آیه ۶۵ - سوره حج

آیه أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي الْأَرْضِ وَ الْفُلْكَ تَجْري فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلاَّ بِإِذْنِهِ إِنَّ اللهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحيمٌ [65]

آيا نديدى كه خداوند آنچه را در زمين است و نيز كشتیهايى راكه به فرمان او بر صفحه‌ی اقيانوسها حركت مىكنند، مسخّر شما كرد و آسمان (كرات و سنگهاى آسمانى) را نگه مىدارد تا جز به اجازه‌ی او، بر زمين فرو نيفتند؟! خداوند نسبت به مردم رئوف و مهربان است.

۱
(حج/ ۶۵)

السّجّاد (علیه السلام)- نَحْنُ أَئِمَّهًُْ الْمُسْلِمِینَ وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَی الْعَالَمِینَ وَ سَادَهًُْ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَادَهًُْ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ مَوَالِی الْمُؤْمِنِینَ وَ نَحْنُ أَمَانُ أَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ نَحْنُ الَّذِینَ بِنَا یُمْسِکُ اللَّهُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِنَا یُمْسِکُ الْأَرْضَ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا.

امام سجّاد ( ما امام مسلمانان، حجّتهای خدا بر عالمیان، سَرور مؤمنان، پیشوای سفیدرویان و مولای اهل‌ایمانیم؛ ما باعث ایمنی اهل‌زمین هستیم، چنانکه ستارگان باعث ایمنی اهل‌آسمانند؛ مائیم کسانی‌که خداوند به‌واسطه‌ی آن‌ها آسمان را نگه می‌دارد تا جز به اجازه‌ی او، بر زمین فرو نیفتد؛ و مائیم کسانی‌که خداوند به‌واسطه‌ی آن‌ها زمین را نگه می‌دارد که اهلش را به لرزه درنیاورد... .

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۷۱۶
بحارا لأنوار، ج۲۳، ص۵
۲
(حج/ ۶۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رَوَی ابْنُ‌شَاذَانَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَیْلَهًَْ أُسْرِیَ بِی إِلَی الْجَلِیلِ جَلَّ جَلَالُهُ أَوْحَی إِلَیَّ آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ قُلْتُ وَ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) مَنْ خَلَّفْتَ فِی أُمَّتِکَ قُلْتُ خَیْرَهَا قَالَ عَلِیّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) قُلْتُ نَعَمْ یَا رَبِّ ... فَالْتَفَتُّ الِی یَمِینِ الْعَرْش فَإِذَا أَنَا بِعَلِیٍّ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ الْحَسَنِ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) وَ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ عَلِیِّ‌بْنِ‌مُوسَی (علیه السلام) وَ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ عَلِیِّ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) وَ الْحَسَنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْمَهْدِیِّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فِی ضَحْضَاحٍ مِنْ نُورٍ قِیَامٍ یُصَلُّونَ وَ فِی وَسْطِهِمُ الْمَهْدِیُّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) یُضِیءُ کَأَنَّهُ کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) هَؤُلَاءِ الْحُجَجُ وَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ عِتْرَتِکَ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَهُ الْحُجَّهًُْ الْوَاجِبَهًُْ لِأَوْلِیَائِی وَ هُوَ الْمُنْتَقِمُ مِنْ أَعْدَائِی بِهِمْ یُمْسِکُ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِه.

