آیه ۶۸ - سوره قصص

آیه وَرَبُّكَ يَخْلُقُ ما يَشاءُ وَ يَخْتارُ ما كانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ سُبْحانَ اللهِ‌ وَ تَعالى عَمَّا يُشْرِكُونَ [68]

پروردگار تو هرچه بخواهد مى‌آفريند، و هر چه بخواهد برمى‌گزيند؛ آنان [در برابر او] اختيارى ندارند؛ منزّه است خداوند، و برتر است از آنچه همتاى او قرار مى‌دهند!

ولایت

۱
(قصص/ ۶۸)

الزّهراء (سلام الله علیها)- عَنْ مَحْمُودِ بْنِ لَبِیدٍ قَال قَالَت (سلام الله علیها) یَا بَا عُمَرَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَثَلُ الْإِمَامِ مَثَلُ الْکَعْبَهًِْ إِذْ تُؤْتَی وَ لَا تَأْتِی أَوْ قَالَتْ مَثَلُ عَلِیٍّ (علیه السلام) ثُمَّ قَالَتْ أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ تَرَکُوا الْحَقَّ عَلَی أَهْلِهِ وَ اتَّبَعُوا عِتْرَهًَْ نَبِیِّهِ لَمَا اخْتَلَفَ فِی اللَّهِ اثْنَانِ وَ لَوَرِثَهَا سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ وَ خَلَفٌ بَعْدَ خَلَفٍ حَتَّی یَقُومَ قَائِمُنَا (عجل الله تعالی فرجه الشریف) التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ لَکِنْ قَدَّمُوا مَنْ أَخَّرَهُ اللَّهُ وَ أَخَّرُوا مَنْ قَدَّمَهُ اللَّهُ حَتَّی إِذَا أَلْحَدُوا الْمَبْعُوثَ وَ أَوْدَعُوهُ الْجَدَثَ الْمَجْدُوثَ اخْتَارُوا بِشَهْوَتِهِمْ وَ عَمِلُوا بِآرَائِهِمْ تَبّاً لَهُمْ أَ وَ لَمْ یَسْمَعُوا اللَّهَ یَقُولُ وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ بَلْ سَمِعُوا.

حضرت زهرا (سلام الله علیها)- محمودبن‌لبید گوید: حضرت زهرا (سلام الله علیها) به من فرمود: «ای اباعمرو! رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «مثل امام یا آنکه فرمود: «مثل علی (علیه السلام) همانند کعبه است که به سوی او روند و او به جانب کسی نمی‌آید»؛ سپس فرمود: «به خدا سوگند اگر حق را بر اهلش واگذارده بودند و از عترت پیغمبرشان پیروی کرده بودند، حتی دو نفر در مورد خداوند با هم اختلاف نمی‌کردند و گذشتگان و آیندگان امامت [و حکومت] را از هم ارث می‌بردند تا قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما که نهمین فرزند حسین (علیه السلام) است قیام کند امّا مردم آن‌کس را که او را عقب انداخته [و مقدّم ندانسته] مقدّم داشتند و آن‌کس که خدا مقدّم داشته به عقب انداختند تا حدّی که فرستاده‌ی حقّ و رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) را در لحد نهاده و به خاک سپردند و خواسته‌ی دل خود را برگزیده و پیرویش کردند و به رأی خود عمل نمودند نابودی بر آن‌ها باد آیا نشنیده‌اند که خدای متعال می‌فرماید: و خدای تو بیافریند آنچه خواهد و برگزیند و برای ایشان برگزیدن نیست، بلی شنیده‌اند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۵۸
بحار الأنوار، ج۳۶، ص۳۵۳/ کفایهًْ الأثر، ص۱۹۸
۲
(قصص/ ۶۸)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ مَا یَشاءُ وَ یَخْتارُ مَا کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ قَالَ: یَخْتَارُ اللَّهُ الْإِمَامَ وَ لَیْسَ لَهُمْ أَنْ یَخْتَارُوا.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَرَبُّکَ یَخْلُقُ مَا یَشَاءُ یَخْتارُ مَا کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ؛ خداوند متعال امام را انتخاب می‌کند و انتخاب امام توسّط مردم ممکن نیست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۵۸
القمی، ج۲، ص۱۴۳/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(قصص/ ۶۸)

