آیه ۴۳ - سوره اعراف

آیه وَ نَزَعْنا ما في صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْري مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهَُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [43]

و آنچه در دل‌ها از كينه و حسد دارند، برمى‌كَنيم [تا در صفا با هم زندگى كنند]؛ و از زير [قصرهاى] آن‌ها، نهرها جارى است؛ مى‌گويند: «ستايش مخصوص خداوندى است كه ما را به اين [همه نعمت‌ها] رهنمون شد؛ و اگر خدا ما را هدايت نكرده بود، ما [به اين‌ها] راه نمى‌يافتيم. مسلّماً فرستادگان پروردگار ما حق را آوردند». و [در اين هنگام] به آنان ندا داده ‌مى‌شود كه: «اين بهشت را در برابر اعمالى كه انجام مى‌داديد، به ارث برديد».

سبب نزول

۱ -۱
(اعراف/ ۴۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِاللهِ‌بْنِ‌خَلِیلٍ: عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ الْآیَهًَْ قَالَ نَزَلَتْ فِینَا.

امام علی ( عبدالله‌بن‌خلیل از امام علی (درمورد آیه: وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍ نقل می‌کند که فرمود: «درباره‌ی ما نازل شده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۲۸
بحار الأنوار، ج۲۴، ص۲۵۷/ المناقب، ج۴، ص۳۳۰/ شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۶۶

و آنچه در دل‌ها از کینه و حسد دارند، برمی‌کنیم [تا در صفا و صمیمیّت با هم زندگی کنند]

۱ -۱
(اعراف/ ۴۳)

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ قَالَ الْعَدَاوَهًُْ تُنْزَعُ مِنْهُمْ أَیْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فِی الْجَنَّهًِْ فَإِذَا دَخَلُوا الْجَنَّهًَْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِل؛ یعنی دشمنیای که از سینه‌ی آنان بیرون کشیده خواهد شد؛ یعنی از مؤمنان در بهشت هنگامی‌که وارد آن می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۰
بحار الأنوار، ج۸، ص۱۲۳/ القمی، ج۱، ص۲۳۱/ نور الثقلین
۱ -۲
(اعراف/ ۴۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فِی قَوْلِهِ وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ قَالَ الْعَدَاوَهًُْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِل؛ یعنی دشمنی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۰
القمی، ج۱، ص۳۷۶

می‌گویند: «ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این [همه نعمت‌ها] رهنمون شد و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود»

۲ -۱
(اعراف/ ۴۳)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ دُعِیَ بِالنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ بِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ بِالْأَئِمَّهًِْ مِنْ وُلْدِهِ (علیهم السلام) فَیُنْصَبُونَ لِلنَّاسِ فَإِذَا رَأَتْهُمْ شِیعَتُهُمْ قَالُوا الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَ مَا کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لَا أَنْ هَدَانَا اللهَُ یَعْنِی هَدَانَا اللَّهُ فِی وَلَایَهًِْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ الْأَئِمَّهًِْ مِنْ وُلْدِهِ (علیهم السلام).

امام صادق ( چون روز قیامت شود، پیغمبر (و امیرالمؤمنین (و امامان از فرزندان او را فرامی‌خوانند و آن‌ها برای [رسیدگی به حساب و شفاعت] مردم منصوب می‌شوند، چون شیعیانشان آن‌ها را ببینند، گویند: الحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهُ یعنی خدا ما را به ولایت امیرالمؤمنین و امامان از فرزندانش (رهبری فرمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۰
الکافی، ج۱، ص۴۱۸/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۵۲/ نور الثقلین/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۸۰/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۴۶/ الصراط المستقیم، ج۲، ص۱۱۱/ البرهان
۲ -۲
(اعراف/ ۴۳)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌إسْحَاقَ قَالَ: قَالَ أبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) لِیُونُسَ مَوْلَی عَلِیِّ‌بْنِ‌یَقْطِینٍ: یَا یُونُسُ لَا تَتَکَلَّمْ بِالْقَدَرِ قَالَ إِنِّی لَا أَتَکَلَّمُ بِالْقَدَرِ وَ لَکِنْ أَقُولُ لَا یَکُونُ إِلَّا مَا أَرَادَ اللَّهُ وَ شَاءَ وَ قَضَی وَ قَدَّرَ فَقَالَ لَیْسَ هَکَذَا أَقُولُ وَ لَکِنْ أَقُولُ لَا یَکُونُ إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ وَ أَرَادَ وَ قَدَّرَ وَ قَضَی ثُمَّ قَالَ أَ تَدْرِی مَا الْمَشِیَّهًُْ فَقَالَ لَا فَقَالَ هَمُّهُ بِالشَّیْءِ أَ وَ تَدْرِی مَا أَرَادَ قَالَ لَا قَالَ إِتْمَامُهُ عَلَی الْمَشِیَّهًِْ فَقَالَ أَ وَ تَدْرِی مَا قَدَّرَ قَالَ لَا قَالَ هُوَ الْهَنْدَسَهًُْ مِنَ الطُّولِ وَ الْعَرْضِ وَ الْبَقَاءِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ إِذَا شَاءَ شَیْئاً أَرَادَهُ وَ إِذَا أَرَادَ قَدَّرَهُ وَ إِذَا قَدَّرَهُ قَضَاهُ وَ إِذَا قَضَاهُ أَمْضَاهُ یَا یُونُسُ إِنَّ الْقَدَرِیَّهًَْ لَمْ یَقُولُوا بِقَوْلِ اللَّهِ وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهَُ وَ لَا قَالُوا بِقَوْلِ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهَُ وَ لَا قَالُوا بِقَوْلِ أَهْلِ النَّارِ رَبَّنا غَلَبَتْ عَلَیْنا شِقْوَتُنا وَ کُنَّا قَوْماً ضالِّینَ وَ لَا قَالُوا بِقَوْلِ إِبْلِیسَ رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنِی وَ لَا قَالُوا بِقَوْلِ نُوحٍ (علیه السلام) وَ لا یَنْفَعُکُمْ نُصْحِی إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَکُمْ إِنْ کانَ اللهَُ یُرِیدُ أَنْ یُغْوِیَکُمْ هُوَ رَبُّکُمْ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ ثُمَّ قَالَ قَالَ اللَّهُ یَا ابْنَ آدَمَ (علیه السلام) بِمَشِیَّتِی کُنْتَ أَنْتَ الَّذِی تَشَاءُ وَ بِقُوَّتِی أَدَّیْتَ إِلَیَّ فَرَائِضِی وَ بِنِعْمَتِی قَوِیتَ عَلَی مَعْصِیَتِی وَ جَعَلْتُکَ سَمِیعاً بَصِیراً قَوِیّاً فَمَا أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَهًٍْ فَمِنِّی وَ مَا أَصَابَکَ مِنْ سَیِّئَهًٍْ فَمِنْ نَفْسِکَ وَ ذَلِکَ أَنِّی لَا أُسْأَلُ عَمَّا أَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ ثُمَّ قَالَ قَدْ نَظَمْتُ لَکَ کُلَّ شَیْءٍ تُرِیدُهُ.

