آیه لَيْسَ عَلَى الْأَعْمى حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْمَريضِ حَرَجٌ وَ لا عَلى أَنْفُسِكُمْ أَنْ تَأْكُلُوا مِنْ بُيُوتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ آبائِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أُمَّهاتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ إِخْوانِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَخَواتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَعْمامِكُمْ أَوْ بُيُوتِ عَمَّاتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَخْوالِكُمْ أَوْ بُيُوتِ خالاتِكُمْ أَوْ ما مَلَكْتُمْ مَفاتِحَهُ أَوْ صَديقِكُمْ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْكُلُوا جَميعاً أَوْ أَشْتاتاً فَإِذا دَخَلْتُمْ بُيُوتاً فَسَلِّمُوا عَلى أَنْفُسِكُمْ تَحِيَّةً مِنْ عِنْدِ اللهِ مُبارَكَةً طَيِّبَةً كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ [61]
بر نابينا و افراد لنگ و بيمار ايرادى نيست [كه با شما هم غذا شوند]، و بر شما نيز ايرادى نيست كه از خانه‌هاى خودتان (خانه‌هاى فرزندان يا همسرانتان كه خانه‌ی خودِ شما محسوب مى‌شود بدون اجازه خاصّى) غذا بخوريد؛ و همچنين خانه‌هاى پدرانتان، يا خانه‌هاى مادرانتان، يا خانه‌هاى برادرانتان، يا خانه‌هاى خواهرانتان، يا خانه‌هاى عموهايتان، يا خانه‌هاى عمه‌هايتان، يا خانه‌هاى دايي‌هايتان، يا خانه‌هاى خاله‌هايتان، يا خانه‌هايى كه كليدهايش در اختيار شماست، يا خانه‌هاى دوستانتان، بر شما ايرادى نيست كه به‌طور دسته جمعى يا جداگانه غذا بخوريد؛ و هنگامى‌كه داخل خانه‌اى شديد، بر خويشتن سلام كنيد، سلام و تحيّتى از سوى خداوند، سلامى پربركت و پاكيزه. اين‌گونه خداوند آيات را براى شما روشن مى‌كند، باشد كه بينديشيد.
الباقر ( عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (فِی قَوْلِهِ لَیْسَ عَلَی الْأَعْمی حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْمَرِیضِ حَرَجٌ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَهْلَ الْمَدِینَهًِْ قَبْلَ أَنْ یُسْلِمُوا کَانُوا یَعْتَزِلُونَ الْأَعْمَی وَ الْأَعْرَجَ وَ الْمَرِیضَ کَانُوا لَا یَأْکُلُونَ مَعَهُمْ وَ کَانَتِ الْأَنْصَارُ فِیهِمْ تَیْهٌ وَ تَکَرُّمٌ فَقَالُوا إِنَّ الْأَعْمَی لَا یُبْصِرُ الطَّعَامَ وَ الْأَعْرَجَ لَا یَسْتَطِیعُ الزِّحَامَ عَلَی الطَّعَامِ وَ الْمَرِیضَ لَا یَأْکُلُ کَمَا یَأْکُلُ الصَّحِیحُ فَعَزَلُوا لَهُمْ طَعَامَهُمْ عَلَی نَاحِیَهًٍْ وَ کَانُوا یَرَوْنَ أَنَّ عَلَیْهِمْ فِی مُؤَاکَلَتِهِمْ جُنَاحاً وَ کَانَ الْأَعْمَی وَ الْمَرِیضُ یَقُولُونَ لَعَلَّنَا نُؤْذِیهِمْ فِی مُؤَاکَلَتِهِمْ فَلَمَّا قَدِمَ النَّبِیُّ (سَأَلُوهُ عَنْ ذَلِکَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْکُلُوا جَمِیعاً أَوْ أَشْتاتاً.
