آیه ۶۸ - سوره فرقان

آیه وَ الَّذينَ لا يَدْعُونَ مَعَ اللهِ إِلهاً آخَرَ وَ لا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتي حَرَّمَ اللهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ لا يَزْنُونَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ يَلْقَ أَثاماً [68]

و كسانى كه معبود ديگرى را با خداوند نمى‌خوانند و انسانى را كه خداوند خونش را حرام شمرده، جز به حق نمى‌كشند و زنا نمى‌كنند و هركس چنين كند، مجازات سختى خواهد ديد!

آیه

۱
(فرقان/ ۶۸)

الرّسول ( عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ: أَنَّهُ سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ (أَیُّ الذَّنْبِ أَعْظَمُ قَالَ أَنْ تَجْعَلَ لِلَّهِ نِدّاً وَ هُوَ خَلَقَکَ قُلْتُ ثُمَّ أَیُّ قَالَ أَنْ تَقْتُلَ وَلَدَکَ مَخَافَهًَْ أَنْ یَطْعَمَ مَعَکَ قَالَ قُلْتُ ثُمَّ أَیُّ قَالَ أَنْ تَزْنِیَ بِحَلِیلَهًِْ جَارِکَ.

پیامبر ( از عبدالله‌بن‌مسعود روایت شده است که از پیامبر (پرسید: «کدام گناه از همه‌ی گناهان بزرگ‌تر است»؟ پیامبر (فرمود: «شریک قراردادن برای خدایی که تو را آفرید». آنگاه سؤال دیگر پرسید: «بعد از شرک چه گناهی بزرگ‌تر است». حضرت فرمود: «کشتن فرزند به خاطر ترس از نداشتن روزی او». سپس گفتم: «بعد از این گناه کدام گناه بزرگ‌تر است»؟ فرمود: «ارتکاب فحشا با زن همسایه».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۴۷۸
عوالی اللیالی، ج۳، ص۵۴۶

چه کسی

۱
(فرقان/ ۶۸)

الصّادق ( ثُمَّ وَصَفَ أَتْبَاعَ نَبِیِّهِ (مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ أَیْضاً الَّذِینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللهِ إِلهاً آخَرَ.

امام صادق ( در وصف مؤمنین پیروی‌کننده از پیامبر (وارد شده است که خداوند فرمود: الَّذِینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللهِ إِلهاً آخَرَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۴۷۸
الکافی، ج۵، ص۱۵/ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۲۹/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۳۶
۲
(فرقان/ ۶۸)

الصّادق ( سُلَیْمَانَ‌بْنِ‌خَالِدٍ قَالَ کُنْتُ فِی مَحْمِلٍ أَقْرَأُ إِذْ نَادَانِی أَبُوعَبْدِاللَّهِ (اقْرَأْ یَا سُلَیْمَانُ وَ أَنَا فِی هَذِهِ الْآیَاتِ الَّتِی فِی آخِرِ تَبَارَکَ وَ الَّذِینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللهِ إِلهاً آخَرَ وَ لا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَ لا یَزْنُونَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً یُضاعَفْ فَقَالَ هَذِهِ فِینَا أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ وَعَظَنَا وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّا لَا نَزْنِی.

امام صادق ( سلیمان‌بن‌خالد گوید: داخل کجاوه‌ای داشتم قرآن تلاوت می‌کردم که امام صادق (مرا صدا زد: «ای سلیمان! بخوان»! و در آن حال من آیه‌ی وَ الَّذِینَ لَا یَدْعُونَ مَعَ اللهِ إِلَهًا آخَرَ وَ لَا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللهُ إِلَّا بِالحَقِّ وَ لَا یَزْنُونَ وَ مَن یَفْعَلْ ذَلِکَ یَلْقَ أَثَامًا را تلاوت می‌کردم. سپس آن حضرت فرمود: «این آیه در مورد ما نازل شده است. به خدا قسم! خداوند ما را پند داده و او می‌داند که ما زنا نمی‌کنیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۴۷۸
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۸۷/ المحاسن، ج۱، ص۱۷۰/ البرهان

انسانی را که خداوند خونش را حرام شمرده، جز به حق نمی‌کشند

۱ -۱
(فرقان/ ۶۸)

