آیه وَ شَدَدْنا مُلْكَهُ وَ آتَيْناهُ الْحِكْمَةَ وَ فَصْلَ الْخِطابِ [20]
و حكومت او را استحكام بخشيديم؛ [هم] دانش به او داديم و [هم] داورى عادلانه.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ سُلَیْمِ‌بْنِ‌قَیْسٍ الْهِلَالِیِّ قَال سَمِعْتُ سَلْمَانَ الْفَارِسِیَّ (رحمة الله علیه) قَالَ کُنْتُ جَالِساً بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی مَرْضَتِهِ الَّتِی قُبِضَ فِیهَا فَدَخَلَتْ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) فَلَمَّا رَأَتْ مَا بِأَبِیهَا (صلی الله علیه و آله) مِنَ الضَّعْفِ بَکَتْ حَتَّی جَرَتْ دُمُوعُهَا عَلَی خَدَّیْهَا فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا یُبْکِیکِ یَا فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) ... أَ‌مَا تَعْلَمِینَ یَا بُنَیَّهًُْ أَنَّ مِنْ کَرَامَهًِْ اللَّهِ عزّوجلّ إِیَّاکِ زَوَّجَکِ خَیْرَ أُمَّتِی وَ خَیْرَ أَهْلِ بَیْتِی أَقْدَمَهُمْ سِلْماً وَ أَعْظَمَهُمْ حِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً فَاسْتَبْشَرَتْ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) وَ فَرِحَتْ بِمَا قَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ قَالَ لَهَا یَا بُنَیَّهًُْ إِنَّ لِبَعْلِکِ مَنَاقِبَ إِیمَانَهُ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ لَمْ یَسْبِقْهُ إِلَی ذَلِکَ أَحَدٌ مِنْ أُمَّتِی وَ عِلْمَهُ بِکِتَابِ اللَّهِ عزّوجلّ وَ سُنَّتِی وَ لَیْسَ أَحَدٌ مِنْ أُمَّتِی یَعْلَمُ جَمِیعَ عِلْمِی غَیْرُ عَلِیٍّ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ عزّوجلّ عَلَّمَنِی عِلْماً لَا یَعْلَمُهُ غَیْرِی وَ عَلَّمَ مَلَائِکَتَهُ وَ رُسُلَهُ عِلْماً وَ کُلَّمَا عَلَّمَهُ مَلَائِکَتَهُ وَ رُسُلَهُ فَأَنَا أَعْلَمُ بِهِ وَ أَمَرَنِیَ اللَّهُ عزّوجلّ أَنْ أُعَلِّمَهُ إِیَّاهُ فَفَعَلْتُ فَلَیْسَ أَحَدٌ مِنْ أُمَّتِی یَعْلَمُ جَمِیعَ عِلْمِی وَ فَهْمِی وَ حِکَمِی غَیْرُهُ وَ إِنَّکِ یَا بُنَیَّهًُْ زَوْجَتُهُ وَ ابْنَاهُ سِبْطَایَ حَسَنٌ وَ حُسَیْنٌ (علیها السلام) وَ هُمَا سِبْطَا أُمَّتِی وَ أَمْرُهُ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهْیُهُ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ إِنَّ اللَّهَ عزّوجلّ آتَاهُ الْحِکْمَهًَْ وَ فَصْلَ الْخِطابِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سلیم‌بن‌قیس هلالی گوید: از سلمان فارسی (شنیدم که میگفت: در حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در آن بیماری که به مرگ حضرت (صلی الله علیه و آله) انجامید نشسته بودم که فاطمه (سلام الله علیها) وارد شد. چون ضعف حال رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را دید گریه‌اش گرفت تا آنجا که اشک بر گونه‌هایش جاری شد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «[دخترم] ای فاطمه (سلام الله علیها)! چه چیز تو را می‌گریاند؟ ... آیا نمی‌دانی ای دخترک من! از کرامت و لطف خداست نسبت به تو که با بهترین امّت ازدواج کرده‌ای و بهترین اهل بیت من، اوّل کسی که اسلام آورده، دانشمندترین و بردبارترین همه است»؟ سپس فاطمه (سلام الله علیها) شادمان شد به آنچه که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود. بعد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای دخترک من! برای شوهر تو منقبت‌هایی است او پیش از همه مردم به خدا و رسولش ایمان آورد و هیچ‌کس از امّت من در این کار بر او مقدّم نشد، دانش او به کتاب و سنّت من است غیر علی (علیه السلام) کسی در میان امّت من نیست که دارای علم من باشد، همانا خدای عزّوجلّ دانشی به من آموخت که به غیر من نیاموخت فرشتگان و رسولانش را دانش آموخت و هرچه به آنان آموخت به من آموخت و فرمان داد که به علی (علیه السلام) بیاموزم [و من چنین کردم] پس در میان امّت من کسی جز علی (علیه السلام) نیست که علم، فهم، حکمت مرا بداند و تو ای دخترکم! همسر او و فرزندانت دو سبط من حسن و حسین (علیها السلام) هستند، و امر او به امور پسندیده است و نهی‌اش از منکر، همانا که خداوند او را حکمت آموخت و فصل الخطاب قرار داد».
الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْهَرَوِیِّ قَالَ: کَانَ الرِّضَا (علیه السلام) یُکَلِّمُ النَّاسَ بِلُغَاتِهِمْ وَ کَانَ وَ اللَّهِ أَفْصَحَ النَّاسِ وَ أَعْلَمَهُمْ بِکُلِّ لِسَانٍ وَ لُغَهًٍْ. فَقُلْتُ لَهُ یَوْماً: یَا ابْنَ‌رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنِّی لَأَعْجَبُ مِنْ مَعْرِفَتِکَ بِهَذِهِ اللُّغَاتِ عَلَی اخْتِلَافِهَا. فَقَالَ: یَا أَبَاالصَّلْتِ أَنَا حُجَّهًُْ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ مَا کَانَ لِیَتَّخِذَ حُجَّهًًْ عَلَی قَوْمٍ وَ هُوَ لَا یَعْرِفُ لُغَاتِهِمْ أَ وَ مَا بَلَغَکَ قَوْلُ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أُوتِینَا فَصْلَ الْخِطَابِ فَهَلْ فَصْلُ الْخِطَابِ إِلَّا مَعْرِفَهًُْ اللُّغَات؟
امام رضا (علیه السلام)- هروی گوید: امام رضا (علیه السلام) با مردم به زبان خودشان سخن می گفت و به خدا سوگند! در میان مردم، زبان آورترین و آگاه‌ترین کس به همه‌ی زبان‌ها بود. روزی به ایشان عرض کردم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! من در شگفتم که شما چگونه همه‌ی این زبان‌ها را با اینکه از هم متفاوتند، می دانید». فرمود: «ای اباصلت! من حجّت خدا بر آفریدگانش هستم و خداوند کسی را که آشنا به زبان قومی نیست، بر آن‌ها حجّت قرار نمی‌دهد. آیا سخن امیرمؤمنان (علیه السلام) به تو نرسیده که فرمود: «به ما کلام فیصله‌دهنده (فصل الخطاب) عطا شده است» و آیا این کلام چیزی به‌جز دانستن همه‌ی زبان‌ها است»؟
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّ الْبَیِّنَهًَْ عَلَی الْمُدَّعِی وَ الْیَمِینَ عَلَی الْمُدَّعَی عَلَیْه.
امام علی (علیه السلام)- بر مدّعی لازم است اقامه‌ی بیّنه کند و بر مدّعی علیه؛ خوردن قسم، واجب است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَّمَنِی أَلْفَ بَابٍ مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ مِمَّا کَانَ وَ مِمَّا کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ کُلُّ بَابٍ یَفْتَحُ أَلْفَ بَابٍ حَتَّی عَلِمْتُ عِلْمَ الْمَنَایَا وَ الْبَلَایَا وَ الْقَضَایَا وَ فَصْلَ الْخِطاب.
امام علی (علیه السلام)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هزار باب از حلال و حرام و آنچه بوده و تا روز قیامت می‌باشد به من آموخت که از هر باب آن هزار باب گشوده می‌شود تا برسد به علم منایا (مرگ و میر) و بلایا (گرفتاری‌ها و حوادث) و احکام حق الهی.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ اللَّهِ لَقَدْ أَعْطَانِی اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی تِسْعَهًَْ أَشْیَاءَ لَمْ یُعْطِهَا أَحَداً قَبْلِی خَلَا مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) لَقَدْ فُتِحَتْ لِیَ السُّبُلُ وَ عُلِّمْتُ الْأَنْسَابَ وَ أُجْرِیَ لِیَ السَّحَابُ وَ عُلِّمْتُ الْمَنَایَا وَ الْبَلَایَا وَ فَصْلَ الْخِطَاب.
امام علی (علیه السلام)- به خدا سوگند! هرآینه خدای تبارک‌وتعالی نه چیز به من داده که به هیچ‌کس پیش از من جز به پیامبر (صلی الله علیه و آله) نداده؛ راه‌ها برای من باز است، نژادها را می‌دانم، ابر برای من روانه می‌شود مرگ‌ها و گرفتاری‌ها را می‌دانم فَصْلَ الْخِطَاب را می‌دانم.
الجواد (علیه السلام)- فِی الزِّیَارَهًِْ الجَامِعَهًِْ لِجَمِیعِ الاَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) المَنقُولَهًِْ عَنِ الجَوَادِ (علیه السلام): وَ فَصْلُ الْخِطَابِ عِنْدَکُم.
امام جواد (علیه السلام)- در زیارت جامعه که زیارت همه‌ی ائمّه (علیهم السلام) است و از امام جواد (علیه السلام) نقل شده است: «فَصْلَ الْخِطَاب [و نهایت هرکاری] نزد شماست».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ أَرَادَ الْحِکْمَهًَْ فَلْیُحِبَ أَهْلَ بَیْتِی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هر که جویای حکمت باشد، اهل بیتم را دوست بدارد.