پیامبر ( ابن شاذان با سند خود روایت می‌کند که پیامبر (فرمود: در شب‌معراج که مرا بهسوی خداوند جلیل جلّجلاله بردند، به من وحی‌فرمود: پیامبر، به آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است. (بقره/۲۸۵). من عرض‌کردم: و همه‌ی مؤمنان؛ خدا فرمود: «راست گفتی ای محمّد (! چهکسی را در میان امّتت جانشین خود قرار دادی». عرض‌کردم: «بهترینشان را». فرمود: «علیّبنابیطالب (»؟ گفتم: «آری، ای پروردگار من»!... خطاب به من فرمود: «به سمت‌راست عرش توجّه کن»! من نیز چنین کردم و به‌ناگاه علی (فاطمه (حسن (حسین (علیّبنالحسین (محمّدبنعلیّ (جعفربن‌محمّد (موسی‌بن‌جعفر (علیّبنموسی (محمّدبنعلیّ (علیّ‌بن‌محمّد (حسنبنعلیّ (و مهدیّ (را در هاله‌ای از نور مشاهده‌کردم که به نماز ایستاده‌اند و در میانشان مهدی (همچون ستاره‌ای فروزان می‌درخشید. خداوند فرمود: «ای محمّد (! اینان حجّتها[ی من] هستند و قائم (از نسل‌و ذریّه‌ی توست؛ به عزّت و جلالم سوگند! او حجّتی می‌باشد که بر دوستدارانم لازم است از او پیروی کنند و اوست انتقام‌گیرنده از دشمنانم؛ خداوند به‌واسطه‌ی ایشان، آسمان‌ها را نگه‌داشته تا جز به اجازه‌ی او، بر زمین فرو نیفتند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۷۱۶
بحارا لأنوار، ج۲۷، ص۱۹۹
۳
(حج/ ۶۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُول‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَدَّثَنِی جَبْرَئِیلُ عَنْ رَبِّ الْعِزَّهًِْ جَلَّ جَلَالُهُ أَنَّهُ قَالَ مَنْ عَلِمَ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا وَحْدِی وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) عَبْدِی وَ رَسُولِی وَ أَنَّ عَلِیّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) خَلِیفَتِی وَ أَنَّ الْأَئِمَّهًَْ مِنْ وُلْدِهِ حُجَجِی أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّهًَْ بِرَحْمَتِی ... فَقَامَ جَابِرُ‌بْنُ‌عَبْدِ‌اللَّهِ الْأَنْصَارِیُّ فَقَالَ یَا رَسُول‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنِ الْأَئِمَّهًُْ (مِنْ وُلْدِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ ثُمَّ سَیِّدُ‌الْعَابِدِینَ فِی زَمَانِهِ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) ثُمَّ الْبَاقِرُ (علیه السلام) مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ سَتُدْرِکُهُ یَا جَابِرُ (رحمة الله علیه) فَإِذَا أَدْرَکْتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّی السَّلَامَ ثُمَّ الصَّادِقُ (علیه السلام) جَعْفَرُ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْکَاظِمُ (علیه السلام) مُوسَی‌بْنُ‌جَعْفَرٍ ثُمَّ الرِّضَا (علیه السلام) عَلِیُّ‌بْنُ‌مُوسَی ثُمَّ التَّقِیُّ (علیه السلام) مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ ثُمَّ الْهَادِی (علیه السلام) عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ ثُمَّ الزَّکِیُّ (علیه السلام) الْحَسَنُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ ثُمَّ ابْنُهُ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بِالْحَقِّ مَهْدِیُّ أُمَّتِی الَّذِی یَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً هَؤُلَاءِ یَا جَابِرُ (رحمة الله علیه) خُلَفَائِی وَ أَوْصِیَائِی وَ أَوْلَادِی وَ عِتْرَتِی مَنْ أَطَاعَهُمْ فَقَدْ أَطَاعَنِی وَ مَنْ عَصَاهُمْ فَقَدْ عَصَانِی وَ مَنْ أَنْکَرَ وَاحِداً مِنْهُمْ فَقَدْ أَنْکَرَنِی بِهِمْ یُمْسِکُ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِهِمْ یَحْفَظُ الْأَرْضَ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا.

پیامبر ( جبرئیل (از جانب پروردگارِ صاحب عزّت و جلال، به من‌گفت که او فرموده: «هرکس یقین‌کند که معبودی جز من نیست و محمد (بنده و فرستاده‌ی من و علی‌بن‌ابیطالب (جانشین من و امامان از نسل‌او (حجت‌های من هستند وی را به رحمت‌خویش وارد بهشت گردانم...». در اینهنگام جابربن‌عبدالله‌انصاری برخاست و عرض کرد: «ای رسولخدا (! امامان از نسل علیّبنابیطالب (چه کسانی هستند»؟ حضرت فرمود: «حسن (و حسین (که سرور جوانان اهل بهشتند، سپس سرور عبادت‌کنندگان در زمان‌خویش [یعنی] علیّ بنالحسین (پس از او محمّدبن علیّ باقر (که به‌زودی تو ای جابر او را درخواهی یافت و چون او را ملاقات کردی سلام مرا به وی برسان، سپس جعفربن محمّد صادق (سپس موسی‌بن جعفر کاظم (سپس علیّبنموسی رضا (سپس محمّدبن‌علی تقی (سپس علیّبنمحمّد نقی (سپس حسنبن‌علی زکیّ (و پس از او فرزندش مهدیّ امّتم (که به حقّ، قیام خواهد نمود؛ همو که زمین را از عدل و داد پُر خواهد نمود آن‌چنان‌که از ظلم و ستم پر گشته‌است. ای جابر! اینان جانشینان‌من، فرزندان و اهل‌بیتم هستند، هرکس از آن‌ها اطاعت کند مرا اطاعتکرده و هرکس با آنان مخالفت‌کند با من مخالفت کرده‌است، و هرکس یکی از ایشان را انکار کند مرا انکار کرده است، خداوند به‌واسطه‌ی ایشان، آسمان‌ها را نگه‌داشته تا جز به اجازه‌ی او، بر زمین فرو نیفتند؛ و به‌واسطه‌ی ایشان، زمین را نگه می‌دارد که اهلش را به لرزه درنیاورد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۷۱۶
بحارا لأنوار، ج۳۶، ص۲۵۱
۴
(حج/ ۶۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُول‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ذِکْرُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عِبَادَهًٌْ وَ ذِکْرِی عِبَادَهًٌْ وَ ذِکْرُ عَلِیٍّ (علیه السلام) عِبَادَهًٌْ وَ ذِکْرُ الْأَئِمَّهًِْ (مِنْ وُلْدِهِ عِبَادَهًٌْ وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّهًِْ وَ جَعَلَنِی خَیْرَ الْبَرِّیَّهًِْ إِنَّ وَصِیِّی لَأَفْضَلُ الْأَوْصِیَاءِ وَ إِنَّهُ لَحُجَّهًُْ اللَّهِ عَلَی عِبَادِهِ وَ خَلِیفَتُهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ مِنْ وُلْدِهِ الْأَئِمَّهًُْ الْهُدَاهًُْ بَعْدِی بِهِمْ یَحْبِسُ اللَّهُ الْعَذَابَ عَنْ أَهْلِ الْأَرْضِ وَ بِهِمْ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِهِمْ یُمْسِکُ الْجِبَالَ أَنْ تَمِیدَ بِهِم.

