آیه ۴۵ - سوره زخرف

آیه وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ [45]

از پيامبرانى كه پيش از تو فرستاديم [و پيروان راستين آن‌ها] بپرس: آيا غير از خداوند رحمان معبودانى براى پرستش قرار داديم؟!

۱
(زخرف/ ۴۵)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الرَّبِیعِ قَالَ: حَجَجْنَا مَعَ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی السَّنَهًِْ الَّتِی کَانَ حَجَّ فِیهَا هِشَامُ‌بْنُ‌عَبْدِ الْمَلِکِ وَ کَانَ مَعَهُ نَافِعٌ مَوْلَی عُمَرَ‌بْنِ‌الْخَطَّاب ... فَجَاءَ نَافِعٌ حَتَّی اتَّکَأَ عَلَی النَّاسِ ثُمَّ أَشْرَفَ عَلَی أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَقَالَ یَا مُحَمَّدَ‌بْنَ‌عَلِی ... وَ قَدْ جِئْتُ أَسْأَلُکَ عَنْ مَسَائِلَ لَا یُجِیبُ فِیهَا إِلَّا نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ أَوِ ابْنُ نَبِیٍّ قَالَ فَرَفَعَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) رَأْسَهُ فَقَالَ سَلْ عَمَّا بَدَا لَکَ فَقَال ... فَأَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبِیِّهِ وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ مَنِ الَّذِی سَأَلَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عِیسَی (علیه السلام) خَمْسُمِائَهًِْ سَنَهًٍْ قَالَ فَتَلَا أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) هَذِهِ الْآیَهًَْ سُبْحانَ الَّذِی أَسْری بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بارَکْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا فَکَانَ مِنَ الْآیَاتِ الَّتِی أَرَاهَا اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) حَیْثُ أَسْرَی بِهِ إِلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ أَنْ حَشَرَ اللَّهُ عَزَّ ذِکْرُهُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ مِنَ النَّبِیِّینَ (علیهم السلام) وَ الْمُرْسَلِینَ (علیهم السلام) ثُمَّ أَمَرَ جبرئیل فَأَذَّنَ شَفْعاً وَ أَقَامَ شَفْعاً وَ قَالَ فِی أَذَانِهِ حَیَّ عَلَی خَیْرِ الْعَمَلِ ثُمَّ تَقَدَّمَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَصَلَّی بِالْقَوْمِ فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ لَهُمْ عَلَی مَا تَشْهَدُونَ وَ مَا کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ قَالُوا نَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّکَ رَسُولُ اللَّهِ أَخَذَ عَلَی ذَلِکَ عُهُودَنَا وَ مَوَاثِیقَنَا فَقَالَ نَافِعٌ صَدَقْتَ یَا أَبَا جَعْفَر (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- ابوربیع گوید: در سالی که هشام‌بن‌عبدالملک به حج رفت ما نیز در خدمت امام باقر (علیه السلام) به حج رفته بودیم. نافع وابسته (غلام) عبدالله‌بن‌عمربن‌خطّاب همراه هشام بود ... نافع پیش رفت تا به مردم تکیه کرد و خود را به امام باقر (علیه السلام) رسانید و نزدیک کرد. و گفت: «ای محمّدبن‌علی ... برایم درباره‌ی آیه‌ی زیر توضیح بده که خداوند فرموده است: و اسْأَل مَنْ أَرْسَلنَا مِن قَبْلکَ مِن رُّسُلنَا أَجَعَلنَا مِن دُونِ الرَّحْمَنِ آلهَةً یعْبَدُونَ پیامبر (صلی الله علیه و آله) از چه کسی سؤال کرد؟ حال آنکه فاصله‌ی زمانی ایشان با حضرت عیسی (علیه السلام) پانصد سال بوده است»؟ امام باقر (علیه السلام) این آیه را خواند: منزّه است آن [خدایی] که بنده‌اش را شبانگاهان از مسجد الحرام به‌سوی مسجدالاقصی که پیرامون آن را برکت داده‌ایم سیر داد تا نشانه‌های خود را به او بنمایانیم. (اسراء/۱) یکی از نشانه‌هایی که خداوند در هنگام اسراء از مکّه به بیت‌المقدس به پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشان داد، این بود که همه پیامبران و انبیاء (علیهم السلام) را گرد هم آورد. سپس به جبرئیل دستور داد تا اذان بگوید و نماز برپا کند. [جبرئیل در اذانش گفت: حَیَّ عَلَی خَیرِالعَمَلِ]. سپس پیامبر (صلی الله علیه و آله) امامت نماز را به عهده گرفت. زمانی‌که نماز به پایان رسید، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از آن‌ها پرسید: «به چه چیز شهادت می‌دهید؟ و چه چیزی را می‌پرستیدید»؟ پاسخ دادند: «شهادت می‌دهیم که جز الله خدایی نیست. او تنها و بی‌شریک است و تو پیامبر خدا هستی و براین‌اساس از ما عهد و پیمان گرفته شده است». نافع گفت: «ای ابوجعفر! راست گفتی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۷۴
الکافی، ج۸، ص۱۲۰/ بحارالأنوار، ج۱۸، ص۳۰۸/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۲۵/ القمی، ج۱، ص۲۳۲/ القمی، ج۲، ص۲۸۴/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(زخرف/ ۴۵)

الباقر (علیه السلام)- فِی حَدِیثِ نَافِعِ‌بْنِ‌الْأَزْرَقِ أَنَّهُ سَأَلَ الْبَاقِرَ (علیه السلام) عَنْ مَسَائِلَ مِنْهَا قَوْلُهُ تَعَالَی: وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ مَنِ الَّذِی یَسْأَلُهُ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عِیسَی (علیه السلام) خَمْسُمِائَهًِْ سَنَهًٍْ؟ قَالَ: فَقَرَأَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام): سُبْحانَ الَّذِی أَسْری بِعَبْدِهِ لَیْلًا ثُمَّ ذَکَرَ اجْتِمَاعَهُ بِالْمُرْسَلِینَ وَ الصَّلَاهًَْ بِهِم.

امام باقر (علیه السلام)- در حدیث نافع‌بن‌ارزق هست که او از امام باقر (علیه السلام) چند سؤال کرد از آن جمله پرسید از این آیه‌ی وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ بود؛ حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) از چه کس سؤال می‌کند با اینکه بین او و عیسی (علیه السلام) پانصد سال فاصله است. امام باقر (علیه السلام) آیه‌ی سُبْحانَ الَّذِی أَسْری بِعَبْدِهِ لَیْلًا؛ پاک و منزّه است خدایی که بنده‌اش را در یک شب. (اسراء/۱) را خواند و بعد جریان اجتماع پیامبر را با انبیاء (علیهم السلام) و مرسلین ذکر کرد که با آن‌ها نماز می‌خواند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۷۶
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۱۵۸/ المناقب، ج۴، ص۲۰۱
۳
(زخرف/ ۴۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا جَمَعَ اللَّهُ بَیْنِی وَ بَیْنَ الْأَنْبِیَاءِ لَیْلَهًَْ الْإِسْرَاءِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی سَلْهُمْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) عَلَی مَا بُعِثْتُمْ قَالُوا بَعَثَنَا اللَّهُ عَلَی شَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ الْإِقْرَارِ بِنُبُوَّتِکَ وَ عَلَی الْوَلَایَهًِْ لِعَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِب (علیه السلام).