الرّسول ( فَبَعَثَ وَحْشِیٌّ وَ جَمَاعَهًٌْ إِلَی النَّبِیِّ (أنَّهُ مَا یَمْنَعُنَا مِنْ دِینِکَ إِلَّا أَنَّنَا سَمِعْنَاکَ تَقْرَأُ فِی کِتَابِکَ أَنَّ مَنْ یَدْعُو مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ وَ یَقْتُلُ النَّفْسَ وَ یَزْنِی یَلْقَ أَثاماً وَ یَخْلُدُ فِی الْعَذَابِ وَ نَحْنُ قَدْ فَعَلْنَا هَذَا کُلَّهُ. فَبَعَثَ إِلَیْهِمْ بِقَوْلِهِ تَعَالَی إِلَّا مَنْ تَابَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَقَالُوا: نَخَافُ أَنْ لَا نَعْمَلَ صَالِحاً. فَبَعَثَ إِلَیْهِمْ إِنَّ اللهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ فَقَالُوا: نَخَافُ أَنْ لَا نَدْخُلَ فِی الْمَشِیَّهًِْ. فَبَعَثَ إِلَیْهِمْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً فَجَاءُوا وَ أَسْلَمُوا فَقَالَ النَّبِیُّ (لِوَحْشِیٍّ قَاتِلِ حَمْزَهًَْ: غَیِّبْ وَجْهَکَ عَنِّی فَإِنَّنِی لَا أَسْتَطِیعُ النَّظَرَ إِلَیْکَ قَالَ: فَلَحِقَ بِالشَّامِ.

پیامبر ( نمایندگانی از طرف وحشی [قاتل حمزه سیّدالشهداء (] و افرادی نزد پیامبر (آمدند و گفتند: «آن چیزی که مانع پذیرش دین توست، این آیه‌ی قرآن است که می‌فرماید: وَ الَّذینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللهِ إِلهاً آخَرَ وَ لا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتی حَرَّمَ اللهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ لا یَزْنُونَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً چون ما در گذشته مرتکب چنین اعمالی شدیم» پیامبر (فرمود: «آن که توبه کند و عمل صالح انجام دهد گذشته‌ی او نادیده گرفته می‌شود». گفتند: «ما می‌ترسیم که نتوانیم عمل صالح انجام دهیم». پیامبر (فرمود: «هرآینه خدا گناه کسانی را که به او شرک آورند نمی‌آمرزد و گناهان دیگر را برای هر که بخواهد می‌آمرزد (نساء/۴۸)». نمایندگان وحشی گفتند: «می‌ترسیم که تحت مشیّت الهی قرار نگیریم». پیامبر (فرمود: «خدا می‌فرماید: بندگانم که اسراف بر نفس خود کردند بگو هرگز از رحمت خدا ناامید مباشید البتّه خدا همه‌ی گناهان شما را خواهد بخشید. (زمر/۵۳)». سپس همه نزد پیامبر (آمدند و پیامبر (به وحشی گفت: «در محضر دید من قرار نگیر، چراکه بر من دیدن قاتل حمزه (سخت است»، و وحشی هم به شام هجرت کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۴۷۸
بحرالعرفان، ج۱۲، ص۹۲

و زنا نمی‌کنند و هرکس چنین کند، مجازات سختی خواهد دید

۲ -۱
(فرقان/ ۶۸)

الصّادق ( دَخَلَ عَمْرُوبْنُ‌عُبَیْدٍ عَلَی أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (فَلَمَّا سَلَّمَ وَ جَلَسَ قَالَ أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْکَبَائِرَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَال (نعم وَ الزِّنَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً* یُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ یَوْمَ الْقِیامَهًْ وَ یَخْلُدْ فِیهِ مُهاناً.

امام صادق ( عمروبن‌عبید خدمت امام صادق (رسید چون بر آن حضرت سلام کرد و نشست، عرض کرد: «دوست دارم گناهان بزرگ را از کتاب خدای عزّوجلّ بشناسم». حضرت فرمود: «بلی؛ و خدای تعالی وعده‌ی عذاب به زناکنندگان داده چنان‌که می‌فرماید: و هرکس چنین کند، مجازات سختی خواهد دید!. عذاب او در قیامت مضاعف می‌گردد، و همیشه با خواری در آن خواهد ماند!. (فرقان/۶۹۶۸).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۴۸۰
الکافی، ج۲، ص۲۸۵/ من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۳/ بحارالأنوار، ج۷۶، ص۶/ إرشادالقلوب، ج۱، ص۱۷۶/ علل الشرایع، ج۲، ص۳۹۱/ عیون أخبارالرضا (ج۱، ص۲۸۵
۲ -۲
(فرقان/ ۶۸)

