آیه وَ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلاَئِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ وَ یُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَیُصِیبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ وَ هُمْ یُجَادِلُونَ فِی اللهِ وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحَالِ [13]
و رعد، تسبیح و حمد او مى‌گوید؛ و [همچنین] فرشتگان از خوف او! و [اوست که] صاعقه‌ها را مى‌فرستد؛ و هرکس را بخواهد گرفتار آن مى‌سازد، با این حال آن‌ها [همچنان] درباره‌ی خدا به مجادله مشغولند؛ با اینکه قدرت او بى‌انتهاست.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَنَسِ‌بْنِ‌مَالِکٍ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بَعَثَ رَجُلًا إِلَی فِرْعَوْنٍ مِنْ فَرَاعِنَهًِْ الْعَرَبِ یَدْعُوهُ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ لِرَسُولِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَخْبِرْنِی عَنْ هَذَا الَّذِی یَدْعُونِی إِلَیْهِ أَ مِنْ فِضَّهًٍْ هُوَ أَمْ مِنْ ذَهَبٍ أَمْ مِنْ حَدِیدٍ فَرَجَعَ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبَرَهُ بِقَوْلِهِ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) ارْجِعْ إِلَیْهِ فَادْعُهُ فَقَالَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّهُ أَعْتَی مِنْ ذَلِکَ قَالَ ارْجِعْ إِلَیْهِ فَقَالَ کَقَوْلِهِ فَبَیْنَا هُوَ یُکَلِّمُهُ إِذْ رَعَدَتْ سَحَابَهًٌْ رَعْدَهًًْ فَأَلْقَتْ عَلَی رَأْسِهِ صَاعِقَهًًْ ذَهَبَتْ بِقِحْفِ رَأْسِهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ جَلَّ ثَنَاؤُهُ وَ یُرْسِلُ الصَّواعِقَ فَیُصِیبُ بِها مَنْ یَشاءُ وَ هُمْ یُجادِلُونَ فِی اللهِ وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحالِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- انس‌بن مالک گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) کسی را نزد فرعونی از فرعون‌های عرب فرستاد و از او خواست که به خدای یگانه ایمان بیاورد. فرعون به فرستاده‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفت: «این خدایی که مرا به‌سوی آن دعوت می‌کنید، به من معرفی کنید؛ آیا از جنس نقره است یا از طلا یا از جنس آهن»؟ فرستاده‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نزد ایشان برگشت و آنچه را فرعون گفته بود، به ایشان عرض کرد. حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) فرمود: «نزد او برگرد و او را به توحید دعوت کن». فرستاده عرض کرد: «ای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)! وی عصیانگرتر از این است که به این شیوه هدایت شود». حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) فرمود: «نزد او بازگرد». وی نزد فرعون برگشت و باز همان سخنان را با وی در میان گذاشت. درحالی‌که داشت با فرعون سخن می‌گفت، ناگهان ابر غرش کرد و بر سر فرعون صاعقه‌ای زد و کاسه‌ی سر او را جدا کرد. از همین روی، خداوند این آیه را نازل فرمود: وَ یُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَیُصِیبُ بِهَا مَن یَشَاءُ وَ هُمْ یُجَادِلُونَ فِی اللهِ وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحَالِ.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ (علیه السلام) فِی الصَّلَاهًِْ عَلَی حَمَلَهًِْ الْعَرْشِ ... وَ الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَهًُْ السَّحَابِ الْتَمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از دعاهای امام سجّاد (علیه السلام) در درود بر نگهداران عرش: آواز تندرها به گوش می‌رسد و چون ابرها از آن نهیب به راه می‌افتند، و آذرخش‌ها از درونشان می‌درخشد.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ أَیِ الْمَلَکُ الَّذِی یَسُوقُ السَّحَابَ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ؛ یعنی فرشته‌ای که ابرها را سوق می‌دهد، تسبیح می‌گوید.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ یُونُسَ‌بْنِ‌عَبْدِ‌الرَّحْمَنِ أَنَّ دَاوُدَ قَالَ: کُنَّا عِنْدَهُ فَارْتَعَدَتِ السَّمَاءُ فَقَالَ هُوَ سُبْحَانَ مَنْ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ. فَقَالَ لَهُ أَبُوبَصِیرٍ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ لِلرَّعْدِ کَلَاماً فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ سَلْ عَمَّا یَعْنِیکَ وَ دَعْ مَا لَا یَعْنِیکَ.