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در تفسیر آیه: و اسْأَل مَنْ أَرْسَلنَا مِن قَبْلکَ مِن رُّسُلنَا آمده است که خداوند در شب معراج پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و سایر پیامبران (علیهم السلام) را گرد هم آورد و به حضرت فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! از آن‌ها بپرس: برای چه چیزی مبعوث شده‌اید»؟ آن‌ها پاسخ دادند: «برای بیان شهادت لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، اقرار به نبوّت تو و ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۷۶
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۴۷/ الطرایف، ج۱، ص۱۰۱/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۵۵/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۴۴/ نهج الحق، ص۱۸۳/ البرهان
۴
(زخرف/ ۴۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ عباس (رحمة الله علیه) لَمَّا أُسْرِیَ بالنبی (صلی الله علیه و آله) إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی بَعَثَ اللَّهُ تَعَالَی لَهُ آدم (علیه السلام) وَ جَمِیعِ الْمُرْسَلِینَ مِنْ ولده (علیهم السلام) فَأَذَّنَ جَبْرَئِیلُ ثُمَّ أَقَامَ وَ قَالَ یَا محمد (صلی الله علیه و آله) تَقَدَّمْ فَصَلِّ بِهِمْ فَلَمَّا فَرَغَ رَسُولُ الله (صلی الله علیه و آله) مِنَ الصَّلَاهًِْ قَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ سَلْ یَا محمد (صلی الله علیه و آله) مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا الآیه فَقَالَ (صلی الله علیه و آله): لَا أَسْأَلُ لِأَنِّی لَسْتُ شَاکّاً فِیهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) نقل شده است: وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) شبانه سوی مسجد الأقصی سیر داده شد، خداوند متعال برای ایشان حضرت آدم (علیه السلام) و همه فرستادگان از میان فرزندان او را برانگیخت، آنگاه جبرئیل اذان گفت و سپس برخاست و گفت: «ای محمّد! جلو بیا و پیشاپیش آنان نماز بگزار»، وقتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نماز را به پایان رساند جبرئیل به ایشان عرض کرد: «ای محمّد! بپرس مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا»؟ و حضرت فرمود: «نمیپرسم زیرا هیچ شکّی در آن ندارم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۷۶
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۷۱
۵
(زخرف/ ۴۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَال أَتَی رَجُلٌ إِلَی امیرالمؤمنین (علیه السلام) وَ هُوَ فِی مَسْجِدِ الْکُوفَهًِْ وَ قَدِ احْتَبَی بِحَمَائِلِ سَیْفِهِ فَقَالَ یَا امیرالمؤمنین (علیه السلام) إِنَّ فِی الْقُرْآنِ آیَهًًْ قَدْ أَفْسَدَتْ عَلَیَّ دِینِی وَ شَکَّکَتْنِی فِی دِینِی قَالَ وَ مَا ذَلِکَ قَالَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ فَهَلْ کَانَ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ نَبِیٌّ غَیْرُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَیَسْأَلُهُ عَنْهُ فَقَالَ لَهُ امیرالمؤمنین (علیه السلام) اجْلِسْ أُخْبِرْکَ بِهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ سُبْحانَ الَّذِی أَسْری بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بارَکْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا فَکَانَ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ الَّتِی أَرَاهَا مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ انْتَهَی بِهِ جَبْرَئِیلُ إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ وَ هُوَ الْمَسْجِدُ الْأَقْصَی فَلَمَّا دَنَا مِنْهُ أَتَی جَبْرَئِیلُیْناً فَتَوَضَّأَ مِنْهَا ثُمَّ قَالَ یا محمد (صلی الله علیه و آله) تَوَضَّأْ ثُمَّ قَامَ جَبْرَئِیلُ فَأَذَّنَ ثُمَّ قَالَ لِلنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) تَقَدَّمْ فَصَلِّ وَ اجْهَرْ بِالْقِرَاءَهًِْ فَإِنَّ خَلْفَکَ أُفُقاً مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ لَا یَعْلَمُ عِدَّتَهُمْ إِلَّا اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ وَ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ آدَمُ (علیه السلام) وَ نُوحٌ (علیه السلام) وَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) وَ هُودٌ (علیه السلام) وَ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) وَ کُلُّ نَبِیٍّ (علیهم السلام) بَعَثَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مُنْذُ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ إِلَی أَنْ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَتَقَدَّمَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَصَلَّی بِهِمْ غَیْرَ هَائِبٍ وَ لَا مُحْتَشِمٍ فَلَمَّا انْصَرَفَ أَوْحَی إِلَیْهِ کَلَمْحِ الْبَصَرِ سَلْ یا محمد (صلی الله علیه و آله) مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ فَالْتَفَتَ إِلَیْهِمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِجَمِیعِهِ فَقَالَ بِمَ تَشْهَدُونَ قَالُوا نَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّکَ رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنَّ عَلِیّاً امیرالمؤمنین (علیه السلام) وَصِیُّکَ وَ أَنَّکَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سَیِّدُ النَّبِیِّینَ وَ أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) سَیِّدُ الْوَصِیِّینَ أُخِذَتْ عَلَی ذَلِکَ مَوَاثِیقُنَا لَکُمَا بِالشَّهَادَهًِْ فَقَالَ الرَّجُلُ أَحْیَیْتَ قَلْبِی وَ فَرَّجْتَ عَنِّی یَا امیرالمؤمنین (علیه السلام).