الهادی ( أَنَّ یَحْیَی‌بْنَ‌أَکْثَمَ سَأَلَ مُوسَی‌بْنَ‌مُحَمَّدٍ عَنْ مَسَائِلَ وَ فِیهَا أَخْبِرْنَا عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ یُزَوِّجُهُمْ ذُکْراناً وَ إِناثاً فَهَلْ یُزَوِّجُ اللَّهُ عِبَادَهُ الذُّکْرَانَ وَ قَدْ عَاقَبَ قَوْماً فَعَلُوا ذَلِکَ فَسَأَلَ مُوسَی أَخَاهُ أَبَا الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیَّ (وَ کَانَ مِنْ جَوَابِ أَبِی‌الْحَسَنِ (أَمَّا قَوْلُهُمْ أَوْ یُزَوِّجُهُمْ ذُکْراناً وَ إِناثاً فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُزَوِّجُ ذُکْرَانَ الْمُطِیعِینَ إِنَاثاً مِنَ الْحُورِ الْعِینِ وَ إِنَاثَ الْمُطِیعَاتِ مِنَ الْإِنْسِ ذُکْرَانَ الْمُطِیعِینَ وَ مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ یَکُونَ الْجَلِیلُ عَنَی مَا لَبَّسْتَ عَلَی نَفْسِکَ تَطْلُبُ الرُّخْصَهًَْ لِارْتِکَابِ الْمَأْثَمِ {فَ} مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً* یُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ یَوْمَ الْقِیامَهًْ وَ یَخْلُدْ فِیهِ مُهاناً إِنْ لَمْ یَتُبْ.

امام هادی ( یحیی‌بن‌اکثم از موسی‌بن‌محمّد از مسائل پرسید که یکی از آن‌ها این بود: «ما را از این آیه مطّلع ساز؛ یا [اگر بخواهد] پسر و دختر هر دو را برای آنان جمع می‌کند. (شوری/۵۰) آیا خداوند مردان را به ازدواج هم در می‌آورد، درحالی‌که گروهی را به خاطر آن عقوبت کرده است»؟ و موسی از برادرش امام هادی (پرسید و از جواب‌های امام (این بود: «خداوند متعال مردان مطیع را به ازدواج زنانی از حورالعین در آورد و زنان مطیع را به ازدواج مردان مطیع. معاذالله که مقصود خدای عزّوجلّ آن چیزی باشد که خودت را گول زده‌ای که اجازه‌ی ارتکاب گناهان را پیدا کنی؛ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً، یُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ یَخْلُدْ فِیهِ مُهاناً اگر توبه نکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۴۸۰
بحارالأنوار، ج۷۶، ص۶۶/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۰، ص۳۳۳ / القمی، ج۲، ص۲۷۸/ نورالثقلین
۲ -۳
(فرقان/ ۶۸)

الباقر ( قَوْلُهُ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً قَالَ أَثَامٌ وَادٍ مِنْ أَوْدِیَهًْ جَهَنَّمَ مِنْ صُفْرٍ مُذَابٍ قُدَّامَهَا حَرَّهًٌْ فِی جَهَنَّمَ یَکُونُ فِیهِ مَنْ عَبَدَ غَیْرَ اللَّهِ وَ مَنْ قَتَلَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ وَ تَکُونُ فِیهِ الزُّنَاهًُْ.

امام باقر ( وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً؛ أَثاماً درّه‌ای از درّه‌های جهنّم است که پر از مواد مذاب می‌باشد، که شخصی که قدم در آن می‌گذارد می‌سوزد در آن کسی قدم می‌گذارد که غیر خدا را عبادت کرده و مرتکب قتل نفس و زنا شده باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۴۸۰
بحارالأنوار، ج۸، ص۲۸۹/ مستدرک الوسایل، ج۱۴، ص۳۳۲/ القمی، ج۲، ص۱۱۶/ القمی، ج۲، ص۱۱۷
۲ -۴
(فرقان/ ۶۸)

الباقر ( وَ أَمَّا أَثاماً فَهُوَ وَادٍ مِنْ صُفْرٍ مُذَابٍ یَجْرِی حَوْلَ الْجَبَلِ فَهُوَ أَشَدُّ النَّارِ عَذَاباً.

امام باقر ( أَثاماً به درّه‌ای پر از مواد گداخته که از دهانه‌ی آتشفشان خارج می‌شود و داغ‌تر از آتش است، گفته می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۴۸۰
بحارالأنوار، ج۸، ص۲۸۹
بیشتر