امام باقر ( خدا لَیْسَ عَلَی الْأَعْمی حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْمَرِیضِ حَرَجٌ؛ مردم مدینه پیش از مسلمانی، از نابینا و لنگ و بیمار دوری می‌کردند و با آن‌ها چیزی نمی‌خوردند. انصار، سرِبلندی و خودخواهی داشتند و می‌گفتند: نابینا خوراک را نمی‌بیند و لَنگ، دست درازی به خوراک نمی‌تواند، و بیمار به اندازه‌ی شخص تندرست غذا نمی‌خورد؛ و برای آن‌ها خوراکی در یک گوشه جدا می‌کردند، و به نظرشان هم غذا شدن با آن‌ها گناه بود؛ و افراد نابینا و بیمار می‌گفتند که شاید هم غذا شدن با ما آن‌ها را آزار می دهد. هنگامی که پیغمبر (آمد، از آن حضرت در این باره پرسیدند، و خدا این آیه را فرستاد: لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْکُلُوا جَمِیعاً أَوْ أَشْتاتاً.
ابن‌عبّاس ( أَمَّا قَولُهُ تَعَالَی لَیْسَ عَلَی الْأَعْمی حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْمَرِیضِ حَرَجٌ وَ لا عَلی أَنْفُسِکُمْ أَنْ تَأْکُلُوا مِنْ بُیُوتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ آبائِکُمْ ... فَقَدْ قَالَ ابن‌عباس (لَیْسَ فِی مُؤَاکَلَتِهِمْ حَرَجَ لِأَنَّهُمْ کَانُوا یَتَحَرَّجُونَ مِنْ ذَلِکَ.
ابن‌عبّاس ( لَیْسَ عَلَی الْأَعْمی حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْمرِیضِ حَرَجٌ وَ لا عَلی أَنْفُسِکُمْ أَنْ تَأْکُلُوا مِنْ بُیُوتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ آبائِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أُمَّهاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ إِخْوانِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَخَواتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَعْمامِکُمْ أَوْ بُیُوتِ عَمّاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَخْوالِکُمْ أَوْ بُیُوتِ خالاتِکُمْ أَوْ ما مَلَکْتُمْ مَفاتِحَهُ أَوْ صَدِیقِکُمْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْکُلُوا جَمِیعاً أَوْ أَشْتاتاً فَإِذا دَخَلْتُمْ بُیُوتاً فَسَلِّمُوا عَلی أَنْفُسِکُمْ تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللهِ مُبارَکَةً طَیِّبَةً کَذالِکَ یُبَیِّنُ اللهُ لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ؛ یعنی به خاطر هم‌غذا شدن با این افراد (نابینا و ...)، گناهی بر شما نیست؛ چون [عدّه‌ای از] مسلمانان از این کار خودداری می‌کردند».
الهادی ( عَنِ الْإِمَامِ أَبِی‌الْحَسَنِ عَلِیِّ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (رِسَالَتِهِ فِی الرَّدِّ عَلَی أَهْلِ الْجَبْرِ وَ التَّفْوِیضِ مِنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ سَلَامٌ عَلَیْکُمْ وَ عَلی مَنِ اتَّبَعَ الْهُدی وَ رَحْمَهًُْ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ فَإِنَّهُ وَرَدَ عَلَیَّ کِتَابُکُم ... فَأَوَّلُ نِعْمَهًِْ اللَّهِ عَلَی الْإِنْسَانِ صِحَّهًُْ عَقْلِهِ وَ تَفْضِیلُهُ عَلَی کَثِیرٍ مِنْ خَلْقِهِ بِکَمَالِ الْعَقْلِ وَ تَمْیِیزِ الْبَیَانِ وَ ذَلِکَ أَنَّ کُلَّ ذِی حَرَکَهًٍْ عَلَی بَسِیطِ الْأَرْضِ هُوَ قَائِمٌ بِنَفْسِهِ بِحَوَاسِّهِ مُسْتَکْمِلٌ فِی ذَاتِهِ فَفَضَّلَ بَنِی آدَمَ بِالنُّطْقِ الَّذِی لَیْسَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الْخَلْقِ الْمُدْرِکِ بِالْحَوَاسِّ فَمِنْ أَجْلِ النُّطْقِ مَلَّکَ اللَّهُ ابْنَ آدَمَ غَیْرَهُ مِنَ الْخَلْقِ حَتَّی صَارَ آمِراً نَاهِیاً وَ غَیْرُهُ مُسَخَّرٌ لَهُ کَمَا قَالَ اللَّهُ کَذلِکَ سَخَّرَها لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللهَ عَلی ما هَداکُمْ وَ قَالَ وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها وَ قَالَ وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَکُمْ فِیها دِفْءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْکُلُونَ* وَ لَکُمْ فِیها جَمالٌ حِینَ تُرِیحُونَ وَ حِینَ تَسْرَحُونَ* وَ تَحْمِلُ أَثْقالَکُمْ إِلی بَلَدٍ لَمْ تَکُونُوا بالِغِیهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنْفُسِ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ دَعَا اللَّهُ الْإِنْسَانَ إِلَی اتِّبَاعِ أَمْرِهِ وَ إِلَی طَاعَتِهِ بِتَفْضِیلِهِ إِیَّاهُ بِاسْتِوَاءِ الْخَلْقِ وَ کَمَالِ النُّطْقِ وَ الْمَعْرِفَهًِْ بَعْدَ أَنْ مَلَّکَهُمْ اسْتِطَاعَهًَْ مَا کَانَ تَعَبَّدَهُمْ بِهِ بِقَوْلِهِ فَاتَّقُوا اللهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطِیعُوا وَ قَوْلِهِ لا یُکَلِّفُ اللهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها وَ قَوْلِهِ لا یُکَلِّفُ اللهُ نَفْساً إِلَّا ما آتاها وَ فِی آیَاتٍ کَثِیرَهًٍْ فَإِذَا سَلَبَ مِنَ الْعَبْدِ حَاسَّهًًْ مِنْ حَوَاسِّهِ رَفَعَ الْعَمَلَ عَنْهُ بِحَاسَّتِهِ کَقَوْلِهِ لَیْسَ عَلَی الْأَعْمی حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْأَعْرَجِ حَرَجٌ الْآیَهًَْ فَقَدْ رَفَعَ عَنْ کُلِّ مَنْ کَانَ بِهَذِهِ الصِّفَهًِْ الْجِهَادَ وَ جَمِیعَ الْأَعْمَالِ الَّتِی لَا یَقُومُ بِهَا وَ کَذَلِکَ أَوْجَبَ عَلَی ذِی الْیَسَارِ الْحَجَّ وَ الزَّکَاهًَْ لِمَا مَلَّکَهُ مِنِ اسْتِطَاعَهًِْ ذَلِکَ وَ لَمْ یُوجِبْ عَلَی الْفَقِیرِ الزَّکَاهًَْ وَ الْحَج.
امام هادی ( نامه‌ی آن حضرت در انکار و ردّ مذهب جبر و تفویض است: از علیّ‌بن‌محمّد (سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد! ... پس نخستین نعمتی که خداوند به انسان داد درستی خرد و برتری‌دادن او بر بسیاری از آفریدگان خویش، به کمال خرد و تمیز [نطق و] بیان است. و این از آن روست که هر جنبنده‌ای در پهنه‌ی زمین به حواسّ خود برپاست و در درون خود پویا، امّا آدمیزاده به‌وسیله‌ی نطق که در دیگر آفریده‌ها، که به‌وسیله‌ی حواسّ خود ادراک می‌کنند، وجود ندارد، برتری دارد. پس به خاطر «نطق» است که خدا آدمیزاد را بر دیگر آفریدگان چیرگی داده تا بدان‌جا که امر و نهی‌کننده گشته و دیگران در تسخیر او هستند. پس به همین خاطر خداوند آدمی را به پیروی فرمان و طاعت خویش فراخوانده است، که وی را به‌جهت خلقت موزون و دادن شعور کامل و معرفت؛ برتری و تفضیل داده، پس از آنکه قدرت انجام تکلیف را به آنان ارزانی داشت، بنا به فرموده خداوند در این آیه: پس تا می‌توانید تقوای الهی پیشه کنید و گوش دهید و اطاعت نمایید. (تغابن/۱۶) و نیز این آیه: خداوند هیچ‌کس را، جز به‌اندازه‌ی تواناییش، تکلیف نمی‌کند. (بقره/۲۸۶) و این آیه: خدا هیچ‌کس را تکلیف نمی‌کند مگر [به‌اندازه‌ی] آنچه به او داده است. (طلاق/۷) و نیز در آیاتی بسیار. پس هرگاه خداوند از حواسّ بنده یکی را برگیرد تکلیف آن حسّ را از او برمی‌دارد، همچون این آیه: لَیْسَ عَلَی الْأَعْمی حَرَجٌ وَ لا عَلَی الْأَعْرَجِ حَرَجٌ پس از افراد مشمول این آیه؛ جهاد و تمام کارهایی که توان و قدرت انجام آن‌ها را ندارد را برداشته است، و [انجام سفر] حجّ و [پرداخت] زکات را بر توانگر و دارا واجب ساخته، زیرا از توان آن برخوردارش نموده است، و بر مستمند حجّ و زکات را واجب نکرده است.
