آیه ۵۵ - سوره مؤمنون

آیه أَيَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنينَ [55]

آيا گمان مىكنند اموال و فرزندانى كه به آنان مىبخشيم.

۱
(مؤمنون/ ۵۵)

الصّادق ( عَنْ عَطِیَّهًَْ‌بْنِ‌نَجِیحِ‌بْنِ‌الْمُطَهَّرِ الرَّازِیِّ وَ إِسْحَاقَ‌بْنِ‌عَمَّارٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالا مَعاً إِنَ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ جَعْفَرَ‌بْنَ‌مُحَمَّدٍ ( کَتَبَ إِلَی عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌الْحَسَنِ حِینَ حُمِلَ هُوَ وَ أَهْلُ بَیْتِهِ یُعَزِّیهِ عَمَّا صَارَ إِلَیْهِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ... اعْلَمْ أَیْ عَمِّ وَ ابْنَ عَمِّ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یُبَالِ بِضُرِّ الدُّنْیَا لِوَلِیِّهِ سَاعَهًًْ قَطُّ وَ لَا شَیْءَ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الضُّرِّ وَ الْجَهْدِ وَ الْبَلَاءِ مَعَ الصَّبْرِ وَ أَنَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یُبَالِ بِنَعِیمِ الدُّنْیَا لِعَدُوِّهِ سَاعَهًًْ قَط وَ لَوْ لَا ذَلِکَ مَا کَانَ أَعْدَاؤُهُ یَقْتُلُونَ أَوْلِیَاءَهُ وَ یُخِیفُونَهُمْ وَ یَمْنَعُونَهُمْ وَ أَعْدَاؤُهُمْ آمِنُونَ مُطْمَئِنُّونَ عَالُونَ ظَاهِرُونَ ... وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمَا قَالَ فِی کِتَابِهِ أَیَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنِینَ* نُسارِعُ لَهُمْ فِی الْخَیْراتِ بَلْ لا یَشْعُرُون.

امام صادق ( عطیهًْ‌بن‌نجیح و اسحاق‌بن‌عمّار گویند: وقتی عبد اللَّه‌بن‌حسن و خانواده‌اش را به زندان بردند و منصور آن‌ها را گرفت امام صادق (جهت تسلیت از این پیش آمد نامه‌ای برایش نوشت: «به نام خداوند بخشنده مهربان ... بدان عموجان! و پسر عموی عزیزم خداوند برای دوست خود اهمیتی به ناراحتی در دنیا نمی‌دهد و برای دوست خود چیزی را بیشتر از ناراحتی و کوشش و گرفتاری که با صبر همراه باشد دوست ندارد. و هرگز برای دشمن خود به ثروت دنیا اهمیّت نداده اگر چنین نبود دشمنان خدا دوستانش را نمی‌کشتند و آن‌ها را پیوسته در وحشت و ناراحتی قرار نمی‌دادند در صورتی که خودشان آسوده و راحت و دارای قدرت و حکومت هستند ... و اگر چنین نبود در کتابش نمیفرمود: أَ یَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنِینَ * نُسارِعُ لَهُمْ فِی الْخَیْراتِ بَلْ لا یَشْعُرُونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۷۶
بحارالأنوار، ج۴۷، ص۲۹۸/ إقبال الأعمال، ص۵۷۹/ مسکن الفؤاد، ص۱۲۶؛ «بتفاوت»/ مستدرک الوسایل، ج۲، ص۴۱۹
۲
(مؤمنون/ ۵۵)

أمیرالمؤمنین ( فَلَوْ رَخَّصَ اللَّهُ فِی الْکِبْرِ لِأَحَدٍ مِنْ عِبَادِهِ لَرَخَّصَ فِیهِ لِخَاصَّهًِْ أَنْبِیَائِهِ (وَ أَوْلِیَائِهِ وَ لَکِنَّهُ سُبْحَانَهُ کَرَّهَ إِلَیْهِمُ التَّکَابُرَ وَ رَضِیَ لَهُمُ التَّوَاضُعَ فَأَلْصَقُوا بِالْأَرْضِ خُدُودَهُمْ وَ عَفَّرُوا فِی التُّرَابِ وُجُوهَهُمْ وَ خَفَضُوا أَجْنِحَتَهُمْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ کَانُوا قَوْماً مُسْتَضْعَفِینَ قَدِ اخْتَبَرَهُمُ اللَّهُ بِالْمَخْمَصَهًِْ وَ ابْتَلَاهُمْ بِالْمَجْهَدَهًِْ وَ امْتَحَنَهُمْ بِالْمَخَاوِفِ وَ مَخَضَهُمْ بِالْمَکَارِهِ فَلَا تَعْتَبِرُوا الرِّضَی وَ السُّخْطَ بِالْمَالِ وَ الْوَلَدِ جَهْلًا بِمَوَاقِعِ الْفِتْنَهًِْ وَ الِاخْتِبَارِ فِی مَوْضِعِ الْغِنَی وَ الِاقْتِدَارِ فَقَدْ قَالَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی أَیَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنِینَ* نُسارِعُ لَهُمْ فِی الْخَیْراتِ بَلْ لا یَشْعُرُونَ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یَخْتَبِرُ عِبَادَهُ الْمُسْتَکْبِرِینَ فِی أَنْفُسِهِمْ بِأَوْلِیَائِهِ الْمُسْتَضْعَفِینَ فِی أَعْیُنِهِمْ.

امام علی ( اگر بنا بود خدا اجازه کبر و گردنفرازی به یکی از بندگان خود دهد، حتماً به پیامبران و اولیای خاص خود چنین اجازه‌ای می‌داد، ولی خدای سبحان فخرفروشی و کبر را در نظر ایشان ناپسند نمود و تواضع را برای ایشان برگزید؛ از این‌رو، آنان [در برابر خدا] گونه‌های خویش به زمین چسباندند و چهره به خاک مالیدند و در برابر مؤمنان فروتنی کردند؛ درحالیکه مردمانی مستضعف بودند خدا آنان را با گرسنگی آزمود، به کارهای مشقّتبار مبتلا ساخت، با درگیریهای بیمآور امتحان کرد، و با رویارویی با ناملایمات سره و نابشان گردانید. بنابراین، داشتن و نداشتن مال و فرزند را از روی نشناختن فتنه‌ها و آزمونهای مربوط به دارایی و ناداری، دلیل خوشنودی یا ناخشنودی خداوند نگیرید! که خدای متعال خود گفته است: أَیَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنِینَ. نُسارِعُ لَهُمْ فِی الخَیْراتِ بَلْ لا یَشْعُرُونَ بدین‌گونه است که خدای سبحان، بندگان مستکبر و بزرگیطلب خویش را، به‌وسیله‌ی اولیای خود، که در نظر آنان مستضعفند، می‌آزماید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۷۸
نهج البلاغهًْ، ص۲۹۰/ بحارالأنوار، ج۱۴، ص۴۶۷/ شرح نهج البلاغهًْ، ج۱۳، ص۱۵۱؛ «فان الله ... فی أعینهم» محذوف/ نورالثقلین
بیشتر