الصّادق (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ قَالَ اخْتَارَ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَیْتِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ؛ خداوند، محمّد (صلی الله علیه و آله) و اهل‌بیت (علیهم السلام) او را برگزید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۵۸
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۷۴/ المناقب، ج۱، ص۲۵۶
۴
(قصص/ ۶۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی خَلَقَ آدَمَ (صلی الله علیه و آله) مِنْ طِینٍ کَیْفَ شَاءَ ثُمَّ قَالَ وَ یَخْتارُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی اخْتَارَنِی وَ أَهْلَ بَیْتِی عَلَی جَمِیعِ الْخَلْقِ فَانْتَجَبَنَا فَجَعَلَنِیَ الرَّسُولَ وَ جَعَلَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) الْوَصِیَّ ثُمَّ قَالَ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ یَعْنِی مَا جَعَلْتُ لِلْعِبَادِ أَنْ یَخْتَارُوا وَ لَکِنِّی أَخْتَارُ مَنْ أَشَاءُ فَأَنَا وَ أَهْلُ بَیْتِی صَفْوَهًُْ اللَّهِ وَ خِیَرَتُهُ مِنْ خَلْقِهِ ثُمَّ قَالَ سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ یَعْنِی اللَّهُ مُنَزَّهٌ عَمَّا یُشْرِکُونَ بِهِ کُفَّارُ مَکَّهًَْ ثُمَّ قَالَ وَ رَبُّکَ یَعْلَمُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) ما تُکِنُّ صُدُورُهُمْ مِنْ بُغْضِ الْمُنَافِقِینَ لَکَ وَ لِأَهْلِ بَیْتِکَ وَ ما یُعْلِنُونَ مِنَ الْحُبِّ لَکَ وَ لِأَهْلِ بَیْتِک.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- انس‌بن‌مالک گوید: «از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی معنی آیه: وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ سؤال کردم»؟ فرمود: «خداوند آدم (علیه السلام) را هر طوری که می‌خواست از گل آفرید. خداوند متعال مرا و اهل‌بیت (علیهم السلام) مرا بر جمیع خلق اختیار کرد و ما را از میان آن‌ها برگزید به این ترتیب که مرا پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) را وصیّ و جانشین قرار داد. سپس فرمود: ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ؛ یعنی برای مردم حقّ انتخاب قرار داده نشده است و حقّ انتخاب [امام] با من است هرکه را بخواهم من انتخاب می‌کنم. پس من و اهل‌بیت (علیهم السلام) من از میان خلق او، برگزیده او هستیم و سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ؛ یعنی منزّه است خداوند از شریک‌هایی که کفار مکّه برای او قائل می‌شوند وَ رَبُّکَ یَعْلَمُ؛ یعنی ای محمد! (صلی الله علیه و آله) پروردگار تو می‌داند. ما تُکِنُّ صُدُورُهُمْ؛ آنچه را که منافقان از عداوت و کینه نسبت به تو و اهل‌بیت (علیهم السلام) تو در سینه‌های خود پنهان می‌دارند وَ ما یُعْلِنُونَ (قصص/۶۹)؛ و آنچه را که [مؤمنان] با زبانهای خود از محبّت و دوستی نسبت به تو و به اهل‌بیت (علیهم السلام) تو آشکار می‌سازند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۵۸
بحار الأنوار، ج۳۶، ص۱۶۷/ الطرایف، ج۱، ص۹۷/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۷۲؛ «قال ان الله ... یختار» محذوف/ البرهان؛ «ثم قال ... لأهل بیتک» محذوف
۵
(قصص/ ۶۸)

المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)- فِی کِتَابِ کَمَالِ الدِّینِ وَ تَمَامِ النِّعمَهًِْ بِاِسنَادِهِ اِلَی سَعدِ بنِ عَبدِ اللهِ القُمِّی عَن الحُجَّهًِْ القَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ: ... فَقُلْتُ أَخْبِرْنِی یَا مَوْلَایَ عَنِ الْعِلَّهًِْ الَّتِی تَمْنَعُ الْقَوْمَ مِنِ اخْتِیَارِ الْإِمَامِ لِأَنْفُسِهِمْ قَالَ مُصْلِحٌ أَوْ مُفْسِدٌ؟ فَقُلْتُ: مُصْلِحٌ قَالَ: هَلْ یَجُوزُ أَنْ یَقَعَ خِیَرَتُهُمْ عَلَی الْمُفْسِدِ بَعْدَ أَنْ لَا یَعْلَمَ أَحَدٌ مَا یَخْطُرُ بِبَالِ غَیْرِهِ مِنْ صَلَاحٍ أَوْ فَسَادٍ؟ قُلْتُ بَلَی قَالَ فَهِیَ الْعِلَّهًُْ أَیَّدْتُهَا لَکَ بِبُرْهَانٍ یَقْبَلُ ذَلِکَ عَقْلُکَ؟ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ أَخْبِرْنِی عَنِ الرُّسُلِ الَّذِینَ اصْطَفَاهُمُ اللَّهُ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِمُ الْکُتُبَ وَ أَیَّدَهُمْ بِالْوَحْیِ وَ الْعِصْمَهًِْ إِذْ هُمْ أَعْلَامُ الْأُمَمِ فَأَهْدَی إِلَی ثَبْتِ الِاخْتِیَارِ وَ مِنْهُمْ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) هَلْ یَجُوزُ مَعَ وُفُورِ عَقْلِهِمَا وَ کَمَالِ عِلْمِهِمَا إِذْ هُمَا عَلَی الْمُنَافِقِ بِالاخْتِیَارِ أَنْ یَقَعَ خِیَرَتُهُمَا وَ هُمَا یَظُنَّانِ أَنَّهُ مُؤْمِنٌ؟ قُلْتُ لَا قَالَ فَهَذَا مُوسَی (علیه السلام) کَلِیمُ اللَّهِ مَعَ وُفُورِ عَقْلِهِ وَ کَمَالِ عِلْمِهِ وَ نُزُولِ الْوَحْیِ عَلَیْهِ اخْتَارَ مِنْ أَعْیَانِ قَوْمِهِ وَ وُجُوهِ عَسْکَرِهِ لِمِیقَاتِ رَبِّهِ سَبْعِینَ رَجُلًا مِمَّنْ لَمْ یَشُکَّ فِی إِیمَانِهِمْ وَ إِخْلَاصِهِمْ فَوَقَعَ خِیَرَتُهُ عَلَی الْمُنَافِقِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ اخْتارَ مُوسی قَوْمَهُ سَبْعِینَ رَجُلًا لِمِیقاتِنا الْآیَهًَْ فَلَمَّا وَجَدْنَا اخْتِیَارَ مَنْ قَدِ اصْطَفَاهُ اللَّهُ لِلنُّبُوَّهًِْ وَاقِعاً عَلَی الْأَفْسَدِ دُونَ الْأَصْلَحِ وَ هُوَ یَظُنُّ أَنَّهُ الْأَصْلَحُ دُونَ الْأَفْسَدِ عَلِمْنَا أَنْ لَا اخْتِیَارَ لِمَنْ لَا یَعْلَمُ مَا تُخْفِی الصُّدُورُ وَ مَا تُکِنُّ الضَّمَائِرُ وَ یَنْصَرِفُ عَنْهُ السَّرَائِرُ وَ أَنْ لَا خَطَرَ لِاخْتِیَارِ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ بَعْدَ وُقُوعِ خِیَرَهًِْ الْأَنْبِیَاءِ عَلَی ذَوِی الْفَسَادِ لَمَّا أَرَادُوا أَهْلَ الصَّلَاحِ.