الصّادق ( عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ لِابْنِهِ مَالٌ فَیَحْتَاجُ الْأَبُ إِلَیْهِ قَالَ یَأْکُلُ مِنْهُ فَأَمَّا الْأُمُّ فَلَا تَأْکُلُ مِنْهُ إِلَّا قَرْضاً عَلَی نَفْسِهَا.
امام صادق ( محمّدبن‌مسلم گوید: از آن حضرت پرسیدم: «مردی که فرزندش دارای ثروتی است، نیازمند به مال پسر شده است، چه کند»؟ فرمود: «پدر می‌تواند از مال فرزند به‌اندازه‌ی خوراک خویش استفاده کند و امّا مادر از مال او جز به قرض نگیرد، که پرداخت آن را برعهده گیرد».
الصّادق ( عَنِ ابْنِ أَبِی‌یَعْفُورٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (فِی الرَّجُلِ یَکُونُ لِوَلَدِهِ مَالٌ فَأَحَبَ أَنْ یَأْخُذَ مِنْهُ قَالَ فَلْیَأْخُذْ فَإِنْ کَانَتْ أُمُّهُ حَیَّهًًْ فَمَا أُحِبُّ أَنْ تَأْخُذَ مِنْهُ شَیْئاً إِلَّا قَرْضاً عَلَی نَفْسِهَا.
امام صادق ( ابن ابی‌یعفور گوید: از امام صادق (پیرامون مردی پرسیدم که فرزندش مالی دارد و دوست دارد [درصورت نیاز] از آن مال استفاده کند[آیا چنین حقّی دارد]؟ امام (فرمود: «می‌تواند [از آن مال] استفاده کند؛ ولی اگر مادر آن فرزند، زنده است مادر نمی‌تواند چیزی از مال فرزندش استفاده کند مگر به‌عنوان قرض».
الباقر ( عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَن أَبِی‌جَعْفَرٍ (قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَحْتَاجُ إِلَی مَالِ ابْنِهِ قَالَ یَأْکُلُ مِنْهُ مَا شَاءَ مِنْ غَیْرِ سَرَف.
امام باقر ( محمّدبن‌مسلم گوید: از امام باقر (پیرامون مردی پرسیدم: «به مال فرزندش نیازمند می‌شود [آیا می‌تواند از آن مال برگیرد]»؟ امام (فرمود: «اگر زیاده‌روی نکند می‌تواند هرچه بخواهد از آن مال استفاده کند».
أمیرالمؤمنین ( عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَن أَبِی‌جَعْفَرٍ (قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ (إِنَ الْوَلَدَ لَا یَأْخُذُ مِنْ مَالِ وَالِدِهِ شَیْئاً إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ الْوَالِدَ یَأْخُذُ مِنْ مَالِ ابْنِهِ مَا شَاء.
امام علی ( محمّدبن‌مسلم گوید: از امام باقر (روایت است: در کتاب امیرالمؤمنین (است که پسر از مال پدر [بدون اجازه‌ی او] چیزی استفاده نکند؛ ولی پدر هرگاه بخواهد می‌تواند از مال فرزند هرچه را تصرّف کند.
الصّادق ( عَنِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌أَبِی‌الْعَلَاءِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (مَا یَحِلُ لِلرَّجُلِ مِنْ مَالِ وَلَدِهِ قَالَ قُوتُهُ بِغَیْرِ سَرَفٍ إِذَا اضْطُرَّ إِلَیْهِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ فَقَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ (لِلرَّجُلِ الَّذِی أَتَاهُ فَقَدَّمَ أَبَاهُ فَقَالَ لَهُ أَنْتَ وَ مَالُکَ لِأَبِیکَ فَقَالَ إِنَّمَا جَاءَ بِأَبِیهِ إِلَی النَّبِیِّ (فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ هَذَا أَبِی وَ قَدْ ظَلَمَنِی مِیرَاثِی مِنْ أُمِّی فَأَخْبَرَهُ الْأَبُ أَنَّهُ قَدْ أَنْفَقَهُ عَلَیْهِ وَ عَلَی نَفْسِهِ فَقَالَ أَنْتَ وَ مَالُکَ لِأَبِیکَ وَ لَمْ یَکُنْ عِنْدَ الرَّجُلِ شَیْءٌ أَ فَکَانَ رَسُولُ اللَّهِ (یَحْبِسُ الْأَبَ لِلِابْنِ.
