آیه ۴۳ - سوره ص

آیه وَ وَهَبْنا لَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنَّا وَ ذِكْرى لِأُولِي الْأَلْبابِ [43]

و خانواده‌اش را به او بخشيديم و همانند آن‌ها را بر آنان افزوديم، تا رحمتى از سوى ما باشد و تذكّرى براى خردمندان.

۱
(ص/ ۴۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ دَاوُدَ‌بْنِ‌سِرْحَانَ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: ذَکَرَ أَیُّوبَ (علیه السلام) فَقَال قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ إِنَّ عَبْدِی أَیُّوبَ (علیه السلام) مَا أُنْعِمُ عَلَیْهِ بِنِعْمَهًٍْ إِلَّا ازْدَادَ شُکْراً فَقَالَ الشَّیْطَانُ لَوْ نَصَبْتَ عَلَیْهِ الْبَلَاءَ فَابْتَلَیْتَهُ کَیْفَ صَبْرُهُ فَسَلَّطَهُ عَلَی إِبِلِهِ وَ رَقِیقِهِ فَلَمْ یَتْرُکْ لَهُ شَیْئاً غَیْرَ غُلَامٍ وَاحِدٍ فَأَتَاهُ الْغُلَامُ فَقَالَ یَا أَیُّوبُ (علیه السلام) مَا بَقِیَ مِنْ إِبِلَکَ وَ لَا مِنْ رَقِیقِکَ أَحَدٌ إِلَّا وَ قَدْ مَاتَ فَقَالَ أَیُّوب (علیه السلام) الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَعْطَاهُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَخَذَهُ فَقَالَ الشَّیْطَانُ إِنَّ خَیْلَهُ أَعْجَبُ إِلَیْهِ فَسَلَّطَ عَلَیْهَا فَلَمْ یَبْقَ مِنْهَا شَیْءٌ إِلَّا هَلَکَ فَقَالَ أَیُّوبُ (علیه السلام) الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَعْطَی وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَخَذَ وَ کَذَلِکَ بِبَقَرِهِ وَ غَنَمِهِ وَ مَزَارِعِهِ وَ أَرْضِهِ وَ أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ حَتَّی مَرِضَ مَرَضاً شَدِیداً فَأَتَاهُ أَصْحَابٌ لَهُ فَقَالُوا یَا أَیُّوبُ (علیه السلام) مَا کَانَ أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ فِی أَنْفُسِنَا وَ لَا خَیْرٌ عَلَانِیَهًًْ خَیْراً عِنْدَنَا مِنْکَ فَلَعَلَّ هَذَا الشَّیْءَ (لَشَیْءٌ) کُنْتَ أَسْرَرْتَهُ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ رَبِّکَ لَمْ تُطْلِعْ عَلَیْهِ أَحَداً فَابْتَلَاکَ اللَّهُ مِنْ أَجْلِهِ فَجَزِعَ جَزَعاً شَدِیداً وَ دَعَا رَبَّهُ فَشَفَاهُ اللَّهُ تَعَالَی وَ رَدَّ عَلَیْهِ مَا کَانَ لَهُ مِنْ قَلِیلٍ أَوْ کَثِیرٍ فِی الدُّنْیَا قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی وَ وَهَبْنا لَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً فَقَالَ الَّذِینَ کَانُوا مَاتُوا.

