آیه أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبيحَهُ وَ اللهُ عَليمٌ بِما يَفْعَلُونَ [41]
آيا نديدى تمام آنان كه در آسمان‌ها و زمينند براى خدا تسبيح مى‌گويند، و همچنين پرندگان به هنگامى‌كه بر فراز آسمان بال گسترده‌اند؟! هر‌يك از آنها نماز و تسبيح خود را مى‌داند؛ و خداوند به آنچه انجام مى‌دهند داناست.
أمیرالمؤمنین ( إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً فِی صُورَهًِْ الدِّیکِ الْأَمْلَحِ الْأَشْهَبِ بَرَاثِینُهُ فِی الْأَرْضِ السَّابِعَهًِْ وَ عُرْفُهُ تَحْتَ الْعَرْشِ لَهُ جَنَاحَانِ جَنَاحٌ بِالْمَشْرِقِ وَ جَنَاحٌ بِالْمَغْرِبِ فَأَمَّا الْجَنَاحُ الَّذِی بِالْمَشْرِقِ فَمِنْ ثَلْجٍ وَ أَمَّا الْجَنَاحُ الَّذِی بِالْمَغْرِبِ فَمِنْ نَارٍ فَکُلَّمَا حَضَرَ وَقْتُ الصَّلَاهًِْ قَامَ الدِّیکُ عَلَی بَرَاثِینِهِ وَ رَفَعَ عُرْفَهُ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ ثُمَّ أَمَالَ أَحَدَ جَنَاحَیْهِ عَلَی الْأَرْضِ یُصَفِّقُ بِهِمَا کَمَا یُصَفِّقُ الدِّیَکَهًُْ فِی مَنَازِلِکُمْ فَلَا الَّذِی مِنَ الثَّلْجِ یُطْفِئُ النَّارَ وَ لَا الَّذِی مِنَ النَّارِ یُذِیبُ الثَّلْجَ ثُمَّ یُنَادِی بِأَعْلَی صَوْتِهِ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ خَاتَمُ النَّبِیِّینَ وَ أَنَّ وَصِیَّهُ خَیْرُ الْوَصِیِّینَ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الرُّوحِ، فَلَا یَبْقَی فِی الْأَرْضِ دِیکٌ إِلَّا أَجَابَهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ: وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِیحَه.
امام علی ( خداوند فرشته‌ای دارد در صورت خروسی خاکستری که پنجه‌هایش در طبقه‌ی هفتم زیرین زمین و تاج سرش در زیر عرش قرار دارد. این خروس دو بال دارد که یکی از آتش و در مشرق و دیگری از برف و در مغرب قرار دارد و هرگاه وقت نماز برسد، بر پنجه‌هایش می‌ایستد و تاجش را از زیر عرش بالا می‌آورد. سپس دو بالش را به هم نزدیک ساخته، آنها را همانند خروس‌های خانگی شما به هم می‌زند، بی آنکه بال برفی، آتش را خاموش و یا بال آتشین، برف را آب کند. آنگاه با صدایی بلند بانگ برمی‌آورد؛ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدَهُ وَ رَسُولَهُ خَاتَمُ النَّبِیِّینَ وَ أَنَّ وَصِیَّهُ خَیْرُ الْوَصِیِّینَ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْملَائِکَةِ وَ الرُّوح. دراین‌حال هر خروس زمینی او را جواب می‌گوید و این است منظور خداوند عزّوجلّ از آیه: وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ.
أمیرالمؤمنین ( عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهًَْ قَالَ: جَاءَ ابْنُ الْکَوَّاءِ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (... فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (یَا ابْنَ الْکَوَّاءِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ الْمَلَائِکَهًَْ فِی صُوَرٍ شَتَّی إِلَّا أَنَ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَکاً فِی صُورَهًِْ دِیکٍ أَبَحَّ أَشْهَبَ بَرَاثِنُهُ فِی الْأَرْضِ السَّابِعَهًِْ السُّفْلَی وَ عُرْفُهُ مُثَنًّی تَحْتَ الْعَرْشِ لَهُ جَنَاحَانِ جَنَاحٌ فِی الْمَشْرِقِ وَ جَنَاحٌ فِی الْمَغْرِبِ وَاحِدٌ مِنْ نَارٍ وَ آخَرُ مِنْ ثَلْجٍ فَإِذَا حَضَرَ وَقْتُ الصَّلَاهًِْ قَامَ عَلَی بَرَاثِنِهِ ثُمَّ رَفَعَ عُنُقَهُ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ ثُمَّ صَفَقَ بِجَنَاحَیْهِ کَمَا تَصْفِقُ الدُّیُوکُ فِی مَنَازِلِکُمْ فَلَا الَّذِی مِنَ النَّارِ یُذِیبُ الثَّلْجَ وَ لَا الَّذِی مِنَ الثَّلْجِ یُطْفِئُ النَّارَ فَیُنَادِی أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً سَیِّدُ النَّبِیِّینَ وَ أَنَّ وَصِیَّهُ سَیِّدُ الْوَصِیِّینَ وَ أَنَّ اللَّهَ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الرُّوحِ قَالَ فَتَخْفِقُ الدِّیَکَهًُْ بِأَجْنِحَتِهَا فِی مَنَازِلِکُمْ فَتُجِیبُهُ عَنْ قَوْلِهِ وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ مِنَ الدِّیَکَهًِْ فِی الْأَرْضِ.
