آیه فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً يَتَرَقَّبُ قالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمِينَ [21]
موسى از شهر خارج شد در حالى كه ترسان بود و هر لحظه در انتظار حادثه اى؛ [به پيشگاه خدا] عرضه داشت: «پروردگارا! مرا از اين قوم ستمكار رهايى بخش.»
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ خَرَجَ إِلَی مَدِینَهًِْ مَدْیَنَ فَأَقَامَ عِنْدَ شُعَیْبٍ (علیه السلام) مَا أَقَامَ فَکَانَتِ الْغَیْبَهًُْ الثَّانِیَهًُْ أَشَدَّ عَلَیْهِمْ مِنَ الْأُولَی وَ کَانَتْ نَیِّفاً وَ خَمْسِینَ سَنَهًْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- [موسی (علیه السلام)] به شهر مدین رفت و آن سالیان را نزد شعیب (علیه السلام) ساکن شد و این غیبت دوم از غیبت اوّلی بر آنها (بنیاسرائیل) سختتر بود و مدت این غیبت پنجاه و چند سال مقدّر گشت.
الباقر (علیه السلام)- قَال ... خائِفاً یَتَرَقَّبُ قَالَ یَلْتَفِتُ یَمْنَهًًْ وَ یَسْرَهًًْ وَ یَقُولُ رَبِّ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.
امام باقر (علیه السلام)- خَائِفًا یَتَرَقَّب؛ به چپ و راست خود نگاهی میکرد و میگفت: رَبِّ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمِینَ.
الباقر (علیه السلام)- أَنَّهُ قَال ... فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً یَتَرَقَّبُ فَخَرَجَ مِنْ مِصْرَ بِغَیْرِ ظَهْرٍ وَ لَا دَابَّهًٍْ وَ لَا خَادِمٍ تَخْفِضُهُ أَرْضٌ وَ تَرْفَعُهُ أُخْرَی حَتَّی أَتَی إِلَی أَرْضِ مَدْیَن.
امام باقر (علیه السلام)- فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً یَتَرَقَّبُ؛ سپس خودش به تنهایی بدون هیچ مرکب و خدمتکاری از مصر خارج شد. از مناطق مختلفی گذشت از فراز و فرود تا اینکه به شهر مدین رسید.
إبنعباس (رحمة الله علیه)- إِنَّهُ خَرَجَ مِنْ مِصْرَ إِلَی مَدْیَنَ وَ بَیْنَهُمَا مَسِیرَهًُْ ثَمَانِ لَیَالٍ وَ یُقَالُ: نَحْوُ مِنْ کُوفَهًَْ إِلَی الْبَصْرَهًِْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ طَعَامٌ إِلَّا وَرَقُ الشَّجَرِ، فَمَا وَصَلَ إِلَیْهَا حَتَّی وَقَعَ خَفَّ قَدَمَیْهِ وَ إِنَّ خَضْرَهًَْ الْبَقْلِ تَتَرَاءَی مِنْ بَطْنِهِ.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- موسی (علیه السلام) از مصر به سمت مدین حرکت کرد و از مصر تا مدین هشت شبانه روز فاصله بود مثل مسیر کوفه تا بصره و موسی (علیه السلام) طعامی جز برگ درختان نداشت که آن را هم به سختی بهدست میآورد و پایش در طلب آن خشک میشد و [آنقدر برگ خورد که] سبزی گیاهان از شکمش معلوم بود.
الحسین (علیه السلام)- قَالَ الْمُفِیدُ فَسَارَ الْحُسَیْنُ إِلَی مَکَّهًَْ وَ هُوَ یَقْرَأُ فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً یَتَرَقَّبُ قالَ رَبِّ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ وَ لَزِمَ الطَّرِیقَ الْأَعْظَمَ فَقَالَ لَهُ أَهْلُ بَیْتِهِ لَوْ تَنَکَّبْتَ عَنِ الطَّرِیقِ کَمَا فَعَلَ ابْنُ الزُّبَیْرِ کَیْلَا یَلْحَقَکَ الطَّلَبُ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ لَا أُفَارِقُهُ حَتَّی یَقْضِیَ اللَّهُ مَا هُوَ قَاضٍ وَ لَمَّا دَخَلَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) مَکَّهًَْ کَانَ دُخُولُهُ إِیَّاهَا یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ لِثَلَاثٍ مَضَیْنَ مِنْ شَعْبَانَ دَخَلَهَا وَ هُوَ یَقْرَأُ وَ لَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقاءَ مَدْیَنَ قالَ عَسی رَبِّی أَنْ یَهْدِیَنِی سَواءَ السَّبِیلِ.
امام حسین (علیه السلام)- شیخ مفید مینویسد: «هنگامی که امام حسین (علیه السلام) متوجّه مکّه شد [آیهای] را خواند که میفرماید: خارجشد از آن در حالی که خائف بود و انتظار میبرد و میگفت: «پروردگارا! مرا از دست گروه ستمکیشان نجات بده. امام حسین (علیه السلام) از شاهراه متوجّه مکّه گردید ولی همراهانش گفتند: «کاش نظیر ابنزبیر از بیراهه میرفتی که مأمورین تو را به دست نمیآوردند». فرمود: «نه به خدا من از راه راست خارج نمیشوم تا خدا هر قضاوتی که صلاح میداند بکند». وقتی امام حسین (علیه السلام) در روز جمعه که سوم ماه شعبان بود داخل مکّهی معظمه گردید این آیه را خواند که میفرماید: وَ لَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقاءَ مَدْیَنَ قالَ عَسی رَبِّی أَنْ یَهْدِیَنِی سَواءَ السَّبِیلِ. وقتی متوجّه شهر مَدیَن شد گفت: «شاید خدای من مرا براه راست هدایت فرماید» (قصص/۲۲).