آیه ۱۰۶ - سوره مؤمنون

امام رضا ( محمّدبن‌اسحاق گوید: امام رضا (به یونس که از غلامان علی‌بن‌یقطین بود فرمود: «ای یونس! به قدَریّه تکلّم نکن سخن قدریّه را نگو». [گفت: «من سخنان آن‌ها را نمی‌گویم بلکه می‌گویم: هیچ اتّفاقی نمیافتد، مگر آنچه خدا اراده نموده، [سپس] خواسته، [سپس] حکم کرده و [سپس] مقدّر کرده باشد». فرمود: «ای یونس! اینگونه نیست که میگویی؛ امّا من میگویم: هیچ اتّفاقی نمیافتد، مگر آنچه خدا بخواهد، [سپس] اراده کند، [سپس] مقدّر کرده و [سپس] حکم کرده باشد؛ [مشیّت قبل از اراده است نه بعد از آن]». آنگاه فرمود: «ای یونس! آیا میدانی مشّیت چیست»؟ عرض کردم: «نه». فرمود: «تصمیم بر انجام هرچه می‌خواهد، آیا میدانی اراده چیست»؟ عرض کردم: «نه». فرمود: «تمامکردن آن [چیز] برطبق مشیّت است. آیا میدانی قدَر چیست»؟ عرض کردم: «نه». فرمود: «[قدر] هندسه و مشخّص‌کردن حدود طول و عرض و تعیین مرزهای بقا و فناست. خداوند هنگامی‌که چیزی را بخواهد [مشیّت] آن را اراده میکند، هنگامی‌که اراده کند، تقدیر میکند (اندازهاش را معیّن –می‌کند)، چون تقدیر کرد، حکم میکند [قضا] و هنگامی‌که حکم کرد، آن را به اتمام می‌رساند. ای یونس! قدریّه نه سخن خدا را میگویند که فرمود: و شما چیزی را نمی‌خواهید مگر اینکه خدا بخواهد. (انسان/۳۰) نه کلام اهل بهشت را میگویند که فرمود: ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این [همه نعمت‌ها] رهنمون شد و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود، ما [به این‌ها] راه نمی‌یافتیم. (اعراف/۴۳) نه سخن اهل آتش را میگویند که فرمود: پروردگارا! شقاوت ما بر ما چیره شده و ما قوم گمراهی بودیم. (مؤمنون/۱۰۶) نه سخن ابلیس: پروردگارا! به سبب آنکه مرا گمراه ساختی. (حجر/۳۹) را و نه سخن نوح (را میگویند که می‌گفت: [امّا چه سود که] هرگاه خدا بخواهد شما را [به خاطر گناهانتان] گمراه سازد، و من بخواهم شما را اندرز دهم، اندرز من سودی به حالتان نخواهد داشت! او پروردگار شماست و به‌سوی او بازگشت داده می‌شوید. (هود/۳۴) آنگاه امام رضا (ادامه داد: «خدا میفرماید: ای فرزند آدم! آنچه تو میخواهی به خواست من است؛ با نیروی من واجبات مرا بهجا آوردی و با نعمت من بر نافرمانیام نیرو یافتی و تو را شنوا، بینا و نیرومند قرار دادم. هر نیکویی که به تو رسد از جانب من و هر بدی به تو رسد از جانب خودت است و این به خاطر این است که من از آنچه انجام دهم بازخواست نمیشوم و آن‌ها مورد بازخواست قرار می‌گیرند. (انبیاء/۲۳) و این من هستم که هر چه خواستی را برایت مرتب ساختم».

علیّبنابراهیم ( هنگامیکه آخرت را دیدند، متوجّه شدند که شقاوت برای آن‌ها نوشته شده است، امّا زمانی دانستند که به حال آنان هیچ سودی نداشت. در این هنگام گفتند: رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْها فَإِنْ عُدْنا فَإِنَّا ظالِمُونَ. و خداوند در پاسخ آنان فرمود: اخْسَؤُا فِیها وَ لا تُکَلِّمُونِ؛ به من این‌گونه خبر رسیده که آن‌ها هفتاد سال درپی یکدیگر میروند تا به قعر جهنّم میرسند و خداوند دراین‌مورد داناتر است.