آیه ۳۹ - سوره ق

آیه فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ [39]

در برابر آنچه آن‌ها مى‌گويند: «شكيبا باش و پيش از طلوع آفتاب و پيش از غروب تسبيح و حمد پروردگارت را بگوى».

در برابر آنچه آن‌ها می‌گویند شکیبا باش

۱ -۱
(ق/ ۳۹)

الصّادق (علیه السلام)- یَا حَفْصُ إِنَّ مَنْ صَبَرَ صَبَرَ قَلِیلًا وَ إِنَّ مَنْ جَزِعَ جَزِعَ قَلِیلًا ثُمَّ قَالَ عَلَیْکَ بِالصَّبْرِ فِی جَمِیعِ أُمُورِکَ فَإِنَّ اللَّهَ عزّوجلّ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَأَمَرَهُ بِالصَّبْرِ وَ الرِّفْقِ ... فَأَلْزَمَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) نَفْسَهُ الصَّبْرَ فَتَعَدَّوْا فَذَکَرَ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ کَذَّبُوهُ فَقَالَ قَدْ صَبَرْتُ فِی نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ عِرْضِی وَ لَا صَبْرَ لِی عَلَی ذِکْرِ إِلَهِی فَأَنْزَلَ اللَّهُ عزّوجلّ: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ فَصَبَرَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فِی جَمِیعِ أَحْوَالِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- یا حفص! هرکه صبر کند کمی صبر کرده و هرکه ناراحتی و جزع نماید کمی ناراحتی کرده است. بعد فرمود: «صبر را در تمام کارها از دست مده! خداوند حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) را برانگیخت و به او امر به صبر و مدارا کرد». پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «من بر خودم و خاندانم و آبرویم، صبر کردم و بر معبود خود صبر نتوانم». خدای عزّوجلّ بر او فرو فرستاد؛ وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ و پیغمبر در هر حال صبر کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸۸
الکافی، ج۲، ص۸۸/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۲/ القمی، ج۱، ص۱۹۶؛ «بتفاوت لفظی»/ نورالثقلین

و پیش از طلوع آفتاب و پیش از غروب تسبیح و حمد پروردگارت را بگوی

۲ -۱
(ق/ ۳۹)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ: وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ فَقَالَ تَقُولُ حِینَ تُصْبِحُ وَ حِینَ تُمْسِی عَشْرَ مَرَّاتٍ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.

امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) درباره سخن خدای تعالی: وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ، پرسیده شد. فرمود: «هنگامی که صبح و شام می‌کنی، ده مرتبه بگو: خدایی جز الله نیست، یکتاست و شریکی ندارد. پادشاهی و ستایش مخصوص اوست. زنده می‌کند و می‌میراند. می‌میراند و زنده می‌کند و او بر [انجام] هرچیزی تواناست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۹۰
بحارالأنوار، ج۷۹، ص۳۲۸/ نورالثقلین
۲ -۲
(ق/ ۳۹)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ أَیْ وَ صَلِّ حَمْداً لِلَّهِ تَعَالَی؛ سَمَّی الصَّلَاهًَْ تَسْبِیحاً لِأَنَّ الصَّلَاهًَْ تَشْتَمِلُ عَلَی التَّسْبِیحِ وَ التَّحْمِیدِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ یعنی به خاطر اینکه خداوند تعالی را ستایش کنی، نماز بخوان! نماز را تسبیح نامید زیرا نماز در بر دارنده‌ی تسبیح و تحمید (ستایش‌کردن) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۹۰
بحرالعرفان، ج۱۵، ص۱۲۸
۲ -۳
(ق/ ۳۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَا عَجَّتِ الْأَرْضُ إِلَی رَبِّهَا عَزَّوَجَلَّ کَعَجِیجِهَا مِنْ ثَلَاثٍ مِنْ دَمٍ حَرَامٍ یُسْفَکُ عَلَیْهَا أَوِ اغْتِسَالٍ مِنْ زِنًی أَوِ النَّوْمِ عَلَیْهَا قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْس.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- زمین به درگاه پروردگارش جز به خاطر سه چیز ناله نکرده اس: خون حرامی که بر آن ریخته شود، یا غسل از زنا که بر آن انجام شود، یا خواب بر آن، پیش از اینکه خورشید بر آید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۹۰
من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۲۰/ نورالثقلین
۲ -۴
(ق/ ۳۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- اطْلُبُوا الرِّزْقَ فِیمَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِنَّهُ أَسْرَعُ لِطَلَبِ الرِّزْقِ مِنَ الضَّرْبِ فِی الْأَرْضِ وَ هِیَ السَّاعَهًُْ الَّتِی یَقْسِمُ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ فِیهَا الْأَرْزَاقَ بَیْنَ عِبَادِه.

امام علی (علیه السلام)- روزی را بین طلوع فجر تا طلوع خورشید بجویید و بخواهید زیرا این ساعت سریع‌ترین زمان برای بدست آوردن روزی از این طرف و به آن طرف دویدن است و آن ساعتی است که خداوند روزی بین بندگان را تقسیم می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۹۰
تحف العقول، ص۱۰۶/ نورالثقلین
۲ -۵
(ق/ ۳۹)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حِینَ تَقُومُ قَالَ: لِصَلَاهًِْ اللَّیْلِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حِینَ تَقُومُ، خدا را تسبیح کن وقتی برای نماز شب به پا می‌خیزی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۹۰
بحارالأنوار، ج۸۴، ص۱۴۰
بیشتر