آیه ۲۰ - سوره فرقان

آیه وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنَ الْمُرْسَلينَ إِلاَّ إِنَّهُمْ لَيَأْكُلُونَ الطَّعامَ وَ يَمْشُونَ فِي الْأَسْواقِ وَ جَعَلْنا بَعْضَكُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَ تَصْبِرُونَ وَ كانَ رَبُّكَ بَصيراً [20]

ما هيچ‌يك از پيامبران را پيش از تو نفرستاديم مگر اينكه آن‌ها نيز غذا مى‌خوردند و در بازارها [براى تهيّه‌ی نيازشان] راه مى‌رفتند؛ و بعضى از شما را وسيله‌ی امتحان بعضى ديگر قرار داديم، آيا صبر و شكيبايى مى‌كنيد [و از عهده‌ی امتحان بر مى‌آييد]؟! و پروردگار تو همواره بصير و بينا بوده است.

ما هیچ‌یک از پیامبران را پیش از تو نفرستادیم مگر اینکه آن‌ها نیز غذا می‌خوردند و در بازارها [برای تهیّه‌ی نیازشان] راه می‌رفتند

۱ -۱
(فرقان/ ۲۰)

الکاظم ( قَالَ فَتْحُ‌بْنُ‌یَزِیدَالْجُرْجَانِیُّ دَخَلْتُ عَلَی أَبَاالْحَسَنِ (وَ هُوَ مُتَّکِئٌ وَ بَیْنَ یَدَیْهِ حِنْطَهًٌْ مَقْلُوَّهًٌْ یَعْبَثُ بِهَا وَ قَدْ کَانَ أَوْقَعَ الشَّیْطَانُ فِی خَلَدِی أَنَّهُ لَا یَنْبَغِی أَنْ یَأْکُلُوا وَ یَشْرَبُوا إِذْ کَانَ ذَلِکَ آفَهًًْ وَ الْإِمَامُ غَیْرُ ذِی آفَهًٍْ فَقَالَ اجْلِسْ یَا فَتْحُ فَإِنَّ لَنَا بِالرُّسُلِ أُسْوَهًًْ کَانُوا یَأْکُلُونَ وَ یَشْرَبُونَ وَ یَمْشُونَ فِی الْأَسْواقِ وَ کُلُّ جِسْمٍ مَغْذُوٌّ بِهَذَا إِلَّا الْخَالِقَ الرَّازِقَ لِأَنَّهُ جَسَّمَ الْأَجْسَامَ وَ هُوَ لَمْ یُجَسَّمْ وَ لَمْ یُجَزَّأْ بِتَنَاهٍ وَ لَمْ یَتَزَایَدْ وَ لَمْ یَتَنَاقَصْ مُبَرَّأٌ مِنْ ذَاتِهِ مَا رُکِّبَ فِی ذَاتِ مَنْ جَسَّمَهُ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ الصَّمَدُ الَّذِی لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ مُنْشِئُ الْأَشْیَاءِ مُجَسِّمُ الْأَجْسَامِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ الرَّءُوفُ الرَّحِیمُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَمَّا یَقُولُ الظَّالِمُونَ عُلُوّاً کَبِیراً لَوْ کَانَ کَمَا یُوصَفُ لَمْ یُعْرَفِ الرَّبُّ مِنَ الْمَرْبُوبِ وَ لَا الْخَالِقُ مِنَ الْمَخْلُوقِ وَ لَا الْمُنْشِئُ مِنَ الْمُنْشَإِ لَکِنَّهُ فَرَّقَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَنْ جَسَّمَهُ وَ شَیَّأَ الْأَشْیَاءَ إِذْ کَانَ لَا یُشْبِهُهُ شَیْءٌ یُرَی وَ لَا یُشْبِهُ شَیْئاً.