امام علی ( اصبغ‌بن‌نباته گوید: ابن‌کوّاء نزد امام علی (آمد ... امیرمؤمنان (فرمود: «ای ابن‌کوّاء! خداوند متعال فرشتگان را در صورت‌های مختلفی آفرید، و همانا خدای متعال دارای فرشته‌ای است که به‌صورت خروس می‌باشد که صدایی گرفته و رنگی خاکستری دارد. پنجه‌هایش تا اعماق طبقه‌ی هفتم زمین فرو رفته و تاج سرش زیر عرش خم شده است. این فرشته دارای دو بال است یکی از جنس آتش که تا خاور و دیگری از جنس برف تا باختر کشیده است. هنگام نماز بر پنجه‌های خود ایستاده، گردن خویش را از زیر عرش برافراشته، چون خروس‌های خانگی بالهای خویش را بر هم می‌زند. نه آن بال آتشین، بال برفی را آب می‌کند و نه آن بال برفی، بال آتشین را ذوب کند. پس ندا می‌دهد: أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدَهُ وَ رَسُولَهُ خَاتَمُ النَّبِیِّینَ وَ أَنَّ وَصِیَّهُ خَیْرُ الْوَصِیِّینَ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْملَائِکَةِ وَ الرُّوح. امام (فرمود: «چون خروس‌های خانگی این صدا را بشنوند بالهای خویش را بر هم می‌زنند و سخن او را جواب میگویند و این آیه: وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ درباره‌ی خروس‌های زمین است».
الباقر ( إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ دِیکاً أَبْیَضَ عُنُقُهُ تَحْتَ الْعَرْشِ وَ رِجْلَاهُ فِی تُخُومِ الْأَرْضِ السَّابِعَهًِْ لَهُ جَنَاحٌ فِی الْمَشْرِقِ وَ جَنَاحٌ فِی الْمَغْرِبِ لَا تَصِیحُ الدُّیُوکُ حَتَّی یَصِیحَ فَإِذَا صَاحَ خَفَقَ بِجَنَاحَیْهِ ثُمَّ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ قَالَ فَیُجِیبُهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَیَقُولُ لَا یَحْلِفُ بِی کَاذِباً مَنْ یَعْرِفُ مَا تَقُولُ.
امام باقر ( خداوند تبارک‌وتعالی را فرشته‌ای است که به شکل خروس سفید است، سر او زیر عرش و پاهایش در منتهای زمین هفتم است، یک بال او در مشرق و بال دیگرش در مغرب است، تا آن خروس آواز نخواند، هیچ خروسی نمی‌خواند، و چون او آواز خواند بالهای خود را برهم می‌زند و سپس این ذکر را می‌خواند: سُبْحَانَ اللهِ سُبْحَانَ اللهِ سُبْحَانَ اللهِ الْعَظِیمِ الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْء. پس خداوند تبارک‌وتعالی او را پاسخ می‌دهد و می‌فرماید: «کسی که گفته‌ی تو را بفهمد هرگز به دروغ مرا قسم نخورد».
