آیه إِلاَّ الَّذينَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ أَصْلَحُوا فَإِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحيمٌ [5]
مگر كسانى كه بعد از آن توبه كنند و جبران نمايند [كه خداوند آنها را مىبخشد] زيرا خداوند آمرزنده و مهربان است.
الصّادق ( عَن سَمَاعَهَ قَالَ: ... قُلْتُ کَیْفَ تُعْرَفُ تَوْبَتُهُ قَالَ یُکْذِبُ نَفْسَهُ عَلَی رُءُوسِ النَّاسِ حَتَّی یُضْرَبَ وَ یَسْتَغْفِرَ رَبَّهُ وَ إِذَا فَعَلَ ذَلِکَ فَقَدْ ظَهَرَتْ تَوْبَتُهُ.
امام صادق ( سماعه گوید: به امام صادق (عرض کردم: «چگونه میتوان فهمید که توبه کرده است»؟ فرمود: «در انظار مردم به دروغ خود اعتراف کند تا اینکه تازیانه بر او جاری شود و از خدای خود استغفار کند و اگر چنین کند، توبهاش آشکار گشته است».
فقه الرّضا ( لَا تَجُوزُ شَهَادَهًُْ الْمُفْتَرِی حَتَّی یَتُوبَ مِنَ الْفِرْیَهًِْ وَ تَوْبَتُهُ أَنْ یَقِفَ فِی الْمَوْضِعِ الَّذِی قَالَ فِیهِ مَا قَالَ یُکْذِبُ نَفْسَهُ.
فقهالرّضا ( گواهیدادنِ کسی که به دیگری افترا بسته است پذیرفته نمیشود مگر اینکه از آن افترا توبه نماید و توبهاش به این است که در همان مکانی که به او افترا بسته ایستاده و اقرار به دروغ گفتن خود کند.
الصّادق ( الْقَاذِفُ إِذَا تَابَ وَ کَانَ عَدْلًا جَازَتْ شَهَادَتُهُ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ وَ لَا وَجْهَ لِرَدِّ شَهَادَهًِْ مَنْ أَحَبَّهُ اللَّهُ وَ کَانَ عَدْلًا وَ قَدِ اسْتَثْنَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی ذِکْرِ رَدِّ شَهَادَهًِْ الْقَاذِفِ مَنْ تَابَ فَقَالَ وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً ثُمَّ اسْتَثْنَی فَقَالَ إِلَّا الَّذِینَ تابُوا.
امام صادق ( کسی که دیگری را به زنا متّهم نموده اگر توبه کند و [دیگر شرایطِ] عادل [بودن را دارا] باشد، گواهیدادنش پذیرفته میشود و خداوند عزّوجلّ فرموده است: خداوند، توبهکنندگان را دوست دارد و پاکان را (نیز) دوست دارد. (بقره/۲۲۲) و سببی برای نپذیرفتن گواهیدادنِ کسی که خداوند او را دوست داشته و عادل است، وجود ندارد؛ و خداوند نیز در آنجا که از نپذیرفتن گواهیدادن کسی که به دیگری تهمت زنا زده سخن رانده است کسی که [از این گناه] توبه کند را استثنا نموده و فرموده: وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً سپس استثنایی را بیان کرده و فرموده: إِلَّا الَّذِینَ تابُوا.
ابنعبّاس ( فَإِذَا تَابَ قُبِلَتْ شَهَادَتُهُ حُدَّ أوْ لَمْ یُحَدُّ.
ابنعبّاس ( اگر کسی که به دیگری تهمت زنا زده [از این کار] توبه نماید، گواهی دادنش پذیرفته میشود، چه [هشتاد] تازیانه خورده باشد و چه نخورده باشد.
الصّادق ( عَنِ الْقَاسِمِبْنِسُلَیْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (عَنِ الرَّجُلِ یَقْذِفُ الرَّجُلَ فَیُجْلَدُ حَدّاً ثُمَ یَتُوبُ وَ لَا یُعْلَمُ مِنْهُ إِلَّا خَیْراً أَ تَجُوزُ شَهَادَتُهُ قَالَ نَعَمْ مَا یُقَالُ عِنْدَکُمْ قُلْتُ یَقُولُونَ تَوْبَتُهُ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ وَ لَا تُقْبَلُ شَهَادَتُهُ أَبَداً فَقَالَ بِئْسَ مَا قَالُوا کَانَ أَبِی یَقُولُ إِذَا تَابَ وَ لَمْ یُعْلَمْ مِنْهُ إِلَّا خَیْراً جَازَتْ شَهَادَتُهُ.
امام صادق ( قاسمبنسلیمان گوید: از امام صادق (در مورد مردی پرسیدم که: «دیگری را متّهم به زنا کرده و [هشتاد] تازیانه میخورد، سپس توبه میکند و جز خیر و نیکی از او دیده نمیشود، آیا گواهی دادنش پذیرفته میشود»؟ حضرت فرمود: «آری! [سپس از من پرسید]: فقهایی که نزد شما هستند چه میگویند»؟ عرض کردم: «آنها میگویند: توبهاش میان خودش و خدا پذیرفته میشود امّا گواهی دادنش هیچگاه قبول نخواهد شد»! امام (فرمود: «آنان سخن بدی بر زبان راندهاند، پدرم میفرمود: هنگامیکه توبه کند و جز خیر و نیکی از او دیده نشود گواهیدادنش پذیرفته خواهد شد».