امام کاظم ( فتح‌بن‌یزید گرگانی گوید: «خدمت امام کاظم (رسیدم تکیه کرده بود و در مقابلش مقداری گندم بریان بود که آن‌ها را به هم میزد و مخلوط می‌کرد؛ شیطان مرا وسوسه کرده بود که آن‌ها نباید بخورند و بیاشامند. زیرا خوردن و آشامیدن یک نوع گرفتاری است و امام نباید مبتلا به گرفتاری گردد». فرمود: «ای فتح! بنشین ما باید پیرو پیامبران باشیم که آن‌ها نیز می‌خوردند و می‌آشامیدند و میان بازارها راه می‌رفتند؛ هر جسمی احتیاج به غذا دارد مگر خالق رازق، زیرا او جسم را به وجود آورده و خود جسم نیست و نمی‌توان او را تجزیه نمود، نه زیاد می‌شود و نه کم منزّه است از آنچه اختصاص به اجسام داده. یکتا و بی‌همتا است بی‌نیازی است که نزاییده و نه زاییده شده و او را نظیری نیست. (اخلاص/۴۳). به وجود آورنده‌ی اشیاء و اجسام است، وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. اللَّطِیفُ الخَبِیرُ؛ منزّه و پاک‌تر از آن عقایدی است که ستمگران درباره‌اش معتقد هستند. اگر می‌شد او را توصیف نمود، فرقی بین پروردگار و موجودات و خالق و مخلوقات و به وجود آورنده و به وجود آمده نبود. امّا او بین خود و اجسام و اشیاء فرق گذاشته؛ زیرا هیچ‌چیز شبیه او نیست و او نیز شبیه چیزی نیست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۳۸۰
بحارالأنوار، ج۵۰، ص۱۸۰

و بعضی از شما را وسیله‌ی امتحان بعضی دیگر قرار دادیم، آیا صبر و شکیبایی می‌کنید [و از عهده‌ی امتحان بر می‌آیید]؟! و پروردگار تو همواره بصیر و بینا بوده است

۲ -۱
(فرقان/ ۲۰)

الرّسول ( جَمَعَ رسول الله (أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (وَ فَاطِمَهًَْ (وَ الْحَسَنَ (وَ الْحُسَیْنَ (وَ أَغْلَقَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ الْبَابَ وَ قَالَ یَا أَهْلِی وَ أَهْلَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقْرَأُ عَلَیْکُمُ السَّلَامُ وَ هَذَا جبرئیل (مَعَکُمْ فِی الْبَیْتِ یَقُولُ إِنِّی قَدْ جَعَلْتُ عَدُوَّکُمْ لَکُمْ فِتْنَهًًْ فَمَا تَقُولُونَ قَالُوا نَصْبِرُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (لِأَمْرِ اللَّهِ وَ مَا نَزَلَ مِنْ قَضَائِهِ حَتَّی نَقْدَمَ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَسْتَکْمِلَ جَزِیلَ ثَوَابِهِ فَقَدْ سَمِعْنَاهُ یَعِدُ الصَّابِرِینَ الْخَیْرَ کُلَّهُ فَبَکَی رسول الله (حَتَّی سُمِعَ نَحِیبُهُ مِنْ خَارِجِ الْبَیْتِ فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ جَعَلْنا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَ تَصْبِرُونَ وَ کانَ رَبُّکَ بَصِیراً أَنَّهُمْ سَیَصْبِرُونَ أَیْ سَیَصْبِرُونَ کَمَا قَالُوا (.

پیامبر ( پیامبر اکرم (علیّ‌بن‌ابی‌طالب و فاطمه و حسن و حسین (را جمع کرد و در را بر روی آن‌ها بست. فرمود: «ای اهل‌بیت من که پیوستگان خدایید پروردگارم به شما سلام می‌رساند اینک جبرئیل با شما در خانه است می‌گوید: من دشمنان شما را موجب آزمایش شما قرار داده‌ام، چه می‌گویید». عرض کردند: «ما برای فرمان خدا و قضای پروردگار صبر می‌کنیم تا به پیشگاه مقدّسش برویم و جز او پاداش کامل او را دریابیم. شنیده‌ایم که شکیبایان را وعده‌ی بسیار خوبی داده است». پیامبر اکرم (شروع به گریه کرد به‌طوری‌که صدای گریه‌اش از خارج خانه شنیده می‌شد، آنگاه این آیه نازل گردید: وَ جَعَلْنا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَ تَصْبِرُونَ وَ کانَ رَبُّکَ بَصِیراً. فرمود: آن‌ها صبر خواهند کرد همان‌طورکه وعده دادند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۳۸۰
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۱۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۶۸/ نورالثقلین
۲ -۲
(فرقان/ ۲۰)

علی‌بن‌إبراهیم ( وَ جَعَلْنا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أی اِختِبَاراً.

علیّ‌ّبن‌ابراهیم ( وَ جَعَلْنا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً؛ گروهی از شما را سبب امتحان گروه دیگر قرار دادیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۳۸۲
البرهان/ القمی، ج۲، ص۱۱۱
بیشتر