به او بخشيديم و او را نمونه و اسوه‌اى براى بنى‌اسرائيل قرار داديم.
الکاظم (علیه السلام)- إِنَّ وَلَایَهًَْ عَلِیٍّ (علیه السلام) لَتَذْکِرَهًٌْ لِلْمُتَّقِینَ لِلْعَالَمِینَ وَ إِنَّا لَنَعْلَمُ أَنَّ مِنْکُمْ مُکَذِّبِینَ وَ إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) لَحَسْرَهًٌْ عَلَی الْکَافِرِینَ وَ إِنَّ وَلَایَتَهُ لَحَقُّ الْیَقِینِ وَ قَدْ ثَبَتَ أَنَّ قَوْلَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ الْآیَهًَْ نَزَلَتْ فِیهِ.
امام هادی (علیه السلام)- خدای متعال این آیه را بر پیغمبرش (صلی الله علیه و آله) نازل فرمود: ولایت علی (علیه السلام)، مسلّما تذکرّّی است برای پرهیزگاران. و ما می‌دانیم که بعضی از شما آن را تکذیب می‌کنید. (حاقه/۴۹۴۸) و علی (علیه السلام) مایه حسرت کافران است!. (حاقه/۵۰) و ولایت او همان حقّ الیقین است؛ و ثابت شده است که آیات ... إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ در شأن او نازل شده است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) لَمَّا قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) یا علی (علیه السلام) لَوْ لَا أَنَّنِی أَخَافُ أَنْ یَقُولَ فِیکَ مَا قَالَتِ النَّصَارَی فِی الْمَسِیحِ لَقُلْتُ الْیَوْمَ فِیکَ مَقَالَهًًْ لَا تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمِکَ الْخَبَرَ قَالَ الْحَارِثُ‌بْنُ‌عَمْرٍو الْفِهْرِیُّ لِقَوْمٍ مِنْ أَصْحَابِهِ مَا وَجَدَ مُحَمَّدٌ لِابْنِ عَمِّهِ (علیه السلام) مَثَلًا إِلَّا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ (علیه السلام) یُوشِکُ أَنْ یَجْعَلَهُ نَبِیّاً (صلی الله علیه و آله) مِنْ بَعْدِهِ وَ اللَّهِ إِنَّ آلِهَتَنَا الَّتِی کُنَّا نَعْبُدُ خَیْرٌ مِنْهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی وَ لَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْیَمَ مَثَلًا إِلَی قَوْلِهِ وَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلا تَمْتَرُنَّ بِها وَ اتَّبِعُونِ هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ وَ فِی رِوَایَهًٍْ أَنَّهُ نَزَلَ أَیْضاً إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ الْآیَهًَْ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) یَا حَارِثُ اتَّقِ اللَّهَ وَ ارْجِعْ عَمَّا قُلْتَ مِنَ الْعَدَاوَهًِْ لِعلی‌بن‌أبی‌طالب (علیه السلام) فَقَالَ إِذَا کُنْتَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَصِیُّکَ مِنْ بَعْدِکَ وَ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) بِنْتُکَ سَیِّدَهًُْ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) ابْنَاکَ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ وَ حَمْزَهًُْ (رحمة الله علیه) عَمُّکَ سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ وَ جَعْفَرٌ الطَّیَّارُ (رحمة الله علیه) ابْنُ عَمِّکَ یَطِیرُ مَعَ الْمَلَائِکَهًِْ فِی الْجَنَّهًِْ وَ السِّقَایَهًُْ لِلْعَبَّاسِ (رحمة الله علیه) عَمِّکَ فَمَا تَرَکْتَ لِسَائِرِ قُرَیْشٍ وَ هُمْ وُلْدُ أَبِیکَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَیْلَکَ یَا حَارِثُ مَا فَعَلْتُ ذَلِکَ بِبَنِی عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لَکِنَّ اللَّهَ فَعَلَهُ بِهِم.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) روایت می کند که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای علی! اگر بیم آن نداشتم که مردم همان چیزهایی را که درباره عیسی مسیح (علیه السلام) گفتند درباره تو بگویند، امروز سخنی درباره تو می گفتم که از هرجا بگذری مسلمانان خاک پای تو را به عنوان تبرّک بردارند». حارث‌بن‌عمرو فهریّ به جمعی از دوستانش گفت: «محمّد مشابهی برای پسر عموی خود جز عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) نیافت و کم مانده او را پس از خود پیامبر کند، به خدا سوگند الهه ای که من می پرستیدیم بهتر از اوست». پس خداوند این آیات را نازل کرد: وَ لَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْیَمَ مَثَلًا إِذا قَوْمُکَ مِنْهُ یَصِدُّونَ وَ قالُوا أَ آلِهَتُنا خَیْرٌ أَمْ هُوَ ما ضَرَبُوهُ لَکَ إِلّا جَدَلاً بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ إِنْ هُوَ إِلّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلاً لِبنی اِسْرائیلَ وَ لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْنا مِنْکُمْ مَلائِکَةً فِی الْأَرْضِ یَخْلُفُونَ وَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلا تَمْتَرُنَّ بِها وَ اتَّبِعُونِ هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ و در روایت دیگر هست که این آیه نیز نازل شد: إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای حارث! از خدا بترس و سخنت را پس بگیر، زیرا آنچه گفتی از دشمنی تو با علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نشأت می گیرد». حارث گفت: «اگر تو رسول خدا هستی و علی وصیّ بعد از توست و فاطمه دخترت سرور زنان جهان است و دو پسرت حسن و حسین سرور جوانان اهل بهشت هستند و حمزه عمویت سیدالشهدا است و پسر عمویت جعفر طیّار با دو بال در بهشت با فرشتگان پرواز می کند و منصب سقایت را هم به عمویت عبّاس داده ای، دیگر چه چیزی برای قریش که فرزندان پدرت هستند، باقی گذاشته ای». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «وای بر تو حارث، من این کارها را در حق فرزندان عبدالمطلّب نکرده ام بلکه خداوند چنین کرده است».
