آیه ۶ - سوره قصص

آیه وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ [6]

و حكومتشان را در زمين استوار سازيم؛ و به فرعون و هامان و لشكريانشان، آنچه را از سوى آن‌ها (بنى اسرائيل) بيم داشتند نشان دهيم.

۱
(قصص/ ۶)

أمیرالمومنین (علیه السلام)- فِی تَفسِیرِ عَلِیِّ‌بنِ‌إبرَاهِیم (رحمة الله علیه) مُتَّصِلٌ بِقَولِهِ حَتَّی یَقتُلُوهُم وَ قَدْ ضَرَبَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی أَعْدَائِهِ مَثَلًا مِثْلَ مَا ضَرَبَهُ اللَّهُ لَهُمْ فِی أَعْدَائِهِمْ بِفِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ بَغَی عَلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ عَنَاقُ ابْنَهًُْ آدَمَ (علیه السلام) خَلَقَ اللَّهُ لَهَا عِشْرِینَ إِصْبَعاً فِی کُلِّ إِصْبَعٍ مِنْهَا ظُفُرَانِ طَوِیلَانِ کَالْمِنْجَلَیْنِ الْعَظِیمَیْنِ وَ کَانَ مَجْلِسُهَا فِی الْأَرْضِ مَوْضِعَ جَرِیبٍ فَلَمَّا بَغَتْ بَعَثَ اللَّهُ لَهَا أَسَداً کَالْفِیلِ وَ ذِئْباً کَالْبَعِیرِ وَ نَسْراً کَالْحِمَارِ وَ کَانَ ذَلِکَ فِی الْخَلْقِ الْأَوَّلِ فَسَلَّطَهُمُ اللَّهُ عَلَیْهَا فَقَتَلُوهَا أَلَا وَ قَدْ قَتَلَ اللَّهُ فِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ وَ خَسَفَ بِقَارُونَ وَ إِنَّمَا هَذَا مَثَلُ أَعْدَائِهِ الَّذِینَ غَصَبُوا حَقَّهُ فَأَهْلَکَهُمُ اللَّهُ ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) عَلَی أَثَرِ هَذَا الْمَثَلِ الَّذِی ضَرَبَهُ وَ قَدْ کَانَ لِی حَقٌّ حَازَهُ دُونِی مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَ لَمْ أَکُنْ أُشْرِکُهُ فِیهِ وَ لَا تَوْبَهًَْ لَهُ إِلَّا بِکِتَابٍ مُنَزَّلٍ أَوْ بِرَسُولٍ مُرْسَلٍ وَ أَنَّی لَهُ بِالرِّسَالَهًِْ بَعْدَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ لَا نَبِیَّ بَعْدَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَأَنَّی یَتُوبُ وَ هُوَ فِی بَرْزَخِ الْقِیَامَهًِْ غَرَّتْهُ الْأَمَانِیُّ وَ غَرَّهُ بِاللَّهِ الْغَرُورُ وَ قَدْ أَشْفَی عَلَی جُرُفٍ هارٍ فَانْهارَ بِه فِی نارِ جَهَنَّمَ وَ الله لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ وَ کَذَلِکَ مَثَلُ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فِی غَیْبَتِهِ وَ هَرَبِهِ وَ اسْتِتَارِهِ مَثَلُ مُوسَی (علیه السلام) خَائِفٌ مُسْتَتِرٌ إِلَی أَنْ یَأْذَنَ اللَّهُ فِی خُرُوجِهِ وَ طَلَبِ حَقِّهِ وَ قَتْلِ أَعْدَائِهِ فِی قَوْلِهِ أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللهَ عَلی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍ وَ قَدْ ضَرَبَ بِالْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) مَثَلًا فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ بِإِدَالَتِهِمْ مِنْ أَعْدَائِهِم.

امام علی (علیه السلام)- در تفسیر علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) آمده است: [امیرالمؤمنین (علیه السلام)] درباره‌ی دشمنان خود مثلی‌زده مانند مثالی که خدا در مورد فرعون و هامان زده است. امام (علیه السلام) فرموده است: «ای مردم! اوّل کسی که ستمگری را در زمین شروع کرد عناق دختر آدم (علیه السلام) بود. خداوند برای او بیست انگشت آفرید و در هر انگشت دو ناخن دراز هرکدام به اندازه‌ی یک داس بزرگ قرار داشت و محل نشستن او اندازه‌ی یک جریب [هر جریب معادل چهار متر مربع است] می‌شد وقتی ستمکاری را پیش گرفت، خداوند شیری به اندازه‌ی فیل و گرگی به اندازه‌ی شتر و عقابی مانند الاغ برای نابودی او فرستاد که این مخلوقات باقیمانده‌های مربوط به خلقت‌های اولیّه بود و خداوند شیر و گرگ و عقاب را بر آن زن مسلّط گردانید تا او را کشتند». خداوند فرعون و هامان را نیز کشت و قارون را در زمین فروبرد این عذاب‌ها نمونه‌ای است برای دشمنان خدا که حق را غصب کردند و خداوند آن‌ها را هلاک کرد. سپس امیرالمؤمنین (علیه السلام) بعد از بیان این مثال‌ها فرمود: «مرا حقّی بود که اشخاص نا اهل آن را غصب کردند با اینکه در آن امر شریک من نبودند و آن فرد غاصب نمی‌تواند از این عمل توبه نماید مگر اینکه [برای پذیرش توبه‌ی او] از جانب خدا آیه‌ای نازل شود و یا پیامبری ارسال گردد. و چطور امکان دارد که پس از پیامبراکرم محمّد مصطفی (صلی الله علیه و آله) پیامبری بیاید با اینکه نبوّت به او ختم شده پس با توجه به شرط پیشین و نبود پیامبری پس از محمد (صلی الله علیه و آله)) چطور می‌تواند توبه کند؟! این در حالی است که او در برزخ قیامت به سر می‌برد و فریب آرزوهای خود را خورده و گمراه شده، بر کنار پرتگاه سستی قرار گرفته که ناگهان در آتش دوزخ فرو می‌ریزد؟ و خداوند گروه ستمگران را هدایت نمی‌کند! (توبه/۱۰۹) مثل قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در غیبت و فرار از اجتماع و پنهان زیستنش مانند موسی (علیه السلام) که ترسان و پنهان می‌زیست، است تا آنکه خداوند اجازه‌ی ظهور و پس گرفتن حقّ و کشتن دشمنانش را بدهد که در این آیه می‌فرماید: به کسانی که به جنگ بر سرشان تاخت آورده‌اند و مورد ستم قرار گرفته‌اند، رخصت داده شد و خدا بر پیروز گردانیدنشان تواناست* آن‌هایی که به ناحق از دیارشان رانده شده‌اند. (حج/۴۰۳۹) خداوند در مقابل آن گروهی از بنی‌اسرائیل که [در این آیه معرفی شده‌اند ودر مقابل دشمنانشان شکست خوردند، از این امّت امام حسین (علیه السلام) را عنوان مثال و نمونه قرار داده [که به ناحق از شهر خود رانده شد لذا به او اجازه‌ی جهاد داده شد].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۴۸
بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۶۹/ نورالثقلین
بیشتر