امام علی (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: مردی خدمت حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمد ایشان در مسجد کوفه بود و به شمشیر خود تکیه داشت آن مرد گفت: «یا امیرالمؤمنین (علیه السلام) آیه‌ای در قرآن موجب تباهی دل و تردید در دین من شده». پرسید: «آن آیه کدام است»؟ گفت: «این آیه: وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا؛ آیا در زمان حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) پیامبری وجود داشت که از او بپرسد. حضرت علی (علیه السلام) به او فرمود: «بنشین ان‌شاءاللّه برایت توضیح می‌دهم خداوند در قرآن می‌فرماید: منزّه است آن [خدایی] که بنده‌اش را شبانگاهان از مسجد الحرام به‌سوی مسجدالاقصی که پیرامون آن را برکت داده‌ایم سیر داد تا نشانه‌های خود را به او بنمایانیم. (اسراء/۱) از جمله آیاتی که خداوند به پیامبرش نشان داد در شب معراج این بود که جبرئیل آمد و او را از مکّه برد در عرض یک ساعت شب او را به بیت المقدس رساند بعد براق را برایش آورد پیامبر (صلی الله علیه و آله) را به آسمان تا بیت المعمور برد. جبرئیل وضو گرفت پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز مانند او وضو گرفت؛ جبرئیل اذان و اقامه گفت. دوتادو تا به حضرت پیامبر (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: «جلو بایست و نماز بخوان با صدای بلند زیرا پشت تو گروهی از ملائکه هستند که تعداد آن‌ها را جز خدا نمی‌داند؛ در صف اوّل پدرت آدم و نوح و هود و ابراهیم و موسی (علیهم السلام) و هر پیامبری که خدا فرستاده از ابتدای آفرینش آسمان‌ها و زمین تا موقع بعثت تو هستند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) پیش رفت بدون ترس و اهمیّت دو رکعت نماز خواند پس از تمام‌شدن نماز خدا به او وحی کرد: وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا بپرس از پیامبرانی که قبل از تو فرستاده‌ام. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) روی به آن‌ها نموده فرمود: «به چه چیزی گواهی می‌دهید». گفتند: «گواهی به اینکه خدایی نیست جز پروردگار یکتا که شریکی ندارد و تو پیامبر اویی و علی (علیه السلام) امیرالمؤمنین و وصیّ توست و هر پیامبری که از دنیا رفت جانشینی از خانواده‌ی خود گذاشت غیر از این و اشاره به عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) کرد چون او از طرف پدر خویشاوندی نداشت وصیّ او شمعون صفا پسر حمون‌بن‌عمامه بود. و گواهی می‌دهم که تو رسول خدا و انبیاء (علیهم السلام) هستی و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) سرور اوصیاء است از ما نسبت به تصدیق شما پیمان گرفته شده است». آن مرد گفت: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! دلم را زنده کردی و عقده دلم را گشودی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۷۶
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۳۹۴/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۳۱۶/ الیقین، ص۲۹۴
۶
(زخرف/ ۴۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا قَبَضَ اللَّهُ نَبِیّاً حَتَّی أَمَرَهُ أَنْ یُوصِیَ إِلَی أَفْضَلِ عِتْرَتِهِ مِنْ عَصَبَتِهِ وَ أَمَرَنِی أَنْ أُوصِیَ فَقُلْتُ: إِلَی مَنْ یَا رَبِّ فَقَالَ أَوْصِ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِلَی ابْنِ عَمِّکَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَإِنِّی قَدْ أَثْبَتُّهُ فِی الْکُتُبِ السَّالِفَهًِْ وَ کَتَبْتُ فِیهَا أَنَّهُ وَصِیُّکَ وَ عَلَی ذَلِکَ أَخَذْتُ مِیثَاقَ الْخَلَائِقِ وَ مَوَاثِیقَ أَنْبِیَائِی وَ رُسُلِی (علیهم السلام) أَخَذْتُ مَوَاثِیقَهُمْ لِی بِالرُّبُوبِیَّهًِْ وَ لَکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) بِالنُّبُوَّهًِْ وَ لِعَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) بِالْوَلَایَهًْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند روح هیچ پیامبری را قبض نکرده است، مگر آنکه به او دستور داده باشد تا به بهترین فرد از میان قومش وصیّت کند و به من نیز دستور داد تا وصیّت کنم. گفتم: «خدایا! برای چه کسی وصیّت کنم»؟ خداوند فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! به پسر عمویت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وصیّت کن که من وصایت او را در کتاب‌های پیشین ثبت نموده و در آنجا آورده‌ام که او وصیّ توست و دراین‌باره از عموم انسان‌ها و پیامبرانم عهد و پیمان گرفته‌ام. از آن‌ها برای پروردگاری خودم، پیامبری تو و ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) عهد و پیمان گرفته‌ام».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۷۸