الرّسول ( أَنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی دِیکاً رِجْلَاهُ فِی تُخُومِ الْأَرْضِ السَّابِعَهًِْ السُّفْلَی وَ رَأْسُهُ عِنْدَ الْعَرْشِ ثَانِیَ عُنُقِهِ تَحْتَ الْعَرْشِ وَ مَلَکٌ مِنْ مَلَائِکَهًِْ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ رِجْلَاهُ فِی تُخُومِ الْأَرْضِ السَّابِعَهًِْ السُّفْلَی مَضَی مُصْعِداً فِیهَا مَدَّ الْأَرَضِینَ حَتَّی خَرَجَ مِنْهَا إِلَی أُفُقِ السَّمَاءِ ثُمَّ مَضَی فِیهَا مُصْعِداً حَتَّی انْتَهَی قَرْنُهُ إِلَی الْعَرْشِ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَکَ رَبِّی وَ إِنَّ لِذَلِکَ الدِّیکِ جَنَاحَیْنِ إِذَا نَشَرَهُمَا جَاوَزَا الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ فَإِذَا کَانَ فِی آخِرِ اللَّیْلِ نَشَرَ جَنَاحَیْهِ وَ خَفَقَ بِهِمَا وَ صَرَخَ بِالتَّسْبِیحِ یَقُولُ سُبْحَانَ اللَّهِ الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ سُبْحَانَ الْکَبِیرِ الْمُتَعَالِ الْقُدُّوسِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ سَبَّحَتْ دِیَکَهًُْ الْأَرْضِ کُلُّهَا وَ خَفَقَتْ بِأَجْنِحَتِهَا وَ أَخَذَتْ فِی الصُّرَاخِ فَإِذَا سَکَنَ ذَلِکَ الدِّیکُ فِی السَّمَاءِ سَکَنَتِ الدِّیَکَهًُْ فِی الْأَرْضِ فَإِذَا کَانَ فِی بَعْضِ السَّحَرِ نَشَرَ جَنَاحَیْهِ فَجَاوَزَا الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ خَفَقَ بِهِمَا وَ صَرَخَ بِالتَّسْبِیحِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْقَهَّارِ سُبْحَانَ اللَّهِ ذِی الْعَرْشِ الْمَجِیدِ سُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ الرَّفِیعِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ سَبَّحَتْ دِیَکَهًُْ الْأَرْضِ فَإِذَا هَاجَ هَاجَتِ الدِّیَکَهًُْ فِی الْأَرْضِ تُجَاوِبُهُ بِالتَّسْبِیحِ وَ التَّقْدِیسِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لِذَلِکَ الدِّیکِ رِیشٌ أَبْیَضُ کَأَشَدِّ بَیَاضِ مَا رَأَیْتُهُ قَطُّ وَ لَهُ زَغَبٌ أَخْضَرُ تَحْتَ رِیشِهِ الْأَبْیَضِ کَأَشَدِّ خُضْرَهًٍْ مَا رَأَیْتُهَا قَطُّ فَمَا زِلْتُ مُشْتَاقاً إِلَی أَنْ أَنْظُرَ إِلَی رِیشِ ذَلِکَ الدِّیکِ.
پیامبر ( همانا خداوند دارای خروسی است که پاهایش تا طبقه‌ی هفتم زیرین زمین فرورفته و سرش در کنار عرش و گردنش را زیر عرش خم می‌کند، و فرشته‌ای از فرشتگان که خدای متعال او را آفرید درحالی‌که پاهایش در طبقه‌ی هفتم زیرین زمین قرار دارد که به‌اندازه‌ی کرات خاکی بالا آمده تا جایی که از زمین خارج شده تا اوج آسمان بالا می‌رود تا شاخش به عرش می‌رسد درحالی‌که می‌گوید: پروردگار من، تو پاک و منزّه هستی. این خروس دارای دو بال است که چون آنها را باز کند به مشرق و مغرب می‌رسد و از آن گذر می‌کند و چون شب به آخر رسد، بال های خویش را می‌گسترد و آنها را به هم می‌زند و بانگ تسبیح برآورده و می‌گوید: سُبْحَانَ اللهِ المَلِکِ الْقُدُّوسِ سُبْحَانَ الْکَبِیرِ المُتَعَالِ الْقُدُّوسِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الحَیُّ الْقَیُّوم و چون چنین کند، خروس‌های زمینی نیز تسبیح خدا میگویند و بالهای خویش را به هم زنند و بانگ برمی‌آورند و چون که آن خروس آسمانی ساکت شود، خروس‌های زمینی نیز ساکت می‌شوند و چون سحر نزدیک شود، بالهای خویش را می‌گسترد و از مشرق و مغرب فراتر می‌رود و آنها را به هم می‌زند، بانگ تسبیح برمی‌آورد، می‌گوید: سُبْحَانَ اللهِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ اللهِ الْعَزِیزِ الْقَهَّارِ سُبْحَانَ اللهِ ذِی الْعَرْشِ المَجِیدِ سُبْحَانَ اللهِ ذِی الْعَرْشِ الرَّفِیع. و هنگامی‌که چنین کند، خروس‌های زمینی نیز تسبیح گویند. و چون خروس آسمانی به حرکت افتد، خروس‌های زمینی نیز به تکاپو می‌افتند و با تسبیح و تقدیس خداوند عزّ‌وجل، ندای او را جواب می‌دهند. این خروس آسمانی دارای پرهایی سفید است به نهایت سفیدی، که مثل آن را ندیده‌ام و او دارای کرکی سبز است در زیر پر سفیدش، که در نهایت سبزی است و من شبیه آن را ندیده‌ام و همواره آرزوی دیدن پر آن خروس را دارم.