امام صادق ( حسین‌بن‌ابوالعلاء گوید: به امام صادق (عرض کردم: «آیا از مال فرزند بر پدر چیزی حلال است»؟ فرمود: «درصورتی‌که چاره‌ای نداشته باشد به‌اندازه‌ی خوراکش بدون زیاده‌روی اشکالی ندارد». از او پرسیدم: «پس اینکه رسول خدا (فرموده: تو و هرچه داری از آن پدرت می‌باشد چه می‌شود»؟ فرمود: «موضوع این بود که فرزندی پدرش را به شکایت نزد رسول (آورد و گفت: «ای رسول خدا (این پدر من است و در میراث مادرم به من ستم کرده است». پدر گفت: «من آن را هزینه‌ی زندگی خود و او کردم». اینجا بود که رسول خدا (فرمود: «تو و اموالت از آن پدرت می‌باشد و پدر مالی نداشت تا رسول خدا (بستاند و به فرزند دهد، آیا می‌گویی آن حضرت پدر را به خاطر پسر به زندان افکند»؟
الکاظم ( عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی‌إِبْرَاهِیمَ (قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَأْکُلُ مِنْ مَالِ وَلَدِهِ قَالَ لَا إِلَّا أَنْ یُضْطَرَّ إِلَیْهِ فَیَأْکُلَ مِنْهُ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَا یَصْلُحُ لِلْوَلَدِ أَنْ یَأْخُذَ مِنْ مَالِ وَالِدِهِ شَیْئاً إِلَّا أَنْ یَأْذَنَ وَالِدُهُ.
امام کاظم ( علی‌بن‌جعفر گوید: از امام کاظم (پرسیدم: «آیا پدر می‌تواند از مال فرزندش استفاده کند»؟ امام (فرمود: «خیر مگر اینکه ناگزیر از این کار باشد که دراین‌صورت به‌مقدار متعارف از مالِ فرزندش استفاده می‌کند؛ ولی فرزند نمی‌تواند چیزی از مال پدرش استفاده کند مگر با اجازه‌ی پدرش».
الباقر ( وَ مَا أُحِبُ لَهُ أَنْ یَأْخُذَ مِنْ مَالِ ابْنِهِ إِلَّا مَا احْتَاجَ إِلَیْهِ مِمَّا لَا بُدَّ مِنْهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لا یُحِبُّ الْفَسادَ.
امام باقر ( دوست نمی‌دارم (یعنی جایز نیست) که پدر از مال فرزندش استفاده کند مگر به‌مقداری که نیاز دارد و ناگزیر از استفاده آن باشد، چرا که خداوند فساد را دوست ندارد.
الصّادق ( عَن مُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْکُلُوا مِنْ بُیُوتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ آبائِکُمْ ... قُلْتُ مَا یَعْنِی بِقَوْلِهِ أَوْ صَدِیقِکُمْ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ الرَّجُلُ یَدْخُلُ بَیْتَ صَدِیقِهِ فَیَأْکُلُ بِغَیْرِ إِذْنِهِ.
امام صادق ( محمّد حلبی گوید: از امام صادق (درباره‌ی این آیه: وَ لا عَلی أَنْفُسِکُمْ أَنْ تَأْکُلُوا مِنْ بُیُوتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ آبائِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أُمَّهاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ إِخْوانِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَخَواتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَعْمامِکُمْ أَوْ بُیُوتِ عَمَّاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَخْوالِکُمْ أَوْ بُیُوتِ خالاتِکُمْ پرسیدم و گفتم: «منظور از أَوْ صَدِیقِکُمْ چیست»؟ آن حضرت فرمود: «مراد از دوست، شخصی است که وارد خانه‌ی دوستش شود و بدون اجازه او چیزی بخورد».