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۴۸/ البرهان
۷
(زخرف/ ۴۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَی السَّمَاءِ انْتَهَی بِیَ الْمَسِیرُ مَعَ جَبْرَئِیلَ إِلَی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ فَرَأَیْتُ بَیْتاً مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ فَقَالَ لِی جَبْرَئِیلُ یا مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله)هَذَا هُوَ الْبَیْتُ الْمَعْمُورُ خَلَقَهُ اللَّهُ تَعَالَی قَبْلَ خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ بِخَمْسِینَ أَلْفَ عَامٍ قُمْ یا مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله)فَصِلْ إِلَیْهِ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ جَمَعَ اللَّهُ إِلَی النَّبِیِّینَ (علیهم السلام) فَصَفَّهُمْ جَبْرَئِیلُ وَرَائِی صَفّاً فَصَلَّیْتُ بِهِمْ فَلَمَّا سَلَّمْتُ أَتَانِی آتٍ مِنْ عِنْدِ رَبِّی فَقَالَ لِی یا مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله) رَبُّکَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ سَلِ الرُّسُلَ عَلَی مَا ذَا أَرْسَلْتُهُمْ مِنْ قَبْلِکَ فَقُلْتُ مَعَاشِرَ الرُّسُلِ عَلَی مَا ذَا بَعَثَکُمْ رَبِّی قَبْلِی فَقَالَ الرُّسُلُ عَلَی وَلَایَتِکَ وَ وَلَایَهًِْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از ابن‌عباس (رحمة الله علیه) نقل شده است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: زمانی‌که به معراج رفتم. جبرئیل مرا با خود به آسمان چهارم برد. ناگهان خانه‌ای را دیدم که از یاقوت قرمز درست شده بود. جبرئیل به من گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! این بیت المعمور است. خداوند پنجاه هزار سال قبل از آفرینش آسمان‌ها و زمین آن را آفریده است. در آن نماز بگزار. من به نماز ایستادم. خداوند، پیامبران و انبیاء (علیهم السلام) را گرد هم آورد و جبرئیل آن‌ها را در صف‌هایی مرتّب قرار داد. من نماز را به امامت خواندم. زمانی‌که نماز را به پایان رساندم، فرستاده‌ای از سوی پروردگارم آمد و گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! پروردگارت به تو سلام می‌رساند و به تو می‌فرماید: از پیامبران بپرس که شما پیش از من برای تبلیغ چه چیزی فرستاده شده‌اید؟ خداوند بر اساس چه چیزی شما را پیش از من مبعوث کرده است»؟ گفتند: «براساس ولایت تو و ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام). این همان امری است که در آیه: و اسْأَل مَنْ أَرْسَلنَا مِن قَبْلکَ مِن رُّسُلنَا آمده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۷۸
بحارالأنوار، ج۲۶، ص۳۰۷/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۵۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۴۶/ میهًْ منقبهًْ، ص۱۴۹/ البرهان
۸
(زخرف/ ۴۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْزَلَ الْقُرْآنَ عَلَی سَبْعَهًِْ أَقْسَام وَ مِنْهُ رَدٌّ عَلَی مَنْ أَنْکَرَ فَضْلَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) عَلَی جَمِیعِ الْخَلْق ... وَ أَمَّا مَنْ أَنْکَرَ فَضْلَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الدَّلِیلُ عَلَی أَنَّهُ أَفْضَلُ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَخَذَ مِیثَاقَهُ عَلَی سَائِرِ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) فَقَالَ سُبْحَانَهُ وَ إِذْ أَخَذَ اللهُ مِیثاقَ النَّبِیِّینَ لَما آتَیْتُکُمْ مِنْ کِتابٍ وَ حِکْمَةٍ ثُمَّ جاءَکُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَکُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلی ذلِکُمْ إِصْرِی قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَکُمْ مِنَ الشَّاهِدِینَ فَهَذَا بَیَانُ فَضْلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی سَائِرِ الْمُرْسَلِینَ (علیهم السلام) وَ النَّبِیِّینَ (علیهم السلام) وَ نَطَقَ بِهِ الْکِتَابُ وَ لَمَّا أُسْرِیَ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ وَ دَخَلَ إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ مِنَ النَّبِیِّینَ (علیهم السلام) مِنْ آدَمَ (علیه السلام) فَهَلُمَّ حَتَّی صَلَّی بِهِمْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ وَ فِی هَذَا مَقْنَعٌ لِمَنْ تَأَمَّلَه.