الرّسول ( إِنَّ فِی السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ لَبِحَاراً عُمْقُ أَحَدِهَا مَسِیرَهًُْ خَمْسِمِائَهًِْ عَامٍ فِیهَا مَلَائِکَهًٌْ قِیَامٌ مُنْذُ خَلَقَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمَاءُ إِلَی رُکَبِهِمْ لَیْسَ فِیهِمْ مَلَکٌ إِلَّا وَ لَهُ أَلْفٌ وَ أَرْبَعُمِائَهًِْ جَنَاحٍ فِی کُلِّ جَنَاحٍ أَرْبَعَهًُْ وُجُوهٍ فِی کُلِّ وَجْهٍ أَرْبَعَهًُْ أَلْسُنٍ لَیْسَ فِیهَا جَنَاحٌ وَ لَا وَجْهٌ وَ لَا لِسَانٌ وَ لَا فَمٌ إِلَّا وَ هُوَ یُسَبِّحُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِتَسْبِیحٍ لَا یُشْبِهُ نَوْعٌ مِنْهُ صَاحِبَه.
پیامبر ( در آسمان‌های هفت‌گانه، دریاهایی وجود دارد که عمق یکی از آن ها به اندازه پانصد سال راه است. در آن ها فرشتگانی وجود دارد که از لحظه‌ای که خدای عزّوجلّ آن ها را آفریده است، ایستاده اند و آب تا زانوی آن هاست. هرکدام از آن ها هزار و چهارصد بال دارد که در هر بالی چهار چهره و در هر چهره چهار زبان، وجود دارد. هر کدام از بال ها و چهره ها و زبان ها و دهان ها خدا را به گونه‌ای که مشابه دیگری نیست، تسبیح می گویند.
الصّادق ( عَن إسحَاقَ، قَالَ: حَدَّثَنِی مَن سَمِعَ أَبَاعَبدِ اللهِ (یَقُولُ: مَا ضَاعَ مَالٌ فِی بَرٍّ وَ لَا بَحْرٍ إِلَّا بِتَضْیِیعِ الزَّکَاهًِْ وَ لَا یُصَادُ مِنَ الطَّیْرِ إِلَّا مَا ضَیَّعَ تَسْبِیحَهُ. عَنْ سَالِمٍ مَوْلَی أَبَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (یَقُولُ مَا مِنْ طَیْرٍ یُصَادُ إِلَّا بِتَرْکِهِ التَّسْبِیحَ وَ مَا مِنْ مَالٍ یُصَابُ إِلَّا بِتَرْکِ الزَّکَاهًِْ.
امام صادق ( اسحاق گوید: کسی که از امام صادق (شنیده بود، برای من روایت کرد که آن حضرت (فرمود: «هیچ مالی در خشکی یا دریا از بین نمی‌رود، مگر اینکه زکات آن مال را نپرداخته باشند و هیچ پرنده‌ای صید نمی‌شود مگر اینکه حق تسبیح گفتن را ادا نکرده باشد». از امام صادق (شنیدم که فرمود: «هیچ پرنده‌ای شکار نمی‌شود، مگر اینکه تسبیح را رها کرده باشد و هیچ مالی از بین نمی‌رود، مگر اینکه زکات آن مال پرداخت نشده باشد».
الصّادق ( مَا مِنْ طَیْرٍ یُصَادُ فِی بَرٍّ وَ لَا بَحْرٍ وَ لَا یُصَادُ شَیْءٌ مِنَ الْوُحُوشِ إِلَّا بِتَضْیِیعِهِ التَّسْبِیحَ.
امام صادق ( هیچ پرنده‌ای در خشکی و دریا و هیچ جاندار وحشی شکار نمی‌شود مگر برای اینکه از تسبیح خدا غافل شده است.