پیامبر ( یاد خدای عزّوجلّ عبادت است و یاد من، یاد علی (و یاد امامان (از نسل علی ([همگی] عبادت است؛ سوگند به خدایی‌که مرا به پیامبری مبعوث نمود و مرا بهترین مردمان قرار داد! جانشین‌من (علی () بهترین جانشینان است و او حجّت خدا بر بندگانش و خلیفه‌ی او بر خلقش می‌باشد و امامان‌راهنما پس از من از نسل او هستند؛ خداوند به‌واسطه‌ی آن‌ها عذاب را از اهل‌زمین باز می‌دارد و به‌واسطه‌ی آن‌ها یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ؛ و به‌واسطه‌ی آن‌ها کوه‌ها را نگه می‌دارد که اهل‌زمین را به لرزه درنیاورند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۷۱۸
بحارا لأنوار، ج۳۶، ص۳۷۰
۵
(حج/ ۶۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): لَا تَعْجَبُوا لِحِفْظِهِ السَّمَاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ، فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ یَحْفَظُ مَا هُوَ أَعْظَمُ مِنْ ذَلِکَ قَالُوا: وَ مَا هُوَ قَالَ: أَعْظَمُ مِنْ ذَلِکَ ثَوَابُ طَاعَاتِ الْمُحِبِّینَ لِمُحَمَّدِ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ.

پیامبر ( رسول‌خدا ([خطاب به اصحابش] فرمود: «از اینکه خداوند آسمان را از فروافتادن بر زمین نگه‌داشته تعجّب نکنید، چراکه خداوند عزّوجلّ چیزی بزرگ‌تر از آسمان را نگه می‌دارد»! اصحاب عرض‌کردند: «بزرگ‌تر از آسمان چیست»؟ حضرت‌فرمود: «پاداش عبادت‌های دوست‌داران محمد و آل‌محمد (».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۷۱۸
تاویل آیات الظاهره، ص۴۵
۶
(حج/ ۶۵)

الهادی (علیه السلام)- بِکُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَ بِکُمْ یَخْتِمُ وَ بِکُمْ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ بِکُمْ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ.

امام هادی ( (قسمتی از زیارت جامعه‌ی‌کبیره) خداوند [آفرینش را] با شما آغاز کرده و به شما پایان می‌بخشد و به‌واسطه‌ی شما باران فرو می‌فرستد و به‌واسطه‌ی شما آسمان (کرات و سنگ‌های آسمانی) را نگه می‌دارد تا جز به اجازه‌ی او، برزمین فرو نیفتند!!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۷۱۸
بحارا لأنوار، ج۹۹، ص۱۳۱
۷
(حج/ ۶۵)

امیرالمؤمنین (علیه السلام)- کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) یَقْرَأُ إِنَّ اللهَ یُمْسِکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَکَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ کانَ حَلِیماً غَفُوراً یَقُولُهَا عِنْدَ الزَّلْزَلَهًِْ وَ یَقُولُ وَ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ إِنَّ اللهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ.

امام علی ( در هنگام وقوع زلزله، امیرالمؤمنین (این دو آیه را قرائت می‌فرمود: خداوند آسمانها و زمین را نگاه می‌دارد تا [از نظام خود] منحرف نشوند؛ و هرگاه منحرف گردند، کسی جز او نمی‌تواند آن‌ها را نگاه دارد؛ او دارای حلم و آمرزنده است. (فاطر/۴۱) وَ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ إِنَّ اللهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۷۱۸
علل الشرایع، ج۲، ص۵۵۵ / نورالثقلین
بیشتر