آیه ۳۰ - سوره رعد

آیه کَذالِکَ أَرْسَلْنَاکَ فِی أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهَا أُمَمٌ لِتَتْلُوَ عَلَیْهِمْ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ وَ هُمْ یَکْفُرُونَ بِالرَّحْمَانِ قُلْ هُوَ رَبِّی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ مَتَابِ [30]

همان‌گونه [که پیامبران پیشین را مبعوث کردیم]، تو را به میان امّتى فرستادیم که پیش از آن‌ها امّت‌هاى دیگرى آمدند و رفتند، تا آنچه را به تو وحى نموده‌ایم بر آنان بخوانى، درحالى‌که به خداوندى که رحمتش عام است، کفر می‌ورزند؛ بگو: «او پروردگار من است؛ معبودى جز او نیست؛ تنها بر او توکّل کردم؛ و بازگشتم به‌سوى اوست».

سبب نزول

۱
(رعد/ ۳۰)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّهَا نَزَلَتْ فِی کُفَّارِ قُرَیْشٍ حِینَ قَالَ لَهُمُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله): اسْجُدُوا لِلرَّحْمنِ قالُوا وَ مَا الرَّحْمنُ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- این آیه درباره‌ی کافران قریش نازل شده است، هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) به آنان فرمود: «برای خداوند رحمان سجده کنید!» می‌گویند: «رحمان چیست؟! (فرقان/۶۰).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۲۹۶
البرهان

امّت

۱
(رعد/ ۳۰)

علی‌بن‌إبراهبیم (رحمة الله علیه)- وَ الْأُمَّهًُْ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَلَی وُجُوهٍ کَثِیرَهًٍْ فَمِنْهُ الْمَذْهَبُ وَ هُوَ قَوْلُهُ: کانَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً أَیْ عَلَی مَذْهَبٍ وَاحِدٍ وَ مِنْهُ الْجَمَاعَهًُْ مِنَ النَّاسِ وَ هُوَ قَوْلُهُ: وَجَدَ عَلَیْهِ أُمَّةً مِنَ النَّاسِ یَسْقُونَ أَیْ جَمَاعَهًًْ وَ مِنْهُ الْوَاحِدُ قَدْ سَمَّاهُ اللَّهُ أُمَّهًًْ وَ هُوَ قَوْلُهُ: إِنَّ إِبْراهِیمَ کانَ أُمَّةً قانِتاً للهِ حَنِیفاً وَ مِنْهُ أَجْنَاسُ جَمِیعِ الْحَیَوَانِ وَ هُوَ قَوْلُهُ: وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِیها نَذِیرٌ وَ مِنْهُ أُمَّهًُْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ قَوْلُهُ: کَذلِکَ أَرْسَلْناکَ فِی أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِها أُمَمٌ وَ هِیَ أُمَّهًُْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ مِنْهُ الْوَقْتُ وَ هُوَ قَوْلُهُ: وَ قالَ الَّذِی نَجا مِنْهُما وَ ادَّکَرَ بَعْدَ أُمَّةٍ أَیْ بَعْدَ وَقْتٍ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الْأُمَّةُ؛ در کتاب خدا به صورت‌های مختلفی است؛ برخی به معنی مذهب است و آن این سخن خدا است: مردم [در آغاز] یک دسته بودند. (بقره/۲۱۳). یعنی یک مذهب داشتند. برخی جاها هم به معنی جماعت است که در این سخن خدا است: گروهی از مردم را در آنجا دید که چهارپایان خود را سیراب می‌کنند. (قصص/۲۳). یعنی جماعتی از مردم را در آنجا دید که چهارپایان خود را سیراب می‌کنند. برخی جاها هم یک‌نفر است که خدا او را امّت نامیده است و آن مورد این سخن خدا است: ابراهیم [به تنهایی] امّتی بود مطیع فرمان خدا خالی از هرگونه انحراف. (نحل/۱۲۰) [ابراهیم (علیه السلام) [به تنهایی] امّتی بود مطیع فرمان خدا خالی از هرگونه انحراف]. و برخی جاها جنس همه‌ی جانداران [مکلّف] است و آن این سخن خدا است: و هر امّتی در گذشته انذارکننده‌ای داشته است!. (فاطر/۲۴) [و هر امّتی در گذشته انذارکننده‌ای داشته است]! و برخی جاها به معنی امّت محمّد (صلی الله علیه و آله) است و آن این سخن خدا است: کَذلِکَ أَرْسَلْناکَ فِی أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِها أُمَمٌ و آن امّت محمّد (صلی الله علیه و آله) است و در برخی موارد هم به معنی مدّت زمان است و آن در این سخن خدا است: و یکی از آن دو که نجات یافته بود و بعد از مدّتی به خاطرش آمد. (یوسف/۴۵)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۲۹۶
بحارالأنوار؛ ج۵۱، ص۴۴/ القمی؛ ج۱، ص۳۲۳
بیشتر