امام رضا ( محمّدبن‌اسحاق نقل کرده، امام رضا (به یونس غلام علیّ‌بن‌یقطین فرمود: «ای یونس! درباره‌ی قَدَر بحث نکن». او عرض کرد: «من در مورد قَدَر بحثی نمیکنم، فقط میگویم جز آنچه خداوند بخواهد و قضا کند و مقدّر نماید، واقع نمیشود». ایشان فرمود: «من اینچنین نمیگویم، من میگویم جز آنچه خدا اراده کند و بخواهد و قضا کند و مقدّر نماید، واقع نمیشود». سپس فرمود: «آیا میدانی مشیّت چیست»؟ او عرض کرد: «خیر». ایشان فرمود: «قصدکردن آن شیء است، آیا میدانی «اراده میکند» به چه معناست»؟ او عرض کرد: «خیر». ایشان فرمود: «[اراده به‌معنای] به اتمام‌رساندن مشیّت [است]، آیا میدانی «مقدّر مینماید» یعنی چه»؟ او عرض کرد: «خیر». ایشان فرمود: «اندازهگیری طولی و عرضی و بقا». سپس فرمود: «هنگامی‌که خداوند چیزی را بخواهد، آن را اراده میکند و هنگامی‌که آن را اراده کند، آن را مقدّر مینماید و هنگامی‌که آن را مقدّر نمود، آن را قضا میکند و هنگامی‌که قضایش کرد، آن را امضا میکند. ای یونس! قَدَریها نه سخن خداوند را گفتند که فرمود: و شما هیچ‌چیز را نمی‌خواهید مگر اینکه خدا بخواهد. (انسان/۳۰) و نه سخن اهل بهشت را که گفتند: ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این [همه نعمت‌ها] رهنمون شد؛ و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود، ما [به این‌ها] راه نمی‌یافتیم. و نه سخن اهل دوزخ را که گفتند: پروردگارا! بدبختی ما بر ما چیره شد، و ما قوم گمراهی بودیم!. (مومنون/۱۰۶) و نه سخن ابلیس را که گفت: گفت: «پروردگارا! چون مرا گمراه ساختی». (حجر/۳۹) و نه سخن نوح (را گفتند: [امّا چه سود که] هرگاه خدا بخواهد شما را [به خاطر گناهانتان] گمراه سازد، و من بخواهم شما را اندرز دهم، اندرز من سودی به حالتان نخواهد داشت! او پروردگار شماست و به‌سوی او بازگشت داده می‌شوید. (هود/۳۴) سپس فرمود: «خداوند فرمود: ای فرزند آدم (! به خواست من است که تو چیزی می‌خواهی و به [کمک] نیروی من است که فرائض من را ادا میکنی و به [سبب] نعمت من است که تو بر معصیت من قوّت یافتی، من تو را شنوا و بینا و قوی قرار دادم، هر نیکی که به تو رسد از جانب من است و هر بدی که تو را رسد از جانب خودت؛ زیرا من از آنچه انجام میدهم بازخواست نمیشوم ولی در کارهای آن‌ها، جای سؤال و ایراد است!. (انبیاء/۲۳) سپس فرمود: «هرچه که میخواستی را به صورت منظّم برایت گفتم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۰
بحار الأنوار، ج۵، ص۱۲۲/ المحاسن، ج۱، ص۲۴۴
۲ -۳
(اعراف/ ۴۳)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ یُونُسَ‌بْنِ‌عَبْدِالرَّحْمَنِ قَالَ: قَالَ لِی أبُوالْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) یَا یُونُسُ لَا تَقُلْ بِقَوْلِ الْقَدَرِیَّهًِْ فَإِنَّ الْقَدَرِیَّهًَْ لَمْ یَقُولُوا بِقَوْلِ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ وَ لَا بِقَوْلِ أَهْلِ النَّارِ وَ لَا بِقَوْلِ إِبْلِیسَ فَإِنَّ أَهْلَ الْجَنَّهًِْ قَالُوا الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهَُ وَ قَالَ أَهْلُ النَّارِ رَبَّنا غَلَبَتْ عَلَیْنا شِقْوَتُنا وَ کُنَّا قَوْماً ضالِّینَ وَ قَالَ إِبْلِیسُ رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنِی فَقُلْتُ وَ اللَّهِ مَا أَقُولُ بِقَوْلِهِمْ وَ لَکِنِّی أَقُولُ لَا یَکُونُ إِلَّا بِمَا شَاءَ اللَّهُ وَ أَرَادَ وَ قَدَّرَ وَ قَضَی فَقَالَ یَا یُونُسُ لَیْسَ هَکَذَا لَا یَکُونُ إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ وَ أَرَادَ وَ قَدَّرَ وَ قَضَی یَا یُونُسُ تَعْلَمُ مَا الْمَشِیئَهًُْ قُلْتُ لَا قَالَ هِیَ الذِّکْرُ الْأَوَّلُ فَتَعْلَمُ مَا الْإِرَادَهًُْ قُلْتُ لَا قَالَ هِیَ الْعَزِیمَهًُْ عَلَی مَا یَشَاءُ فَتَعْلَمُ مَا الْقَدَرُ قُلْتُ لَا قَالَ هِیَ الْهَنْدَسَهًُْ وَ وَضْعُ الْحُدُودِ مِنَ الْبَقَاءِ وَ الْفَنَاءِ قَالَ ثُمَّ قَالَ وَ الْقَضَاءُ هُوَ الْإِبْرَامُ وَ إِقَامَهًُْ الْعَیْنِ قَالَ فَاسْتَأْذَنْتُهُ أَنْ أُقَبِّلَ رَأْسَهُ وَ قُلْتُ فَتَحْتَ لِی شَیْئاً کُنْتُ عَنْهُ فِی غَفْلَهًٍْ.

