آیه ۱۹ - سوره حج

آیه هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا في رَبِّهِمْ فَالَّذينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيابٌ مِنْ نارٍ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَميمُ [19]

اين دو گروه، دشمن يكديگرند كه درباره‌ی پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند.كسانى كه كافر شدند، لباسهايى از آتش براى آن‌ها بريدهشده و مايع سوزان بر سرشان ريخته مى‌شود.

این دو گروه، دشمن یکدیگرند که درباره‌ی پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند. کسانی که کافر شدند، لباسهایی از آتش برای آن‌ها بریده‌شده و مایع سوزان بر سرشان ریخته می‌شود

۱ -۱
(حج/ ۱۹)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- فَالَّذِینَ کَفَرُوا؛ یَعْنِی بَنِی أُمَیَّهًَْ قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ؛ إِلَی قَوْلِهِ حَدِیدٍ قَالَ یَغْشَاهُمُ النَّارُ کَالثَّوْبِ لِلْإِنْسَانِ فَتَسْتَرْخِی شَفَتُهُ السُّفْلَی حَتَّی تَبْلُغَ سُرَّتَهُ وَ تَقَلَّصُ شَفَتُهُ الْعُلْیَاءُ حَتَّی تَبْلُغَ رَأْسَه.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( فَالَّذِینَ کَفَرُوا؛ یعنی بنیامیّه. قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ... حَدِیدٍ؛ یعنی آتش همچون لباسی که انسان را فرا می‌گیرد آنان را فرا می‌گیرد، به‌طوری‌که لب پایینی آن‌ها آویزان می‌شود و به ناف آنان می‌رسد و لب بالایی آن‌ها هم کشیده می‌شود تا اینکه به سرشان می‌رسد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۴
بحارا لأنوار، ج۸، ص۲۹۲/ القمی، ج۲، ص۸۰/ البرهان/ نورالثقلین
۱ -۲
(حج/ ۱۹)

ابن‌عبّاسٍ (رحمة الله علیه)- قِیلَ: مَعْنَی اخْتَصَمُوا اقْتَتَلُوا یَوْمَ بَدْرٍ فَالَّذِینَ قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ قَالَ ابْنُ عَبَّاس (رحمة الله علیه) حِینَ صَارُوا إِلَی جَهَنَّمَ أَلْبَسُوا مُقَطَّعَاتِ النِّیرَانِ وَ هِیَ الثِّیَابُ الْقِصَارُ.

ابن‌عبّاس ( فَالَّذینَ کَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ [یعنی] هنگامی‌که کافران به دوزخ منتقل می‌شوند لباس‌هایی کوتاه که تکّه‌هایی از آتش است به آن‌ها پوشانده می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۴
بحرالعرفان، ج۱۱، ص۱۹۸

ولایت

۱
(حج/ ۱۹)

الباقر (علیه السلام)- فَالَّذِینَ کَفَرُوا بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ.

امام باقر ( فَالَّذِینَ کَفَرُوا [کسانی‌که] به ولایت علی ([کافر شدند]، قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۴
الکافی، ج۱، ص۴۲۲/ بحارا لأنوار، ج۲۳، ص۳۷۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۳۰/ المناقب، ج۳، ص۲۳۸/ نورالثقلین
۲
(حج/ ۱۹)

أمِیرالمُؤمِنین (علیه السلام)- عَنْ قَیْسِ‌بْنِ‌عُبَادَهًَْ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ أَنَا أَوَّلُ مَنْ یَجْثُو لِلْخُصُومَهًِْ بَیْنَ یَدَیِ الرَّحْمَنِ قَالَ قَیْسٌ وَ فِیهِمْ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ قَالَ هُمُ الَّذِینَ تَبَارَزُوا یَوْمَ بَدْرٍ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ حَمْزَهًُْ وَ عُبَیْدَهًُْ وَ شَیْبَهًُْ وَ عُتْبَهًُْ وَ الْوَلِیدُ.

امام علی ( قیس‌بن‌عباده گوید: از علیّبنابی‌طالب (شنیدم که می‌فرمود: «من اوّلین کسی هستم که در پیشگاه خداوند برای [دادخواهی از] دشمنی‌ها روی زانوهایم می‌نشینم». [همچنین] قیس گوید: آیه‌ی هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ؛ درباره‌ی آن‌هایی نازل شد که در روز [جنگ] بدر با یکدیگر به مبارزه پرداختند یعنی علی (حمزه (و عبیده [از مسلمانان] و شیبه، عتبه و ولید [از کافران].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۴
بحارا لأنوار، ج۱۹، ص۳۱۲/ بحارا لأنوار، ج۳۶، ص۲۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۳۰/ سعدالسعود، ص۱۰۲ و شواهدالتنزیل، ج۱، ص۵۰۳ و العمدهًْ، ص۳۱۱ و البرهان
۳
(حج/ ۱۹)

أمِیرالمُؤمِنین (علیه السلام)- قَیْسُ‌بْنُ‌سَعِیدِ‌بْنِ‌عُبَادَهًَْ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ فِینَا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ فِی مُبَارِزِینَا یَوْمَ بَدْرٍ إِلَی قَوْلِهِ عَذابَ الْحَرِیقِ.

