آیه إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ يُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ وَ لِيَرْبِطَ عَلى قُلُوبِكُمْ وَ يُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ [11]
و [يادآوريد] هنگامى را كه خواب سبكى كه مايه آرامش بود از سوى خدا، شما را فرا گرفت؛ و آبى از آسمان برايتان فرستاد، تا شما را با آن پاك كند؛ و پليدى شيطان را از شما برطرف سازد و دلهايتان را محكم، و گامها را با آن استوار دارد.
ابنعباس (رحمة الله علیه)- قَالَ ابْنُعَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) مَعْنَاهُ یُذْهِبَ عَنْکُمْ وَسْوَسَهًَْ الشَّیْطَانِ فَإِنَّ الْکُفَّارَ غَلَبُوکُمْ عَلَی الْمَاءِ حَتَّی تُصَلُّوا أَنْتُمْ مُجْنِبُونَ وَ ذَلِکَ أَنَّ یَوْمَ بَدْرٍ وَسْوَسَ الشَّیْطَانُ إِلَی الْمُسْلِمِینَ وَ کَانَ الْکُفَّارُ نَزَلُوا عَلَی الْمَاءِ فَقَالَ لَعَنَهُ اللَّهُ تَزْعُمُونَ أَیُّهَا الْمُسْلِمُونَ أَنَّکُمْ عَلَی دِینِ اللَّهِ وَ أَنْتُمْ عَلَی غَیْرِ الْمَاءِ وَ عَدُوُّکُمْ عَلَی الْمَاءِ فَأَرْسَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمُ الْمَطَرَ فَشَرِبُوا وَ اغْتَسَلُوا وَ أَذْهَبَ بِهِ وَسْوَسَهًَْ الشَّیْطَانِ وَ کَانُوا عَلَی رَمْلٍ تَغُوصُ فِیهِ الْأَقْدَامُ فَشَدَّهُ الْمَطَرُ حَتَّی ثَبَتَتْ عَلَیْهِ الْأَرْجُلُ وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدام.
ابنعبّاس ( معنای آیه این است که خداوند، پلیدی شیطان را از شما دور میسازد، چراکه کافران در تسلّط بر [چاههای] آب از شما پیشی گرفتند و شما [در اثر جُنبشدن در خواب] با حالت جنابت نماز خواندید. جریان از این قرار است که: «در جنگ بدر، شیطان مسلمانان را در خواب دچار پلیدی و جنابت کرد و [از طرف دیگر] کافران بر [چاههای] آب مسلّط شدند. ابوجهل [خطاب به مسلمانان] گفت: «ای مسلمانان! آیا شما گمان میکنید بر دین خدایید، درصورتیکه شما دسترسی به آب ندارید و دشمنتان مسلّط بر آب است»؟! به همینخاطر خداوند باران را بر مسلمانان نازل فرمود و آنها آب نوشیده و غُسل نمودند و خدا پلیدی شیطان را از ایشان دور ساخت؛ و مسلمانان در ریگزاری بودند که پاها در آن فرو میرفت و باران آن را سخت و محکم ساخت تا پاها روی آن استوار شود، چنانکه خدا میفرماید: وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ.
ابنعباس (رحمة الله علیه)- ابْنُعَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فی قَوْلُهُ إِذْ یُغَشِّیکُمُ النُّعاسَ فَرَأَی النَّبِیُّ ِ (صلی الله علیه و آله) فِی مَنَامِهِ قِلَّهًَْ قُرَیْشٍ.
ابنعبّاس ( ابنعبّاس (ذیل آیه: إِذْ یُغَشِّیکُمُ النُّعاسَ، گفت: «پیامبر (در خواب، کمیِِ تعداد [سپاهِ] قریش را مشاهده فرمود».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ (رحمة الله علیه) عَنْ أَبِی عَبْدِاللهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ فِی الْبَطْنِ وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ الشَّیْطانِ وَ لِیَرْبِطَ عَلی قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ قَالَ: السَّمَاءُ فِی الْبَاطِنِ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الْمَاءُ عَلِیٌّ (علیه السلام) جَعَلَ اللَّهُ عَلِیّاً (علیه السلام) مِنْ رَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله) فَذَلِکَ قَوْلُهُ مَاءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ فَذَلِکَ عَلِیٌّ یُطَهِّرُ اللَّهُ بِهِ قَلْبَ مَنْ وَالَاهُ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ الشَّیْطانِ مَنْ وَالَی عَلِیّاً (علیه السلام) یَذْهَبُ الرِّجْزُ عَنْهُ، وَ یَقْوَی قَلْبُهُ وَ لِیَرْبِطَ عَلَی قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ فَإِنَّهُ یَعْنِی عَلِیّاً (علیه السلام)، مَنْ وَالَی عَلِیّاً (علیه السلام) یَرْبِطُ اللَّهُ عَلَی قَلْبِهِ بِعَلِیٍّ فَثَبَّتَ عَلَی وَلَایَتِهِ.
امام صادق ( جابر (گوید: «از امام صادق (مفهوم باطنی این آیه: وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُم مِّن السَّمَاء مَاء لِّیُطَهِّرَکُم بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیْطَانِ وَ لِیَرْبِطَ عَلَی قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الأَقْدَامَ را پرسیدم». امام (فرمود: «منظور از آسمان در باطن آیه، رسول خدا (و منظور از آب، علی (است، و [منظور از] این سخن خدای تبارکوتعالی: مَاء لِّیُطَهِّرَکُم بِهِ، یعنی هرکه از علی (پیروی کند، خدا ناپاکی را از او دور میسازد و قلبش را تقویت میکند. امّا مراد از این سخن خداوند: وَ یُذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیْطَانِ علی (است؛ هرکه از علی (تبعیّت کند، خداوند قلبش را بهوسیلهی علی (استوار میسازد؛ و بر ولایتش ثابتقدم میماند».
أمیرالمومنین (علیه السلام)- اشْرَبُوا مَاءَ السَّمَاءِ فَإِنَّهُ یُطَهِّرُ الْبَدَنَ وَ یَدْفَعُ الْأَسْقَامَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ الشَّیْطانِ وَ لِیَرْبِطَ عَلی قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ.
امام علی ( آب آسمان را بنوشید، چراکه بدن را پاک میکند و بیماریها را دفع میکند. خداوند متعال میفرماید: وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُم مِّن السَّمَاء مَاء لِّیُطَهِّرَکُم بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیْطَانِ وَ لِیَرْبِطَ عَلَی قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الأَقْدَامَ.
الصّادق (علیه السلام)- فِی قَوْلِ اللَّهِ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ الشَّیْطانِ قَالَ لَا یَدْخُلُنَا مَا یَدْخُلُ النَّاسَ مِنَ الشَّکِّ.
امام صادق ( وَ یُذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیْطَانِ؛ شکی که به مردم راه مییابد، به ما راه نمییابد.