امام علی (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی قرآن را بر هفت بخش نازل کرد و از جمله آن ردّ و انکاری است بر کسی که برتری پیامبر (صلی الله علیه و آله) بر همه‌ی خلایق را انکار می‌کند ... و دلیل بر اینکه او برترین پیامبر است آن است که خداوند از همه پیامبران برای او پیمان گرفت و فرمود: و [به خاطر بیاورید] هنگامی را که خداوند، از پیامبران [و پیروان آن‌ها]، پیمان موکّد گرفت که هرگاه کتاب و دانش به شما دادم، سپس پیامبری به‌سوی شما آمد که آنچه را با شماست تصدیق می‌کند، به او ایمان بیاورید و او را یاری کنید! سپس [خداوند] به آن‌ها گفت: آیا به این موضوع، اقرار دارید؟ و بر آن، پیمان موکّد بستید؟ گفتند: [آری]؛ اقرارداریم! [خداوند به آن‌ها] گفت: پس گواه باشید من نیز با شما از گواهانم. (آل عمران/۸۱) و این بیان برتری رسول خدا بر سایر رسولان و پیامبران است که قرآن درباره آن سخن می‌گوید. و همچنین وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آن شب به آسمان چهارم رفت و به بیت‌المعمور داخل شد، خدای عزّوجلّ همه پیامبران از آدم (علیه السلام) و دیگران را جمع کرد و پیامبر (صلی الله علیه و آله) بر آنان نماز خواند. خدای متعال می‌فرماید: وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ و هرکس تأمل کند با این کلام قانع می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۷۸
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۸۷
۹
(زخرف/ ۴۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْجَارُودُ‌بْنُ‌الْمُنْذِرِ الْعَبْدِیُّ وَ کَانَ نَصْرَانِیّاً فَأَسْلَمَ عَامَ الْحُدَیْبِیَهًِْ وَ حَسُنَ إِسْلَامُه ... قَالَ: وَفَدْتُ عَلَی رَسُولِ اللَّه (صلی الله علیه و آله) .... ثُمَّ قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنْبِئْنِی أَنْبَأَکَ اللَّهُ بِخَبَرٍ عَنْ هَذِهِ الْأَسْمَاءِ الَّتِی لَمْ نُشْهِدْهَا وَ أَشْهَدَنَا قَسٌّ ذِکْرَهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا جَارُودُ لَیْلَهًَْ أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ أَوْحَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیَّ أَنْ سَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا عَلَی مَا بُعِثُوا فَقُلْتُ عَلَی مَا بُعِثْتُمْ فَقَالُوا عَلَی نُبُوَّتِکَ وَ وَلَایَهًِْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) مِنْکُمَا ثُمَّ أَوْحَی إِلَیَّ أَنِ الْتَفِتْ عَنْ یَمِینِ الْعَرْشِ فَالْتَفَتُّ فَإِذَا عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ جَعْفَرُ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) وَ مُوسَی‌بْنُ‌جَعْفَر (علیه السلام) وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُوسَی (علیه السلام) وَ مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) وَ الْحَسَنُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْمَهْدِیُّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فِی