الصّادق (علیه السلام)- وَ لْیَکُنْ مِنْ دُعَائِکَ فِی دُبُرِ الرَّکْعَتَیْنِ فی یوم الغدیر: أَنْ تَقُول أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) امیرالمؤمنین وَ وَلِیُّهُمْ وَ مَوْلَاهُمْ رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا بِالنِّدَاءِ وَ صَدَّقْنَا الْمُنَادِیَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذَا نَادَی بِنِدَاءٍ عَنْکَ بِالَّذِی أَمَرْتَهُ بِهِ أَنْ یُبَلِّغَ مَا أَنْزَلْتَ إِلَیْهِ مِنْ وَلَایَهًِْ وَلِیِّ أَمْرِکَ فَحَذَّرْتَهُ وَ أَنْذَرْتَهُ إِنْ لَمْ یُبَلِّغْ أَنْ تَسْخَطَ عَلَیْهِ وَ أَنَّهُ إِنْ بَلَّغَ رِسَالَاتِکَ عَصَمْتَهُ مِنَ النَّاسِ فَنَادَی مُبَلِّغاً وَحْیَکَ وَ رِسَالَاتِکَ أَلَا مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ (علیه السلام) مَوْلَاهُ وَ مَنْ کُنْتُ وَلِیَّهُ فَعَلِیٌّ (علیه السلام) وَلِیُّهُ وَ مَنْ کُنْتُ نَبِیَّهُ فَعَلِیٌّ (علیه السلام) أَمِیرُهُ رَبَّنَا فَقَدْ أَجَبْنَا دَاعِیَکَ النَّذِیرَ الْمُنْذِرَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) عَبْدَکَ وَ رَسُولَکَ إِلَی علی‌بن‌أبی‌طالب (علیه السلام) الَّذِی أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ وَ جَعَلْتَهُ مَثَلًا لِبَنِی إِسْرَائِیلَ إِنَّهُ امیرالمؤمنین (علیه السلام) وَ مَوْلَاهُمْ وَ وَلِیُّهُمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ یَوْمِ الدِّینِ فَإِنَّکَ قُلْتَ إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلًا لِبَنِی إِسْرائِیلَ.
امام صادق (علیه السلام)- [بعد از نماز دو رکعتی در عید غدیر این دعا را بگو:] گواهی می‌دهم که حضرت علی (علیه السلام)، فرمانروا، ولی و مولای مؤمنان و مولای من است. پروردگارا! ندا شنیدیم و منادی یعنی رسولت را تصدیق کردیم، آنگاه که بر اساس دستور تو ندا داد و ولایت ولیّ مؤمنان را که بر او نازل کرده بودی، ابلاغ کرد، و تو او را هشدار دادی که در صورت عدم تبلیغ، بر او خشم خواهی گرفت و در صورت تبلیغ پیام‌هایت او را از مردم حفظ خواهی کرد، پس این چنین ندا داد و وحی و پیام‌های تو را به اطّلاع ما رسانید: «آگاه باشید! هر کس من مولای اویم، علی (علیه السلام) مولای اوست و هرکس من سرپرست اویم، علی (علیه السلام) سرپرست اوست و هرکس من پیامبر اویم، علی (علیه السلام) امیر اوست. پروردگارا، ما دعوت آن هشداردهنده بر حذر دارنده، یعنی بنده و فرستاده ات محمّد (صلی الله علیه و آله) را درباره‌ی علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) که بر وی نعمت ارزانی داشته و مَثَلی برای بنی‌إسرائیل قرار دادی، اجابت کردیم. او أمیرمؤمنان و سرور و مولای ایشان تا روز قیامت و روز دادرسی است، و تو خود درباره او فرموده ای: إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلًا لِبَنِی إِسْرائِیلَ».