آیه وَ كَذَالِكَ أَنزَلْنَاهُ ءَايَاتِ بَيِّنَاتٍ وَ أَنَّ اللهَ يَهدِي مَن يُرِيد [16]
اين گونه ما آن [قرآن] را به‌صورت آيات روشنى نازل كرديم و خداوند هركس را بخواهد هدايت مى‌كند.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أَمَّا قَوْلُهُ مَنْ کانَ یَظُنُّ أَنْ لَنْ یَنْصُرَهُ اللهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ؛ فَإِنَّ الظَّنَّ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَلَی وَجْهَیْنِ ظَنُّ یَقِینٍ وَ ظَنُّ شَکٍّ فَهَذَا ظَنُّ شَکٍّ قَالَ مَنْ شَکَّ أَنَّ اللَّهَ لَا یُثِیبُهُ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ فَلْیَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَی السَّماءِ؛ أَیْ یَجْعَلُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ دَلِیلًا وَ الدَّلِیلُ عَلَی أَنَّ السَّبَبَ هُوَ الدَّلِیلُ قَوْلُ اللَّهِ فِی سُورَهًَْ الْکَهْفِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً فَأَتْبَعَ سَبَباً أَیْ دَلِیلًا وَ قَالَ ثُمَّ لْیَقْطَعْ أَیْ یُمَیِّزُ وَ الدَّلِیلُ عَلَی أَنَّ الْقَطْعَ هُوَ التَّمْیِیزُ قَوْلُهُ وَ قَطَّعْناهُمُ اثْنَتَیْ عَشْرَةَ أَسْباطاً أُمَماً أَیْ مَیَّزْنَاهُمْ فَقَوْلُهُ ثُمَّ لْیَقْطَعْ أَیْ یُمَیِّزُ فَلْیَنْظُرْ هَلْ یُذْهِبَنَّ کَیْدُهُ ما یَغِیظُ أَیْ حِیلَتُهُ وَ الدَّلِیلُ عَلَی أَنَّ الْکَیْدَ هُوَ الْحِیلَهًُْ قَوْلُهُ تَعَالَی کَذلِکَ کِدْنا لِیُوسُفَ أَیِ احْتَلْنَا لَهُ حَتَّی حَبَسَ أَخَاهُ وَ قَوْلُهُ یَحْکِی قَوْلَ فِرْعَوْنَ فَأَجْمِعُوا کَیْدَکُمْ أَیْ حِیلَتُکُمْ قَالَ فَإِذَا وَضَعَ لِنَفْسِهِ سَبَباً وَ مَیَّزَ دَلَّهُ عَلَی الْحَقِّ وَ أَمَّا الْعَامَّهًُْ فَإِنَّهُمْ رَوَوْا فِی ذَلِکَ أَنَّهُ مَنْ لَمْ یُصَدِّقْ بِمَا قَالَ اللَّهُ فَلْیُلْقِ حَبْلًا إِلَی سَقْفِ الْبَیْتِ ثُمَّ لْیَخْتَنِقْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( در ذیل آیه‌ی مَنْ کانَ یَظُنُّ أَنْ لَنْ یَنْصُرَهُ اللهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَة؛ گوید: کلمه‌ی «ظنّ» در قرآن به دو معنا آمده است: یکی به معنای یقین و دیگری به معنای شکّ و گمان؛ و در این آیه به معنای شک و گمان است و معنای آیه چنین است: هرکس گمان می‌کند که خداوند در دنیا و آخرت به پیامبرش پاداش نمی‌دهد فَلْیَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَی السَّمَاءِ یعنی میان خود و خداوند، دلیل و راهنمایی قرار دهد؛ و دلیل بر این که در این جا کلمه‌ی سبب به معنای دلیل و راهنماست این سخن خداوند در سوره‌ی کهف می‌باشد [که فرموده است]: ما به او (ذوالقرنین) در روی زمین، قدرت و حکومت دادیم و اسباب هر چیز را در اختیارش گذاشتیم. او از این اسباب، پیروی و [استفاده] کرد (کهف/۸۵۸۴) که در این جا سبب، به معنای دلیل و راهنما آمده است. ثُمَّ لْیَقْطَعْ؛ یعنی [میان حقّ و باطل] جدا کند؛ و دلیل بر اینکه در اینجا قطع به معنای جداکردن است این سخن خداوند می‌باشد [که فرموده است]: و آنان را به