امام علی ( قیس‌بن‌سعیدبن‌عباده از امیرالمؤمنین (نقل کرده است که فرمود: «این آیه تا آخر عَذابَ الحَریقِ درباره‌ی ما و آن‌هایی که در روز [جنگ] بدر با ما به مبارزه پرداختند، نازل شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۴
بحارا لأنوار، ج۴۱، ص۷۸/ المناقب، ج۳، ص۱۱۸
۴
(حج/ ۱۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ، فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ حَمْزَهًُْ وَ عُبَیْدَهًُْ وَ عُتْبَهًُْ وَ شَیْبَهًُْ وَ الْوَلِیدُ.

پیامبر ( از رسول‌خدا (درباره‌ی آیه‌ی هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ؛ سؤال شد. حضرت فرمود: «منظور علی (حمزه (و عبیده [از مسلمانان] و عتبه، شیبه و ولید [از کافران] هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۴
بحارا لأنوار، ج۳۱، ص۵۰۱/ بحارا لأنوار، ج۴۰، ص۸۸/ شرح نهج البلاغهًْ، ج۶، ص۱۷۰
۵
(حج/ ۱۹)

أمِیرالمُؤمِنین (علیه السلام)- هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ نَزَلَت فِینَا، وَ فِی الَّذِینَ بَارَزُوا یَومَ بَدرٍ عُتْبَهًُْ وَ شَیْبَهًُْ وَ الْوَلِیدُ.

امام علی ( هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ؛ درباره‌ی ما و آن‌هایی که در روز [جنگ] بدر با ما به مبارزه پرداختند، یعنی عتبه، شیبه و ولید نازل شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۶
شواهدالتنزیل، ج۱، ص۵۰۵/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۵۱۱؛ «فی الذین بارزوا یوم بدر عتبهًْ و شیبهًْ و الوید» محذوف
۶
(حج/ ۱۹)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَالَ ابْن‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فَالَّذِینَ کَفَرُوا؛ یَعْنِی عُتْبَهًَْ وَ شَیْبَهًَْ وَ الْوَلِیدَ قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ الْآیَاتِ وَ أُنْزِلَ فِی أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ حَمْزَهًَْ وَ عُبَیْدَهًَْ إِنَّ اللهَ یُدْخِلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ إِلَی قَوْلِهِ صِراطِ الْحَمِیدِ.

ابن‌عبّاس ( فالَّذِینَ کَفَرُوا؛ یعنی عتبه، شیبه و ولید قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ...(حج/۲۲۱۹) و درباره‌ی امیرالمؤمنین (حمزه (و عبیده، آیات إِنَّ اللهَ یُدْخِلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ... صِراط الحَمید. (حج/۲۴۲۳) نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۶
بحارا لأنوار، ج۴۱، ص۷۸/ بحارا لأنوار، ج۱۹، ص۲۸۸/ البرهان/ المناقب، ج۳، ص۲۰۳
۷
(حج/ ۱۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ؛ الْآیَتَیْنِ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ حَمْزَهًَْ وَ عُبَیْدَهًَْ‌بْنِ‌الْحَارِثِ وَ فِی‌عُتْبَهًَْ‌بْنَ‌رَبِیعَهًَْ وَ الْوَلِیدِ‌بْنِ‌عُتْبَهًَْ وَ شَیْبَهًِْ‌بْنِ‌رَبِیعَهًَْ بَارَزَهُمْ یَوْمَ بَدْرٍ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ حَمْزَهًُْ وَ عُبَیْدَهًُْ‌بْنُ‌الْحَارِثِ فَقَالَ رَسُول‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هَؤُلَاءِ الثَّلَاثَهًُْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ کَوَاسِطَهًِْ الْقِلَادَهًِْ فِی الْمُؤْمِنِینَ وَ هَؤُلَاءِ الثَّلَاثَهًُْ کَوَاسِطَهًِْ الْقِلَادَهًِْ فِی الْکُفَّارِ.

پیامبر ( رسولخدا (فرمود: «این سه‌نفر (علی (حمزه (و عبیده () در روز قیامت در میان مؤمنان، و آن سه‌نفر (عتبه، شیبه و ولید) در میان کافران همچون حلقه‌ی میانی گردن‌بند هستند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۶
بحارا لأنوار، ج۱۹، ص۲۹۶/ فرات الکوفی، ص۲۷۱
۸
(حج/ ۱۹)

الحسین (علیه السلام)- النَّضْرِ‌بْنِ‌مَالِکٍ، قَالَ قُلْتُ لِلْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام)، یَا أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) حَدِّثْنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ، قَالَ نَحْنُ وَ بَنُوأُمَیَّهًَْ اخْتَصَمْنَا فِی اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ، قُلْنَا صَدَقَ اللَّهُ، وَ قَالُوا کَذَبَ اللَّهُ، فَنَحْنُ وَ إِیَّاهُمُ الْخَصْمَانِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.

امام حسین ( نضربنمالک نقل می‌کند: به امام حسین(عرضکردم: «ای ابا عبدالله (! درباره‌ی این سخن خداوند عزّوجلّ [که فرموده:] هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ؛ برایم سخن بگو». امام (فرمود: «ما (اهل بیت) و بنیامیّه درباره‌ی خداوند عزّوجلّ با یکدیگر به جدال پرداختیم؛ ما گفتیم خداوند راست گفته است و بنیامیّه گفتند خداوند دروغ گفته است؛ پس ما و آن‌ها در روز قیامت دشمنان یکدیگر هستیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۰۶
بحارا لأنوار، ج۳۱، ص۵۱۷/ الخصال، ج۱، ص۴۲/ نورالثقلین/ البرهان/ القمی، ج۲، ص۸۰
بیشتر