امام مهدی (علیه السلام)- سعدبن‌عبداللَّه قمی حدیثی طولانی از امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نقل می‌کند و گوید: «از حضرت صاحب‌الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) [که آن وقت در دامن پدر نشسته بود] پرسیدم: «به چه دلیل مردم نمی‌توانند برای خود امام انتخاب کنند»؟ فرمود: «امام خوب یا بد»؟ گفتم: «امام خوب و شایسته». فرمود: «امکان دارد انتخابی که می‌کنند به جای خوب بد از کار درآید با اینکه هیچ‌کس اطّلاع از دل دیگری ندارد که چه چیز به خاطرش می‌گذرد، فکر خوب یا فکر بد»؟ گفتم: «آری ممکن است». فرمود: «همین موجب نداشتن چنین اختیاری است که با دلیلی برای تو توجیه کردم که عقلت بپذیرد». فرمود: «بگو ببینم پیامبرانی که خداوند آن‌ها را برگزیده و کتاب آسمانی بر آن‌ها نازل‌کرده و ایشان را به وحی ممتاز نموده و عصمت بخشیده چون برجسته‌ترین افراد مردم‌اند و از همه بهتر می‌توانند انتخاب نمایند که از جمله‌ی این پیامبران موسی (علیه السلام) و عیسی (علیه السلام) نیز هستند، اگر به ایشان اختیار بدهند با توجه به کمال عقل و دانشی که این دو داشتند آیا ممکن است انتخاب آن‌ها در مورد کسی که خیال می‌کردند مؤمن است منافق از کار در آید»؟ گفتم: «نه». فرمود: «همین موسی (علیه السلام) با کمال عقل و دانشی که داشت و به او وحی شد: «از میان قوم خود برای میقات خدا هفتادنفر را انتخاب کن». و او با اینکه یقین داشت منتخبان او مؤمن و مخلص هستند این انتخاب بر خلاف تصوّر او، بر منافقین قرارگرفت. خداوند در این آیه به همین مطلب اشاره می‌کند: موسی از قوم خود، هفتاد تن از مردان را برای میعادگاه ما برگزید ... (اعراف/۱۵۵)؛ وقتی انتخاب پیامبری که خدا او را برگزیده بر شخص فاسدی قرار گیرد با اینکه او خیال می‌کرد صالح است می‌فهمیم اجازه‌ی انتخاب فقط به کسی داده شده که از راز دلها و افکار پنهان و آینده‌ی اشخاص خبر دارد، داده شده، با این حال انتخاب مهاجرین و انصار چه اهمیتی دارد وقتی که انتخاب بهترین پیامبران وقتی قصد انتخاب صالحان را داشتند، اهل فساد از آب درآمد»؟!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۶۰
الإحتجاج؛ ج۲، ص۴۶۴/ نورالثقلین
۶
(قصص/ ۶۸)