امام رضا ( یونس‌بن‌عبدالرّحمن گوید: امام رضا (فرمود: «ای یونس! سخن قدریها را باور نکن که سخن قدریها نه سخن اهل بهشت است و نه سخن اهل دوزخ و نه سخن ابلیس؛ زیرا اهل بهشت گفتند: ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این [همه نعمت‌ها] رهنمون شد؛ و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود، ما [به این‌ها] راه نمی‌یافتیم. آنان سخن اهل دوزخ را نیز نمیگویند؛ زیرا اهل دوزخ گفتند: بدبختی ما بر ما چیره شد، و ما قوم گمراهی بودیم!. (مومنون/۱۰۶) و ابلیس گفت: گفت: «پروردگارا! چون مرا گمراه ساختی». (حجر/۳۹)». عرض کردم: «آقای من! به خدا سوگند من مانند آنها را نمیگویم، من میگویم جز آنچه خدا خواسته و قضا کرده و تقدیر نموده، روی نمیدهد». ایشان فرمود: «ای یونس! اینطور [که تو میگویی] نیست، درست این است که [بگویی] جز آنچه خدا خواسته و اراده کرده و تقدیر نموده و قضا کرده روی نمی‌دهد؛ ای یونس! آیا میدانی مشیّت چیست»؟ عرض کردم: «خیر». ایشان فرمود: «مشیّت همان ذکر اوّل است، آیا میدانی اراده چیست»؟ عرض کردم: «خیر». ایشان فرمود: «عزم بر چیزی که خواسته است، آیا میدانی تقدیر چیست»؟ عرض کردم: «خیر». فرمود: «وضع‌کردن حدود اجلها و روزیها و بقاء و فناء، آیا میدانی قضا چیست»؟ عرض کردم: «خیر». فرمود: «بر پای داشتن عین [و به تحقّق رساندن آن]». گفت: «از امام اجازه خواستم که سرش را ببوسم». و عرض کردم: «امری را بر من باز کرده و گشودید که قبلا نسبت به آن ناآگاه بودم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۲
الکافی، ج۱، ص۱۵۷/ بحار الأنوار، ج۵، ص۱۱۶
۲ -۴
(اعراف/ ۴۳)

الباقر (علیه السلام)- لَمَّا أَقْبَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ حَجَّهًِْ الْوَدَاعِ جَاءَ حَتَّی نَزَلَ بِغَدِیرِ خُمٍ ثُمَّ نُودِیَ بِالصَّلَاهًِْ جَامِعَهًًْ فَخَرَجْنَا إِلَی رَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله) فَصَلَّی بِنَا رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیْنَا وَ قَالَ: مَعَاشِرَ النَّاسِ قُولُوا الَّذِی قُلْتُ لَکُمْ وَ سَلِّمُوا عَلَی عَلِیٍّ بِإِمْرَهًِْ الْمُؤْمِنِینَ وَ قُولُوا سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنا وَ إِلَیْکَ الْمَصِیرُ وَ قُولُوا الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَ مَا کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لَا أَنْ هَدَانَا اللهُ.

پیامبر ( وقتی حجهًْ‌الوداع تمام شد، پیامبر (از مکه خارج شد [و به سمت مدینه حرکت کرد] تا اینکه به سرزمین غدیرخم رسید و در آنجا اذان گفتند [و اعلام کردند که قصد خواندن نماز جماعت دارند] ما نیز به سوی رسول خدا (رفتیم و پشت سر ایشان نماز جماعت خواندیم. پس از نماز پیامبر (رو به ما فرمود: ای مردم، آنچه را گفتم بگویید و بر علی (به‌عنوان امیرالمؤمنین سلام دهید و بگویید: شنیدیم و فرمان بردیم، پروردگارا، آمرزش تو را خواهانیم و بازگشت [ما] به‌سوی توست. (بقره/۲۸۵) و ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این [همه نعمت‌ها] رهنمون شد؛ و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود، ما [به این‌ها] راه نمی‌یافتیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۲
بحار الأنوار، ج۳۷، ص۲۱۷/ الاحتجاج، ج۱، ص۶۶/ العدد القویهًْ، ص۱۸۲/ الیقین، ص۳۵۸/ نور الثقلین
۲ -۵
(اعراف/ ۴۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَاصِمِ‌بْنِ‌ضَمْرَهًَْ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام): أَنَّهُ ذَکَرَ أَهْلَ الْجَنَّهًِْ فَقَالَ یَجِیئُونَ فَیَدْخُلُونَ فَإِذَا أَسَاسُ بُیُوتِهِمْ مِنْ جَنْدَلِ اللُّؤْلُؤِ وَ سُرُرٌ مَرْفُوعَهًٌْ وَ أَکْوابٌ مَوْضُوعَهًٌْ وَ نَمارِقُ مَصْفُوفَهًٌْ وَ زَرابِیُّ مَبْثُوثَهًٌْ وَ لَوْ لَا أَنَّ اللَّهَ قَدَّرَهَا لَهُمْ لَالْتَمَعَتْ أَبْصَارُهُمْ بِمَا یَرَوْنَ وَ یُعَانِقُونَ الْأَزْوَاجَ وَ یَقْعُدُونَ عَلَی السُّرُرِ وَ یَقُولُونَ الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا.