امام صادق (علیه السلام)- یونس‌بن‌عبدالرّحمن نقل می‌کند، داود گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودیم که آسمان غرّید. امام (علیه السلام) فرمود: «یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ المَلائِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ». ابوبصیر از او پرسید: «فدایتان شوم! آیا رعد هم سخن می‌گوید»؟ فرمود: «ای ابومحمّد! درباره‌ی آنچه که به تو مربوط می‌شود، سؤال کن و آنچه را که به تو ربطی ندارد، رها کن».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ رَبَّکُمْ سُبْحَانَهُ یَقُولُ لَوْ أَنَّ عِبَادِی أَطَاعُونِی لَأَسْقَیْتُهُمُ الْمَطَرَ بِاللَّیْلِ وَ أَطْلَعْتُ عَلَیْهِمُ الشَّمْسَ بِالنَّهَارِ وَ لَمْ أُسْمِعْهُمْ صَوْتَ الرَّعْدِ وَ کَانَ (صلی الله علیه و آله) إِذَا سَمِعَ صَوْتَ الرَّعْدِ قَالَ سُبْحَانَ مَنْ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت شده که فرمود: پروردگارتان می‌فرماید: «اگر بندگانم از من اطاعت کنند، قطعاً شبانه با باران سیرابشان می‌کنم و در روز آفتاب را برایشان طولانی می‌کنم و صدای رعدوبرق را به گوش آن‌ها نمی‌رسانم». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) وقتی صدای رعدوبرق می‌شنید، می‌فرمود: «مَنْ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ رَوَی سَالِمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذَا سَمِعَ الرَّعْدَ وَ الصَّوَاعِقَ قَالَ اللَّهُمَ لَا تَقْتُلْنَا بِغَضَبِکَ وَ لَا تُهْلِکْنَا بِعَذَابِکَ وَ عَافِنَا قَبْلَ ذَلِک.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سالم‌بن عبدالله از پدرش نقل می‌کند: پیامبر (صلی الله علیه و آله) چون غرّش رعد و صاعقه می‌شنید، می‌فرمود: «بار خدایا! ما را به خشم خود نکش، و به عذابت نابود نکن، و از این بابت ما را معاف دار».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّعْدِ أَیَّ شَیْءٍ یَقُولُ قَالَ إِنَّهُ بِمَنْزِلَهًِْ الرَّجُلِ یَکُونُ فِی الْإِبِلِ فَیَزْجُرُهَا هَایْ هَایْ کَهَیْئَهًِْ ذَلِکَ قُلْتُ فَمَا الْبَرْقُ قَالَ لِی تِلْکَ مَخَارِیقُ الْمَلَائِکَهًِْ تَضْرِبُ السَّحَابَ فَتَسُوقُهُ إِلَی الْمَوْضِعِ الَّذِی قَضَی اللَّهُ فِیهِ الْمَطَرَ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی رعد پرسیدم: «رعد چه می‌گوید»؟ فرمود: «رعد، چونان مردی است که گلّه‌ی شتران را ساربانی می‌کند و آن‌ها را به جلو می‌راند و چیزی شبیه این صدا را از خود بیرون می‌آورد: های، های». گفتم: «پس برق چه می‌گوید»؟ فرمود: «برق، چونان دستمال یا پارچه‌ای است که به دست فرشتگان است و با آن، ابرها را می‌زنند و به آن سمت‌وسویی که خداوند، بارش باران را در آنجا مقدّر فرموده می‌رانند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ‌بْنِ‌مِهْرَانَ قَال: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فَأَرْعَدَتِ السَّمَاءُ وَ أَبْرَقَتْ فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) أَمَا إِنَّهُ مَا کَانَ مِنْ هَذَا الرَّعْدِ وَ مِنْ هَذَا الْبَرْقِ فَإِنَّهُ مِنْ أَمْرِ صَاحِبِکُمْ قُلْتُ مَنْ صَاحِبُنَا قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).
امام صادق (علیه السلام)- سماعهًْ‌بن‌مهران گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودم که آسمان رعدوبرق زد: پس امام صادق (علیه السلام) فرمود: «آنچه از این رعدوبرق بود، به امر صاحبتان است». عرض کردم: «صاحب ما کیست»؟ فرمود: «امیرالمؤمنین (علیه السلام) است».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ الْمَلَائِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ أَیْ وَ تُسَبِّحُ الْمَلَائِکَهًُْ مِنْ خِیفَهًِْ اللَّهِ تَعَالَی وَ خَشْیَتِهِ، إِنَّهُمْ خَائِفُونَ مِنَ اللَّهِ لَیْسَ کَخَوْفِ ابْنِ آدَمَ (علیه السلام)، لَا یَعْرِفُ أَحَدُهُمْ مَنْ عَلَی یَمِینِهِ وَ مَنْ عَلَی یَسَارِهِ، لَا یَشْغَلُهُ عَنْ عِبَادَهًِْ اللَّهِ طَعَامٌ وَ لَا شَرَابٌ وَ لَا شَیْءٌ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ المَلائِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ؛ یعنی فرشته‌ها از ترس خدا تسبیح می‌گویند، ترس آن‌ها از خدا مانند ترس آدمیزاده نیست، چنان است که هیچ‌کدام نمی‌فهمند که چه چیزی در راست‌وچپ آن‌ها است و خوراک و پوشاک و هیچ‌چیز آن‌ها را از عبادت خدا باز نمی‌دارد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه): مَنْ سَمِعَ الرَّعْدَ فَقَال: سَبْحَانَ الَّذِی یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیر، فَإِنْ أَصَابَتْهُ صَاعِقَهًٌْ فَعَلَیَّ ذَنْبُهُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- هرکه غرّش رعد بشنود و بگوید: «پاک و منزه است خداوندی که یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ و او بر هر چیزی توانا است»، اگر برق گیر شد گناهش بر من است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهًَْ الْعِجْلِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) إِنَ الصَّوَاعِقَ لَا تُصِیبُ ذَاکِراً قَالَ قُلْتُ وَ مَا الذَّاکِرُ قَالَ مَنْ قَرَأَ مِائَهًَْ آیَهًٍْ.