ضَحْضَاحٍ مِنْ نُورٍ یُصَلُّونَ فَقَالَ لِیَ الرَّبُّ تَعَالَی هَؤُلَاءِ الْحُجَجُ أَوْلِیَائِی وَ هَذَا الْمُنْتَقِمُ مِنْ أَعْدَائِی قَالَ الْجَارُودُ فَقَالَ لِی سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) یَا جَارُودُ هَؤُلَاءِ الْمَذْکُورُونَ فِی التَّوْرَاهًِْ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ کَذَاک.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جارودبن‌منذر عبدی، نصرانی بود و در سال جنگ حدیبیّه اسلام آورد و نیک مسلمان شد ... گوید: خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رسیدم. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای جارود شبی که مرا به آسمان بالا ببرند، خدای عزّوجلّ به من وحی فرمود: «از رسولانی که پیش از تو فرستاده‌ایم بپرس بر چه بنیادی فرستاده شدند». گفتم: «بر چه بنیادی فرستاده شدید»؟ گفتند: «با [عقیده] بر نبوّت تو و ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و امامانی که از شما دوتن زاده می‌شوند. آنگاه خداوند به من وحی فرمود: «رو کن به سمت راست عرش». من به آن سو نگریستم و به ناگاه علی، حسن، حسین، علیّ‌بن‌الحسین، محمّدبن‌علی، جعفربن‌محمّد، موسی‌بن‌جعفر، علیّ‌بن‌موسی، محمّدبن‌علی، علیّ‌بن‌محمّد، حسن‌بن‌علی و مهدی (علیهم السلام) را در پرتوئی از نور در حال نماز دیدم. پروردگار متعال فرمود: «اینها حجّت‌های دوستان من هستند و این مرد از دشمنان من انتقام می‌گیرد». جارود گفت: از آن پس سلمان (رحمة الله علیه) به من گفت: «ای جارود! در تورات و انجیل و و زبور نیز از ایشان یاد شده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۸۰
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۲۹۷
۱۰
(زخرف/ ۴۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا قَوْلُهُ وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا فَهَذَا مِنْ بَرَاهِینِ نَبِیِّنَا (صلی الله علیه و آله) الَّتِی آتَاهُ اللَّهُ إِیَّاهَا وَ أَوْجَبَ بِهِ الْحُجَّهًَْ عَلَی سَائِرِ خَلْقِهِ لِأَنَّهُ لَمَّا خَتَمَ بِهِ الْأَنْبِیَاءَ (علیهم السلام) وَ جَعَلَهُ اللَّهُ رَسُولًا إِلَی جَمِیعِ الْأُمَمِ وَ سَائِرِ الْمِلَلِ خَصَّهُ بِالِارْتِقَاءِ إِلَی السَّمَاءِ عِنْدَ الْمِعْرَاجِ وَ جَمَعَ لَهُ یَوْمَئِذٍ الْأَنْبِیَاءَ (علیهم السلام) فَعَلِمَ مِنْهُمْ مَا أُرْسِلُوا بِهِ وَ حَمَلُوا مِنْ عَزَائِمِ اللَّهِ وَ آیَاتِهِ وَ بَرَاهِینِهِ وَ أَقَرُّوا أَجْمَعِینَ بِفَضْلِهِ وَ فَضْلِ الْأَوْصِیَاءِ وَ الْحُجَجِ فِی الْأَرْضِ مِنْ بَعْدِهِ وَ فَضْلِ شِیعَهًِْ وَصِیِّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ الَّذِینَ سَلَّمُوا لِأَهْلِ الْفَضْلِ فَضْلَهُمْ وَ لَمْ یَسْتَکْبِرُوا عَنْ أَمْرِهِمْ وَ عَرَفَ مَنْ أَطَاعَهُمْ وَ عَصَاهُمْ مِنْ أُمَمِهِمْ وَ سَائِرِ مَنْ مَضَی وَ مَنْ غَبَرَ أَوْ تَقَدَّمَ أَوْ تَأَخَّرَ.

