آیه ۲۰ - سوره قلم

آیه فَأَصْبَحَتْ كَالصَّريمِ [20]

و آن باغ [سرسبز] همچون شب سياه و ظلمانى شد.

۱
(قلم/ ۲۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ أَحْمَدَ‌بْنِ‌عَامِرٍ الطَّائِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) قَال: کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) بِالْکُوفَهًِْ فِی الْجَامِعِ إِذْ قَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ... أَخْبِرْنِی عَنْ یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ وَ تَطَیُّرِنَا مِنْهُ وَ ثِقْلِهِ وَ أَیُّ أَرْبِعَاءَ هُوَ قَالَ آخِرُ أَرْبِعَاءَ فِی الشَّهْرِ وَ هُوَ الْمُحَاقُ وَ فِیهِ قَتَلَ قَابِیلُ هَابِیلَ (علیه السلام) أَخَاهُ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ أُلْقِیَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) فِی النَّارِ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَضَعُوهُ فِی الْمَنْجَنِیقِ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ غَرَقَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فِرْعَوْنَ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ جَعَلَ اللَّهُ عالِیَها سافِلَها وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ أَرْسَلَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ الرِّیحَ عَلَی قَوْمِ عَادٍ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ أَصْبَحَتْ کَالصَّرِیمِ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَی نُمْرُودَ الْبَقَّهًَْ.

امام علی (علیه السلام)- از امام حسین (علیه السلام) نقل شده است: روزی امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مسجد جامع کوفه بود، مردی از اهالی شام از جای حرکت کرده و گفت: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام) ... مرا از روز چهارشنبه مطّلع کن و اینکه فال بد می‌زنیم و آن روز برای ما سنگین می‌آید، کدام چهارشنبه است»؟ فرمود: «چهارشنبه آخر ماه است. در آن چهارشنبه قابیل برادرش هابیل را کشت و ابراهیم را در آتش افکندند و روز چهارشنبه او را در منجنیق قرار دادند. روز چهارشنبه فرعون را خدا غرق کرد. روز چهارشنبه خداوند قریه لوط را زیرورو کرد. در روز چهارشنبه خداوند باد سهمگین بر قوم عاد فرستاد. روز چهارشنبه آن باغ [سرسبز] همچون شب سیاه و ظلمانی شد روز چهارشنبه خداوند پشه را بر نمرود مسلّط کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۹۲
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۸۰/ نورالثقلین؛ «اصحبت کالصریم» بدل «القی ابراهیم فی النار ... الی آخر»
۲
(قلم/ ۲۰)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَأَصْبَحَتْ کَالصَّرِیمِ قَالَ کَالْمُحْتَرِقِ فَقَالَ الرَّجُلُ یَا ابْنَ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) مَا الصَّرِیمُ قَالَ اللَّیْلُ الْمُظْلِم ثم قال لا ضوء له و لا نور.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَأَصْبَحَتْ کَالصَّرِیمِ، مانند چیزی سوخته شده می‌باشد. شخصی گفت: «ای ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)! الصَّرِیمِ چیست»؟ پاسخ داد: «شب دیجور و ظلمانی، شبی که هیچ اثری از نور در آن نباشد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۹۲
القمی، ج۲، ص۳۸۱/ مستدرک الوسایل، ج۷، ص۹۷/ بحارالأنوار، ج۹۳، ص۱۰۱؛ «ثم قال لاضوء و لانور» محذوف
۳
(قلم/ ۲۰)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ فَأَصْبَحَتْ کَالصَّرِیمِ أَیْ کَاللَّیْلِ الْمُظْلِمِ. وَ الصَّرِیمَانِ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ، لِانْصِرَامِ أَحَدِهِمَا عَنِ الْآخَرِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَأَصْبَحَتْ کَالصَّرِیمِ یعنی مانند شب تاریک [شد]. و «الصریمان» شب و روز است به خاطر اینکه یکی از آن‌ها از دیگری برچیده می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۹۲
بحرالعرفان، ج۱۶، ص۱۲۷
بیشتر