الرّضا (علیه السلام)- الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ لَا یُدَانِیهِ أَحَدٌ وَ لَا یُعَادِلُهُ عَالِم ... وَ کَیْفَ یُوصَفُ بِکُلِّهِ أَوْ یُنْعَتُ بِکُنْهِهِ أَوْ یُفْهَمُ شَیْءٌ مِنْ أَمْرِهِ أَوْ یُوجَدُ مَنْ یَقُومُ مَقَامَهُ وَ یُغْنِی غِنَاهُ لَا کَیْفَ وَ أَنَّی وَ هُوَ بِحَیْثُ النَّجْمِ مِنْ یَدِ الْمُتَنَاوِلِینَ وَ وَصْفِ الْوَاصِفِینَ فَأَیْنَ الِاخْتِیَارُ مِنْ هَذَا وَ أَیْنَ الْعُقُولُ عَنْ هَذَا وَ أَیْنَ یُوجَدُ مِثْلُ هَذَا أَ تَظُنُّونَ أَنَّ ذَلِکَ یُوجَدُ فِی غَیْرِ آلِ الرَّسُولِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) کَذَبَتْهُمْ وَ اللَّهِ أَنْفُسُهُمْ وَ مَنَّتْهُمُ الْأَبَاطِیلَ فَارْتَقَوْا مُرْتَقاً صَعْباً دَحْضاً تَزِلُّ عَنْهُ إِلَی الْحَضِیضِ أَقْدَامُهُمْ رَامُوا إِقَامَهًَْ الْإِمَامِ بِعُقُولٍ حَائِرَهًٍْ بَائِرَهًٍْ نَاقِصَهًٍْ وَ آرَاءٍ مُضِلَّهًٍْ فَلَمْ یَزْدَادُوا مِنْهُ إِلَّا بُعْداً قَاتَلَهُمُ اللهُ أَنَّی یُؤْفَکُونَ وَ لَقَدْ رَامُوا صَعْباً وَ قَالُوا إِفْکاً وَ ضَلُّوا ضَلَالًا بَعِیداً وَ وَقَعُوا فِی الْحَیْرَهًِْ إِذْ تَرَکُوا الْإِمَامَ عَنْ بَصِیرَهًٍْ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ وَ کَانُوا مُسْتَبْصِرِینَ رَغِبُوا عَنِ اخْتِیَارِ اللَّهِ وَ اخْتِیَارِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَهْلِ بَیْتِهِ إِلَی اخْتِیَارِهِمْ وَ الْقُرْآنُ یُنَادِیهِمْ وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُون.

امام رضا (علیه السلام)- امام یگانه‌ی روزگار خود است کسی با او برابر نیست و دانشمندی با او هم‌سطح نیست ... و چگونه می‌توان همه‌ی اوصاف امام را گفت و کنه ذاتش را توصیف کرد و یا چیزی از امر امامت را فهمید و یا کسی را به قائم مقامی او یافت، که همچون او [مردم را از مراجعه به افراد دیگر] بی‌نیاز گرداند؟ نه، چگونه و کجا ممکن است و حال آنکه او همچون ستاره از دسترس دست اندازها و توصیف توصیف‌کنندگان به دور است، این کجا و اختیار [و انتخاب مردم] کجا؟ این کجا و [اختیار] خردها کجا؟ کجا مانند این یافت می‌شود؟ شما گمان می‌کنید که چنین چیزی در غیر خاندان پیامبر، محمّد (صلی الله علیه و آله) یافت می‌شود؟ به خدا قسم که بر خودشان دروغ گفته‌اند و سخنان باطل، آن‌ها را به آرزوهای دروغین کشانده است و به جایگاه بلند و دشوار و لغزنده‌ای برآمده‌اند که پایشان در آن لغزیده و به گودال خواهند افتاد، اینان خواستند با خردهای حیران و سرگردان و ناقص خود و با رأی‌های گمراه‌کننده‌شان، امام بسازند و جز دوری از ساحت امام چیزی به خود نیافزودند. خداوند آن‌ها را بکشد، چگونه از حق منحرف می‌شوند؟! (منافقون/۴) به راستی که کار مشکلی را در نظر گرفتند و بهتان بر زبان راندند و به گمراهی دور و درازی گرفتار آمدند و در حیرت و سرگردانی افتادند که امام را با آنکه به چشم می‌دیدند رها کردند و شیطان کارهاشان را برایشان آرایش داد و آنان را از راه بازداشت و با آنکه راه را می‌دیدند از آنچه خدا اختیار کرده بود و رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) و اهل‌بیتش (علیهم السلام) اختیار کرده بودند به اختیاری که خود کرده بودند رو آوردند و حال آنکه قرآن فریادشان می‌زند: وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرکُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۶۰
الکافی، ج۱، ص۲۰۱/ بحار الأنوار، ج۲۵، ص۱۲۴؛ «الامام واحد ... عالم» محذوف/ عیون أخبارالرضا (ج۱، ص۲۲۰/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۲۲۱/ کمال الدین، ج۲، ص۶۷۸/ نورالثقلین؛ «الامام واحد ... یوفکون» محذوف/ معانی الأخبار، ص۹۸/ البرهان
۷
(قصص/ ۶۸)