الصّادق ( عَن زُرَارَهًَْ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ ما مَلَکْتُمْ مَفاتِحَهُ أَوْ صَدِیقِکُمْ قَالَ هَؤُلَاءِ الَّذِینَ سَمَّی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی هَذِهِ الْآیَهًِْ تَأْکُلُ بِغَیْرِ إِذْنِهِمْ مِنَ التَّمْرِ وَ الْمَأْدُومِ وَ کَذَلِکَ تَطْعَمُ الْمَرْأَهًُْ مِنْ مَنْزِلِ زَوْجِهَا بِغَیْرِ إِذْنِهِ فَأَمَّا مَا خَلَا ذَلِکَ مِنَ الطَّعَامِ فَلَا.
امام صادق ( زراره نقل می‌کند: امام صادق (درباره‌ی سخن خداوند متعال: أَوْ مَا مَلَکْتُم مَّفَاتِحَهُ أَوْ صَدِیقِکُمْ. فرمود: «انسان می‌تواند از غذاهایی مانند خرما و خورشت از خانه‌ی کسانی که خداوند در این آیه نام برده است، بدون اجازه‌ی آن‌ها بخورد و همچنین زن می‌تواند بدون اجازه شوهرش اطعام کند؛ امّا خوردن غیر از این‌ها بدون اذن صاحب غذا جایز نیست».
الصّادق ( لِلْمَرْأَهًِْ أَنْ تَأْکُلَ وَ أَنْ تَتَصَدَّقَ، وَ لِلصَّدِیقِ أَنْ یَأْکُلَ مِنْ مَنْزِلِ أَخِیهِ وَ یَتَصَدَّق.
امام صادق ( زن حق دارد که از آنچه در خانه‌ی همسرش هست بخورد و صدقه دهد و دوست هم حق دارد از چیزی که در خانه‌ی دوستش هست، بخورد و صدقه بدهد.
الصّادقین ( عَن زُرَارَهًَْ قَالَ سَأَلْتُ أَحَدَهُمَا (عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْکُلُوا مِنْ بُیُوتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ آبائِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أُمَّهاتِکُمْ ... قَالَ لَیْسَ عَلَیْکَ جُنَاحٌ فِیمَا طَعِمْتَ أَوْ أَکَلْتَ مِمَّا مَلَکْتَ مَفَاتِحَهُ مَا لَمْ تُفْسِدْهُ.
امام باقر و امام صادق ( زراره گوید: از یکی از این دو (درباره‌ی این آیه: وَ لا عَلی أَنْفُسِکُمْ أَنْ تَأْکُلُوا مِنْ بُیُوتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ آبائِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أُمَّهاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ إِخْوانِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَخَواتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَعْمامِکُمْ أَوْ بُیُوتِ عَمَّاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَخْوالِکُمْ أَوْ بُیُوتِ خالاتِکُمْ سؤال کردم. آن حضرت فرمود: «بر تو منعی نیست از خانه‌ای که کلید آن را در دست داری، اگر اطعام کنی یا غذا بخوری تا وقتی که آن را خراب و فاسد نساخته‌ای».
علی‌بن‌إبراهیم ( إِذَا بَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ (فِی غَزَاهًٍْ أَوْ سَرِیَّهًٍْ یَدْفَعُ الرَّجُلُ مِفْتَاحَ بَیْتِهِ إِلَی أَخِیهِ فِی الدِّینِ وَ یَقُولُ خُذْ مَا شِئْتَ وَ کُلْ مَا شِئْتَ وَ کَانُوا یَمْتَنِعُونَ مِنْ ذَلِکَ حَتَّی رُبَّمَا فَسَدَ الطَّعَامُ فِی الْبَیْتِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْکُلُوا جَمِیعاً أَوْ أَشْتاتاً یَعْنِی إِذَا حَضَرَ صَاحِبُهُ أَوْ لَمْ یَحْضُرْ إِذَا مَلَکْتُمْ مَفَاتِحَهُ.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( هرگاه رسول خدا (یکی از اصحابش را به جنگ می‌فرستاد، کلید خانهاش را به برادر دینی خود می‌داد و به او می‌گفت: «هرچه می‌خواهی از خانه اش بردار و هرچه می‌خواهی بخور و اصحابی که کلید در دست داشتند، از این کار سرباز می‌زدند تا جایی که غذا در خانه فاسد می‌شد و خداوند آیه نازل کرد که لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَأْکُلُوا جَمِیعًا أَوْ أَشْتَاتًا یعنی اگر کلید خانه‌ای را داشتید، از غذای آن خانه بخورید؛ چه صاحب خانه حضور داشته باشد و چه حضور نداشته باشد.