امام صادق (علیه السلام)- داودبن‌سرحان می‌گوید: امام صادق (علیه السلام) از ایوب (علیه السلام) یاد کرد و فرمود: خداوند بزرگ فرمود: «هر نعمتی که به بنده‌ام ایوب (علیه السلام) می‌دهم او بیشتر شکر می‌گذارد». شیطان گفت: «اگر او را در معرض بلا قرار دهی و مبتلا سازی چگونه صبر می کند»؟ از این رو خداوند، شیطان را بر شتران و بندگان ایوب (علیه السلام) مسلّط کرد و او تنها یک غلام را برایش باقی گذاشت و همه را نابود کرد. آن غلام نزد ایوب (علیه السلام) آمد و گفت: «ای ایوب (علیه السلام)! همه شتران و بندگانت مرده‌اند». ایوب (علیه السلام) فرمود: «ستایش خدایی راست که آن‌ها را ارزانی داشت و ستایش خدایی راست که آنها را گرفت». شیطان گفت: «او اسبانش را بسیار دوست دارد». از این رو خداوند، شیطان را بر آن اسبان مسلّط کرد و او همه‌شان را نابود ساخت. ایوب (علیه السلام) فرمود: «ستایش خدایی راست که داد و ستایش خدایی راست که گرفت». همچنین شیطان، گاوها، گوسفندان، مزارع، زمین، کسان و فرزندان او را نابود ساخت تا اینکه بسیار بیمار شد و یارانش نزد او آمدند و گفتند: «ای ایوب! هیچ‌یک از مردم و هیچ انسان خوبی آشکارا نزد ما بهتر از تو نبود. بنابراین شاید این چیز را میان خود و پروردگارت پنهان داشته‌ای و هیچ‌کس را از آن آگاه نساخته‌ای، همان چیزی که خداوند، به خاطر آن تو را مبتلا ساخته است»؟ ایوب (علیه السلام) بسیار بی‌تابی کرد و پروردگارش را خواند و خداوند متعال او را شفا داد و هرچه پیشتر در دنیا داشت کم یا زیاد به او بازگرداند». از حضرت درباره تفسیر آیه وَ وَهَبْنا لَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً پرسیدم، حضرت پاسخ داد: «یعنی کسانی که مردند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۱۲۴
بحارالأنوار، ج۱۲، ص۳۵۰/ قصص الأنبیاءللراوندی، ص۱۳۹
۲
(ص/ ۴۳)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَحْیَا لَهُ أَهْلَهُ الَّذِینَ کَانُوا مَاتُوا قَبْلَ الْبَلِیَّهًِْ وَ أَحْیَا لَهُ أَهْلَهُ الَّذِینَ مَاتُوا وَ هُوَ فِی الْبَلِیَّهًِْ.

امام صادق (علیه السلام)- خدای متعال آن دسته از فرزندانش که قبل از آن بلا و گرفتاری مرده بودند، زنده کرد و خانواده‌اش را که در یک بلا مرده بودند، زنده کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۱۲۶
بحرالعرفان، ج۱۴، ص۲۳
۳
(ص/ ۴۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ‌اللهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ آتَیْناهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ قُلْتُ: وُلْدُهُ کَیْفَ أَعْطَی مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ؟ قَالَ: أَحْیَا لَهُ مِنْ وُلْدِهِ الَّذِینَ مَاتُوا قَبْلَ ذَلِکَ بِآجَالِهِمْ مِثْلَ الَّذِینَ هَلَکُوا یَوْمَئِذٍ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر روایت می‌کند که از امام صادق (علیه السلام) در مورد تفسیر آیه: خاندانش را به او بازگرداندیم و همانندشان را بر آن‌ها افزودیم. (انبیاء/۸۴) پرسیدم و گفتم: «چگونه خداوند علاوه بر فرزندانش افرادی دیگری همانند آنان را به او برگرداند»؟ ایشان پاسخ دادند: «آن دسته از فرزندانش که قبل از آن بلا و گرفتاری مرده بودند، اینان همانند افرادی بودند که در آن روز هلاک شدند و خداوند آنان را دوباره به دنیا آورد. [آن‌ها را مانند آن‌هایی که آن روز در اثر بلا از بین رفته بودند زنده کرد]».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۱۲۶
البرهان
۴
(ص/ ۴۳)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَأَحْیَا اللَّهُ لَهُمَا أَوْلَادَهُمَا وَ أَمْوَالَهُمَا وَ رَدَّ عَلَیْهِ کُلَّ شَیْءٍ لَهُمَا بِعَیْنِهِ وَ أَوْحَی اللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِ وَ خُذْ بِیَدِکَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ فَأَخَذَ ضِغْثاً مِنْ قُضْبَانٍ دِقَاقٍ مِنْ شَجَرَهًٍْ یُقَالُ لَهَا الثُّمَامُ فَبَرَّ بِهِ یَمِینَهُ وَ ضَرَبَهَا ضَرْبَهًًْ وَاحِدَهًْ.

ابن‌عبّاس ( خداوند، فرزندان و اموال و هرچیزی که از ایّوب (علیه السلام) و همسرش گرفته بود را زنده کرد و مثل همان چیزها را به آن‌ها برگرداند، سپس خداوند به او وحی کرد که و خُذْ بِیَدِکَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ و او نیز یک بسته ترکه از شاخه‌های نازک یک درخت برداشت که به آن درخت، درخت ثمام می‌گفتند و با زدن یک ضربه به همسرش به عهد خود وفا کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۱۲۶
بحارالأنوار، ج۱۲، ص۳۵۲
بیشتر