دوازده عشیره که هریک امّتی بودند تقسیم کردیم. (اعراف/۱۶۰) یعنی آن‌ها را از یکدیگر جدا نمودیم؛ بنابراین ثُمَّ لْیَقْطَعْ یعنی جدا کند. فَلْیَنْظُرْ هَلْ یُذْهِبَنَّ کَیْدُهُ مَا یَغِیظُ؛ یعنی [ببیند] این چارهاندیشی او [خشمش را فرو می‌نشاند]؛ و دلیل بر اینکه کید در اینجا به معنای چارهاندیشی است این سخن خداوند می‌باشد [که فرموده است]: اینگونه راه چاره را به یوسف یاد دادیم. (یوسف/۷۶) یعنی برای او چاره اندیشی نمودیم تا برادرش را [پیش خود] نگه دارد؛ و [دلیل دیگر] این سخن خداوند است که از زبان فرعون نقل می‌فرماید: پس حیله و نیرنگتان را گرد آورید. (طه/۶۴) یعنی تمام راهکارهای خود را [گرد آورید]. پس هنگامی‌که چنین کسی برای خود دلیل و راهنمایی قرار دهد و [میان حقّ و باطل] جدا کند این‌کار او را به حقیقت رهنمون شود. امّا علمای اهل سنت در مورد این آیه، روایت کرده‌اند که هرکس سخن خداوند را تصدیق نکند باید طنابی به سقف خانه بیاویزد و خود را خفه نماید.
الباقر (علیه السلام)- قَالَ الْإِمَامُ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ ذَاتَ یَوْمٍ إِنَّ رَبِّی وَعَدَنِی نُصْرَتَهُ وَ أَنْ یُمِدَّنِی بِمَلَائِکَتِهِ وَ أَنَّهُ نَاصِرُنِی بِهِمْ وَ بِعَلِیٍّ (علیه السلام) أَخِی خَاصَّهًًْ مِنْ بَیْنِ أَهْلِی فَاشْتَدَّ ذَلِکَ عَلَی الْقَوْمِ أَنْ خَصَّ عَلِیّاً (علیه السلام) بِالنُّصْرَهًِْ وَ أَغَاظَهُمْ ذَلِکَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ مَنْ کانَ یَظُنُّ أَنْ لَنْ یَنْصُرَهُ اللهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) بِعَلِیٍّ (علیه السلام) فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ فَلْیَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَی السَّماءِ ثُمَّ لْیَقْطَعْ فَلْیَنْظُرْ هَلْ یُذْهِبَنَّ کَیْدُهُ ما یَغِیظُ قَالَ لِیَضَعْ حَبْلًا فِی عُنُقِهِ إِلَی سَمَاءِ بَیْتِهِ یُمِدُّهُ حَتَّی یَخْتَنِقَ فَیَمُوتَ فَیَنْظُرَ هَلْ یَذْهَبْنَ کَیْدُهُ غَیْظَهُ.
امام باقر ( امام کاظم (فرمود: پدرم از امام باقر (برایم نقل کرده است: رسول خدا (فرمود: «روزی پروردگارم به من وعده فرمود که مرا یاری کند و بهوسیلهی فرشتگانش مدد رساند و بهوسیلهی آن‌ها و مخصوصاً از میان خاندانم، به وسیلهی برادرم علی (یاری دهد. این مطلب که خداوند، فقط علی (را برای یاری پیامبرش انتخاب فرمود بر دیگران گران آمد و خشم آنان را برانگیخت. در این‌هنگام، خداوند عزّوجلّ این آیه را نازل فرمود: مَنْ کَانَ یَظُنُّ أَنْ لَنْ یَنْصُرَهُ اللهُ [هر کس گمان می‌کند که خدا] محمد (را بوسیله‌ی علی ([یاری نخواهد کرد] فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ فَلْیَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَی السَّمَاءِ ثُمَّ لْیَقْطَعْ فَلْیَنْظُرْ هَلْ یُذْهِبَنَّ کَیْدُهُ مَا یَغِیظُ امام باقر (فرمود: «یعنی چنین کسی باید طنابی به گردن انداخته و آن را به سقف خانه خود بیاویزد و آن را بکشد تا اینکه خفه شده و بمیرد؛ آنگاه بنگرد که آیا این تدبیر، خشمش را فرو می‌نشاند»؟!