امام صادق (علیه السلام)- بریدبن‌معاویه عجلی گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «آن‌کس که خداوند را همیشه ذکر کند، دچار صاعقه نمی‌شود». پرسیدم: «مقصودتان از ذاکر و یادکننده‌ی خدا چیست»؟ فرمود: «آن‌کس که صد آیه از قرآن را بخواند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ مِیتَهًِْ الْمُؤْمِنِ فَقَالَ یَمُوتُ الْمُؤْمِنُ بِکُلِّ مِیتَهًٍْ یَمُوتُ غَرَقاً وَ یَمُوتُ بِالْهَدْمِ وَ یُبْتَلَی بِالسَّبُعِ وَ یَمُوتُ بِالصَّاعِقَهًِْ وَ لَا تُصِیبُ ذَاکِرَ اللَّهِ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «مرگ مؤمن چگونه است»؟ فرمود: «مؤمن ممکن است که به اشکال گوناگون بمیرد: در آب غرق شود یا دیوار بر او خراب گردد یا به چنگال حیوانات وحشی بیفتد و کشته شود یا بر اثر اصابت به صاعقه بمیرد. امّا آن‌کس که خداوند تبارک‌وتعالی را یاد می‌کند، به صاعقه نمی‌میرد».
الصّادق (علیه السلام)- لَا تَمَلُّوا مِنْ قِرَاءَهًِْ إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها؛ فَإِنَّهُ مَنْ کَانَتْ قِرَاءَتُهُ بِهَا فِی نَوَافِلِهِ، لَمْ یُصِبْهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِزَلْزَلَهًٍْ أَبَداً، وَ لَمْ یَمُتْ بِهَا، وَ لَابِصَاعِقَهًٍْ، وَ لَابِآفَهًٍْ مِنْ آفَاتِ الدُّنْیَا حَتّی یَمُوت.
امام صادق (علیه السلام)- از خواندن سوره‌ی [زلزال]؛ إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها (زلزله/۱). خسته نشوید زیرا هرکس در نمازهای نافله‌ی خود آن سوره را بخواند هرگز خدای عزّوجلّ او را به زمین‌لرزه گرفتار نمی‌کند و به‌وسیله‌ی آن نمی‌میرد و [نیز] به‌وسیله‌ی صائقه و آفت‌های دیگر دنیا دچار نمی‌گردد تا بمیرد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الصَّوَاعِقِ نَقِمَهًٌْ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُصِیبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِه.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- صاعقه‌ها عذابی از سوی خداوند متعال هستند که هرکس از بندگانش را بخواهد، گرفتار می‌سازد.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًَْ قَال: سَمِعْتُ عَلِیّاً (علیه السلام) یَقُولُ إِنَّ بَیْنَ یَدَیِ الْقَائِمِ سِنِینَ خَدَّاعَهًًْ یُکَذَّبُ فِیهَا الصَّادِقُ وَ یُصَدَّقُ فِیهَا الْکَاذِبُ وَ یُقَرَّبُ فِیهَا الْمَاحِلُ وَ فِی حَدِیثٍ وَ یَنْطِقُ فِیهَا الرُّوَیْبِضَهًُْ قُلْتُ وَ مَا الرُّوَیْبِضَهًُْ وَ مَا الْمَاحِلُ قَالَ أَمَا تَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ قَوْلَهُ: وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحالِ قَالَ یُرِیدُ الْمَکْرَ فَقُلْتُ وَ مَا الْمَاحِلُ قَالَ یُرِیدُ الْمَکَّارَ.
امام علی (علیه السلام)- اصبغ‌بن‌نباته گوید: شنیدم امام علی (علیه السلام) فرمود: «پیش از قیام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) چند سال، قحطی و خشکسالی خواهد بود که در آن راستگو را دروغگو و دروغگو را راستگو می‌پندارند. در آن وقت افراد حیله‌گر (ماحل) مقرّب گردند و «رویبضه» به آن دل بندند». عرض کردم: رویبضه چیست؟ ماحل و حیله‌گر کدام است»؟ فرمود: «آیا قرآن نمی‌خوانید که خداوند می‌فرماید: وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحالِ». عرض کردم: «محال و ماحل چیست»؟ فرمود: «مقصود نیرنگ است».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحالِ أَیْ شَدِیدُ الْأَخْذِ.
امام علی (علیه السلام)- وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحالِ؛ یعنی به شدّت گرفتار می‌کند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحالِ أَیْ شَدِیدُ الْغَضَبِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحالِ؛ یعنی او عذاب شدید دارد.