امام علی (علیه السلام)- و اسْأَل مَنْ أَرْسَلنَا مِن قَبْلکَ مِن رُّسُلنَا؛ این یکی از براهین پیامبر (صلی الله علیه و آله) است که خداوند آن را به ایشان اعطا کرده و به‌وسیله‌ی آن محبّت را بر سایر مخلوقاتش واجب گردانده بود. زیرا زمانی‌که خداوند او را خاتم پیامبران و پیامبری برای همه‌ی ملّت‌ها قرار داد، او را درهنگام معراج به آسمان برد و در آن روز پیامبران را برایش گرد هم آورد. او از آن‌ها آیات، براهین و پیمان‌های الهی را که پیامبران جهت تبلیغ آن‌ها فرستاده شده‌اند شنید. همه‌ی پیامبران به فضیلت و برتری او و اوصیاء و حجّت‌های روی زمین پس از او و سایر گذشتگان و آیندگان، کسانی را که از آن حجّت‌ها پیروی خواهند کرد یا نافرمان خواهند بود، شناخت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۸۰
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۳۶۴/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۰۵/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۴۵/ نورالثقلین/ البرهان
۱۱
(زخرف/ ۴۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا الرَّدُّ عَلَی مَنْ أَنْکَرَ الْمِعْرَاجَ فَقَوْلُهُ تَعَالَی وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلی* ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّی* فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی* فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی إِلَی قَوْلِهِ عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوی فَسِدْرَهًُْ الْمُنْتَهَی فِی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ ثُمَّ قَالَ سُبْحَانَهُ وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ وَ إِنَّمَا أَمَرَ تَعَالَی رَسُولَهُ أَنْ یَسْأَلَ الرُّسُلَ فِی السَّمَاءِ وَ مِثْلُهُ قَوْلُهُ فَإِنْ کُنْتَ فِی شَکٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَیْکَ فَسْئَلِ الَّذِینَ یَقْرَؤُنَ الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکَ یَعْنِی الْأَنْبِیَاءَ (علیهم السلام) هَذَا کُلُّهُ فِی لَیْلَهًِْ الْمِعْرَاج.

امام علی (علیه السلام)- امّا ردّ بر سخن کسانی که معراج را انکار می‌کنند، خدای متعال می‌فرماید: درحالی‌که در افق اعلی قرار داشت! سپس نزدیکتر و نزدیکتر شد ... تا آنکه فاصله‌ی او [با پیامبر] به‌اندازه‌ی فاصله‌ی دو کمان یا کمتر بود. در اینجا خداوند آنچه را وحی کردنی بود به بنده‌اش وحی نمود. ... نزد «سدرهًْ المنتهی»، که «جنّت المأوی» در آنجاست!. (نجم/۱۵۷) سدرۀالمنتهی در آسمان هفتم است. سپس خدای سبحان فرمود: وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُونَ خداوند متعال پیامبرش را امر کرده که در آسمان‌ها از آنان سؤال کند که مانند این سخن خداست: اگر برآنچه بر تو نازل کرده‌ایم تردید داری، از آن‌ها که پیش از تو کتاب آسمانی را می‌خوانند، یعنی پیامبران، بپرس. (یونس/۹۴) که این‌ها پیامبران هستند که در شب معراج از آنان سؤال می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۸۲
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۲۹۱/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۸۵
۱۲
(زخرف/ ۴۵)

الصّادق (علیه السلام)- وَلَایَتُنَا وَلَایَهًُْ اللَّهِ الَّتِی لَمْ یَبْعَثِ اللَّهُ نَبِیّاً قَطُّ إِلَّا بِهَا.

امام صادق (علیه السلام)- ولایت ما، ولایت پروردگار است که خداوند آن را به همراه همه‌ی پیامبران فرستاده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۸۲
بصایرالدرجات، ج۱، ص۷۵/ البرهان
۱۳
(زخرف/ ۴۵)

الکاظم (علیه السلام)- وَلَایَهًُْ عَلِیٍّ (علیه السلام) مَکْتُوبَهًٌْ فِی جَمِیعِ صُحُفِ الْأَنْبِیَاءِ وَ لَنْ یَبْعَثَ اللَّهُ رَسُولًا إِلَّا بِنُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ وَصِیِّهِ عَلِی (علیه السلام).

امام کاظم (علیه السلام)- ولایت علی (علیه السلام) در همه‌ی صحف پیامبران آمده است و خداوند نبوّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و وصی بودن امیرالمؤمنین (علیه السلام) را بر همه‌ی پیامبران نازل کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۸۲
الکافی، ج۱، ص۴۳۷/ البرهان
بیشتر