أمیرالمومنین (علیه السلام)- کِتَابُ الْغَارَات لِإِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الثَّقَفِیِّ، قَالَ رُوِیَ أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) کَتَبَ إِلَی مُعَاوِیَهًَْ مِنْ عَبْدِ اللَّهِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) إِلَی مُعَاوِیَهًَْ وَ بَعْدُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ خَلَقَ الْخَلْقَ وَ اخْتَارَ خِیَرَهًًْ مِنْ خَلْقِهِ وَ اصْطَفَی صَفْوَهًًْ مِنْ عِبَادِهِ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ فَأَمَرَ الْأَمْرَ وَ شَرَعَ الدِّینَ وَ قَسَمَ الْقَسْمَ عَلَی ذَلِکَ وَ هُوَ فَاعِلُهُ وَ جَاعِلُهُ وَ هُوَ الْخَالِقُ وَ هُوَ الْمُصْطَفِی وَ هُوَ الْمُشَرِّعُ وَ هُوَ الْقَاسِمُ وَ هُوَ الْفَاعِلُ لِمَا یَشَاءَ لَهُ الْخَلْقُ وَ لَهُ الْأَمْرُ وَ لَهُ الْخِیَرَهًُْ وَ الْمَشِیئَهًُْ وَ الْإِرَادَهًُْ وَ الْقُدْرَهًُْ وَ الْمُلْکُ وَ السُّلْطَانُ أَرْسَلَ رَسُولَهُ خِیَرَتَهُ وَ صَفْوَتَهُ بِالْهُدَی وَ دِینِ الْحَقِّ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ کِتَابَهُ فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْءٍ مِنْ شَرَائِعِ دِینِهِ فَبَیَّنَهُ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ وَ فِیهِ فَرَضَ الْفَرَائِضَ وَ قَسَّمَ فِیهِ سِهَاماً أَحَلَّ بَعْضَهَا لِبَعْضٍ وَ حَرَّمَ بَعْضَهَا لِبَعْض.

امام علی (علیه السلام)- در کتاب «الغارات» روایت شده است: امیرالمؤمنین (علیه السلام) نامه‌ای به معاویه نوشت: «از بنده خدا، امیرالمؤمنین، علی‌بن‌ابیطالب به معاویه، خداوند تبارک‌وتعالی که صاحب بزرگی و بزرگواری است مخلوقات را آفرید و از میان آن‌ها بهترین را اختیار کرد و از بین بندگانش، برگزیده‌ای را انتخاب کرد هرچه بخواهد می‌آفریند و بهترین آن‌ها را برمی‌گزیند خداوند منزّه و بلندمرتبه است از آنچه شریک او قرار می‌دهند بعد از آن به اموری دستور داد و دین را تشریع کرد و امور را بر همین روال تقسیم کرد و اوست که این کار را کرد و این امور را وضع کرد و اوست که خلق کرد و برگزید و اوست تشریع‌کننده و اوست قسمت‌کننده و او آنچه بخواهد انجام می‌دهد. آفرینش و امر و برگزیدن و خواست و اراده و قدرت و مُلک و سلطنت از آن اوست، رسولش (صلی الله علیه و آله) را که برگزیده و بهترین خلق بود را به همراه هدایت و دین حقّ فرستاد و کتابش را بر او نازل‌کرد که در آن همه چیز از شریعت‌های دینش را بیان‌کرد و آن را برای قومی که می‌دانند تبین و روشن‌کرد و در آن، واجبات را بیان‌کرد و سهم‌هایی در آن تقسیم کرد که بعضی از آن‌ها را برای بعضی افراد حلال و بعضی را برای بعضی از افراد حرام کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۶۲
بحار الأنوار، ج۳۳، ص۱۳۳