الصّادق ( عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْکُلُوا مِنْ بُیُوتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ آبائِکُمْ إِلَی آخِرِ الْآیَهًِْ قُلْتُ مَا یَعْنِی بِقَوْلِهِ أَوْ صَدِیقِکُمْ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ الرَّجُلُ یَدْخُلُ بَیْتَ صَدِیقِهِ فَیَأْکُلُ بِغَیْرِ إِذْنِهِ.
امام صادق ( محمّد حلبی گوید: از امام صادق (سؤال کردم: «مقصود از صَدِیقِکُمْ کیست»؟ فرمود: «به خدا آن دوستی که به خانه‌ی دوستش می‌رود و بی‌اجازه‌ی او می‌خورد».
الباقر ( قَالَ عَبْدُ‌اللَّهِ‌بْنُ‌الْوَلِیدِ قَالَ لَنَا أَبُوجَعْفَرٍ (یَوْماً أَ یُدْخِلُ أَحَدُکُمْ یَدَهُ کُمَّ صَاحِبِهِ فَیَأْخُذُ مَا یُرِیدُ قُلْنَا لَا قَالَ فَلَسْتُمْ إِخْوَاناً کَمَا تَزْعُمُونَ.
امام باقر ( عبدالله‌بن‌ولید گوید: امام باقر (به ما فرمود: «آیا کسی از شما دست در جیب دوستش می‌برد تا آنچه را می‌خواهد بردارد»؟ عرض کردیم: «نه». آن حضرت فرمود: «آن گونه که گمان می‌برید، با هم برادر نیستید».
الصّادق ( مِنْ عِظَمِ حُرْمَهًِْ الصَّدِیقِ أَنْ جَعَلَهُ مِنَ الْأُنْسِ وَ الثِّقَهًِْ وَ الِانْبِسَاطِ وَ طَرْحِ الْحِشْمَهًِْ، بِمَنْزِلَهًِْ النَّفْسِ وَ الْأَبِ وَ الْأَخِ وَ الِابْنِ.
امام صادق ( از بزرگیِ احترام دوست این است که خداوند او را از لحاظ الفت، اطمینان، گشاده‌رویی و کنار گذاشتنِ شرم و حیا [در روابط معمول زندگی] در ردیف خود انسان، پدر، برادر و فرزند قرار داده است.
الصّادق ( عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ ما مَلَکْتُمْ مَفاتِحَهُ أَوْ صَدِیقِکُمْ فَقَالَ هَؤُلَاءِ الَّذِینَ سَمَّی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی هَذِهِ الْآیَهًِْ یَأْکُلُ بِغَیْرِ إِذْنِهِمْ مِنَ التَّمْرِ وَ الْمَأْدُومِ وَ کَذَلِکَ تَطْعَمُ الْمَرْأَهًُْ بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا فَأَمَّا مَا خَلَا ذَلِکَ مِنَ الطَّعَامِ فَلَا.
امام صادق ( زراره نقل می‌کند: امام صادق (درباره‌ی سخن خداوند که می‌فرماید: أَوْ مَا مَلَکْتُم مَّفَاتِحَهُ أَوْ صَدِیقِکُمْ فرمود: «انسان می‌تواند از غذاهایی مانند خرما و خورشت از خانه‌ی کسانی که خداوند در این آیه نام برده است، بدون اجازه‌ی آن‌ها بخورد و همچنین زن می‌تواند بدون اجازه‌ی شوهرش اطعام کند؛ امّا خوردن غیر از این‌ها بدون اذن صاحب غذا جایز نیست».
الصّادق ( عَن أَبِی‌عُمَیْرٍ عَمَّنْ ذَکَرَه عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ ما مَلَکْتُمْ مَفاتِحَهُ قَالَ الرَّجُلُ یَکُونُ لَهُ وَکِیلٌ یَقُومُ فِی مَالِهِ فَیَأْکُلُ بِغَیْرِ إِذْنِهِ.
امام صادق ( ابوعمیر از کسی که برایش حدیث کرده، نقل می‌کند: امام صادق (درباره‌ی سخن خداوند: أَوْ مَا مَلَکْتُم مَّفَاتِحَهُ فرمود: «منظور کسی است که وکیلی دارد که در مال او دخل و تصرّف می‌کند و بدون اجازه‌ی او از آن می‌خورد».