آیه وَ أَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُكَذِّبينَ الضَّالِّينَ [92]
امّا اگر او از تكذيب‌كنندگان گمراه باشد.
الباقر (علیه السلام)- ثُمَّ بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ بِمَکَّهًَْ عَشْرَ سِنِینَ فَلَمْ یَمُتْ بِمَکَّهًَْ فِی تِلْکَ الْعَشْرِ سِنِینَ أَحَدٌ یَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) رسول الله (صلی الله علیه و آله) إِلَّا أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّهًَْ بِإِقْرَارِهِ وَ هُوَ إِیمَانُ التَّصْدِیقِ وَ لَمْ یُعَذِّبِ اللَّهُ أَحَداً مِمَّنْ مَاتَ وَ هُوَ مُتَّبِعٌ لِمحمد (صلی الله علیه و آله) عَلَی ذَلِکَ إِلَّا مَنْ أَشْرَکَ بِالرَّحْمَنِ وَ تَصْدِیقُ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْزَلَ عَلَیْه وَ أَمَّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیمٍ وَ تَصْلِیَةُ جَحِیمٍ فَهَؤُلَاءِ مُشْرِکُون.
امام باقر (علیه السلام)- بعد از آن خداوند محمّد (صلی الله علیه و آله) را در مکّه به رسالت مبعوث کرد و تا مدّت ده سال اعتقاد پیروان حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) این بود که خداوند یکی است و شریکی ندارد و اینکه محمّد (صلی الله علیه و آله)، رسول او می‌باشد، هرکس به این دو اعتقاد داشت و از دنیا می‌رفت وارد بهشت می‌شد و همه‌ی پیروان محمّد (صلی الله علیه و آله) که به این عقیده مردند از پیروان او به حساب می‌آیند، مگر آنهایی که مشرک مرده باشند. گواه بر این مطلب این است که خداوند عزّوجلّ فرموده است: وَ أَمَّا إِنْ کانَ مِنَ المُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیمٍ وَ تَصْلِیَةُ جَحِیمٍ این‌ها هم مشرکانند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌حُمْرَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَقَوْلُهُ عَزَّ وَ جَل وَ أَمَّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ قَالَ الْجَاحِدِینَ لِلْإِمَامِ.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌حمران گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیه‌ی: و أَمَّا إِن کَانَ مِنَ المُکَذِّبِینَ الضَّالینَ پرسیدم. حضرت (علیه السلام) فرمود: «آن‌ها کسانی هستند که امام را انکار می‌کنند».
الصّادق (علیه السلام)- إِذَا مَاتَ الْکَافِرُ ... فَإِذَا أُدْخِلَ قَبْرَهُ وَ فَارَقَهُ النَّاسُ أَتَاهُ مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ فِی أَهْوَلِ صُورَهًٍْ فَیُقِیمَانِهِ ثُمَّ یَقُولَانِ لَهُ مَنْ رَبُّکَ وَ مَا دِینُکَ وَ مَنْ نَبِیُّکَ فَیَتَلَجْلَجُ لِسَانُهُ وَ لَا یَقْدِرُ عَلَی الْجَوَابِ فَیَضْرِبَانِهِ ضَرْبَهًًْ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ یُذْعَرُ لَهَا کُلُّ شَیْءٍ ثُمَّ یَقُولَانِ لَهُ مَنْ رَبُّکَ وَ مَا دِینُکَ وَ مَنْ نَبِیُّکَ فَیَقُولُ لَا أَدْرِی فَیَقُولَانِ لَهُ لَا دَرَیْتَ وَ لَا هُدِیتَ وَ لَا أَفْلَحْتَ ثُمَّ یَفْتَحَانِ لَهُ بَاباً إِلَی النَّارِ وَ یُنْزِلَانِ إِلَیْهِ الْحَمِیمَ مِنْ جَهَنَّمَ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أَمَّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ.
امام صادق (علیه السلام)- هرگاه کافر بمیرد ... زمانی‌که او را در قبرش گذارند و مردم از او جدا شوند، نکیر و منکر در هراسناک‌ترین شکل بر او وارد شوند و او را بر پا دارند و از پروردگار، پیغمبر و دینش سؤال می‌کنند. کافر زبانش به لکنت می‌افتد و قادر به جواب نیست. در آن زمان آن چنان ضربتی از عذاب خدا بر او می‌زنند که همه چیز از آن ضربه به لرزه و ترس می‌افتد، و دوباره از او سؤال می‌کنند، گوید: «نمی دانم»، به او می‌گویند: «ندانستی و ره نیافتی و رستگار نمی‌باشی». پس دری از دوزخ بر روی او باز می‌کنند و آب جوشان مخصوص دوزخ برایش می‌آورند. و این سخن خدای متعال است که می‌فرماید: وَ أَمَّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أَمَّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیمٍ وَ تَصْلِیَةُ جَحِیمٍ فِی أعْداءِ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ امّا إِنْ کانَ مِنَ المُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیمٍ وَ تَصْلِیَةُ جَحِیمٍ؛ این آیات] درباره‌ی دشمنان آل محمّد (صلی الله علیه و آله) است.