پروردگار تو هرچه بخواهد می آفریند، و هر چه بخواهد برمی گزیند؛ آنان [در برابر او] اختیاری ندارند؛ منزّه است خداوند، و برتر است از آنچه همتای او قرار می دهند

۱ -۱
(قصص/ ۶۸)

الصّادق (علیه السلام)- التَّشَهُّدُ ثَنَاءٌ عَلَی اللَّهِ فَکُنْ عَبْداً لَهُ بِالسِّرِّ خَاضِعاً لَهُ بِالْفِعْلِ کَمَا أَنَّکَ عَبْدٌ لَهُ بِالْقَوْلِ وَ الدَّعْوَی وَ صِلْ صِدْقَ لِسَانِکَ بِصَفَاءِ صِدْقِ سِرِّکَ فَإِنَّهُ خَلَقَکَ عَبْداً وَ أَمَرَکَ أَنْ تَعْبُدَهُ بِقَلْبِکَ وَ لِسَانِکَ وَ جَوَارِحِکَ وَ أَنْ تُحَقِّقَ عُبُودِیَّتَکَ لَهُ وَ رُبُوبِیَّتَهُ لَکَ وَ تَعْلَمَ أَنَّ نَوَاصِیَ الْخَلْقِ بِیَدِهِ فَلَیْسَ لَهُمْ نَفَسٌ وَ لَا لَحْظَهًٌْ إِلَّا بِقُدْرَتِهِ وَ مَشِیَّتِهِ وَ هُمْ عَاجِزُونَ عَنْ إِتْیَانِ أَقَلِّ شَیْءٍ فِی مَمْلَکَتِهِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ إِرَادَتِهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ سُبْحانَ اللهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ فَکُنْ لَهُ عَبْداً شَاکِراً بِالْقَوْلِ وَ الدَّعْوَی.

امام صادق (علیه السلام)- تشهّد نماز، حمد و ثنای الهی است. ای نمازگزار! در دل خود بنده‌ی او باش و در اعمالت در مقابل او خاضع و فروتن باش. همان‌طورکه در گفتار و عملت بنده‌ی او هستی [و چنین ادعا می‌کنی] و کاری کن که راست‌گویی زبانت در حدّ راستگویی درونت باشد [و زبان و دلت یک رأی باشند] چرا که تو بنده‌ی خدایی و او تو را آفریده است که او را به دل و زبان و به ظاهر و باطن و به جمیع اعضا و جوارح مطیع و منقاد باشی و بندگی خود و پروردگاری او را باور داشته باش و بدان که پیشانی جمیع خلایق [و اختیار آن‌ها] و جمیع کارهای ایشان همه به دست قدرت الهی است و هیچ‌کس به قدر یک نفس و یک لحظه در این امور قدرتی ندارد. مگر به قدرت و مشیّت الهی. ایشان از انجام کمترین کاری در مملکت او مگر به اذن او و مشیّت و اراده‌ی او عاجزند، چنانکه می‌فرماید: وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ امْرِهِمْ سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ؛ پس در حرف و عمل شاکر و بنده‌ی او باش.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۶۲
بحار الأنوار، ج۸۲، ص۲۸۴/ مستدرک الوسایل، ج۵، ص۱۷/ مصباح الشریعهًْ، ص۹۳/ نورالثقلین
۱ -۲
(قصص/ ۶۸)

أمیرالمومنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی مَا وَصَفَ بِهِ نَفْسَهُ بِالِانْفِرَادِ وَ الْوَحْدَانِیَّهًِْ هُوَ النُّورُ الْأَزَلِیُّ الْقَدِیمُ الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ لَا یَتَغَیَّرُ وَ یَحْکُمُ مَا یَشَاءُ وَ یَخْتار.

امام علی (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی همان‌طور که خود را به یگانگی و وحدانیّت توصیف کرده، نوری است ازلی و قدیم که چیزی مانند او نیست، تغییر در او راه ندارد و هر آنچه بخواهد حکم می‌کند و اختیار می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۲۶۴
بحار الأنوار، ج۹۰، ص۱۱۶
بیشتر