امام علی ( عاصم‌بن‌ضمره از امام علی (نقل کرده که حضرت اهل بهشت را یاد کرده، سپس فرمود: «می‌آیند و داخل بهشت می‌شوند ناگهان می‌بینند بُن خانه‌هایشان از سنگ لؤلؤ است و از تخت‌هایی بلند و قدح‌هایی نهاده شده است. و بالش‌هایی پهلوی هم [چیده]. و فرش‌هایی [زربفت] گسترده. و اگر نبود که خدا این‌گونه برایشان مقدّر فرموده، چشمانشان به آنچه می‌بینند روشن می‌شود و با همسران معانقه می‌کنند و بر تخت‌ها می‌نشینند و می‌گویند: الحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۲
بحار الأنوار، ج۷، ص۱۷۰/ نور الثقلین
۲ -۶
(اعراف/ ۴۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَأَلَ أَبُو ذَرٍّ الْغِفَارِیُّ سَلْمَانَ الْفَارِسِیَّ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ مَا مَعْرِفَهًُْ الْإِمَامِ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بِالنُّورَانِیَّهًْ ... إلَی أن قَالَ سَلمَانُ: قُلْنَا یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) مَا الَّذِی أَعْطَاکُمْ مَا هُوَ أَعْظَمُ وَ أَجَلُّ مِنْ هَذَا کُلِّهِ قَالَ قَدْ أَعْطَانَا رَبُّنَا عَزَّوَجَلَّ عِلْمَنَا لِلِاسْمِ الْأَعْظَمِ الَّذِی لَوْ شِئْنَا خَرَقَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ الْجَنَّهًُْ وَ النَّارُ وَ نَعْرُجُ بِهِ إِلَی السَّمَاءِ وَ نَهْبِطُ بِهِ الْأَرْضَ وَ نَغْرُبُ وَ نَشْرُقُ وَ نَنْتَهِی بِهِ إِلَی الْعَرْشِ فَنَجْلِسُ عَلَیْهِ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ یُطِیعُنَا کُلُّ شَیْءٍ حَتَّی السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبَالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ الْبِحَارُ وَ الْجَنَّهًُْ وَ النَّارُ أَعْطَانَا اللَّهُ ذَلِکَ کُلَّهُ بِالِاسْمِ الْأَعْظَمِ الَّذِی عَلَّمَنَا وَ خَصَّنَا بِهِ وَ مَعَ هَذَا کُلِّهِ نَأْکُلُ وَ نَشْرَبُ وَ نَمْشِی فِی الْأَسْوَاقِ وَ نَعْمَلُ هَذِهِ الْأَشْیَاءَ بِأَمْرِ رَبِّنَا وَ نَحْنُ عِبَادُ اللَّهِ الْمُکْرَمُونَ الَّذِینَ لایَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ وَ جَعَلَنَا مَعْصُومِینَ مُطَهَّرِینَ وَ فَضَّلَنَا عَلَی کَثِیرٍ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ فَنَحْنُ نَقُولُ الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهُ وَ حَقَّتْ کَلِمَةُ الْعَذابِ عَلَی الْکافِرِینَ أَعْنِی الْجَاحِدِینَ بِکُلِّ مَا أَعْطَانَا اللَّهُ مِنَ الْفَضْلِ وَ الْإِحْسَان.

امام علی ( ابوذر غفاری (از سلمان فارسی (پرسید: «ای اباعبدالله! معرفت امام علی (به نورانیّت چگونه است»؟ ... [تا اینجا که] سلمان گوید: از امیرالمؤمنین (پرسیدیم: «چه چیز به شما داده که بهتر از همه‌ی این‌ها است». فرمود: «ما را از اسم اعظم مطلّع نموده که اگر بخواهیم آسمان‌ها و زمین و بهشت و جهنّم را از جای برکنیم به آسمان ببریم و به زمین بزنیم به مغرب و مشرق می‌رویم و منتهی به عرش می‌شویم در آنجا در مقابل خدا می‌نشینیم و همه چیز مطیع ما هستند؛ حتّی آسمان‌ها و زمین و شمس و قمر و ستارگان و کوه‌ها و درخت‌ها و جنبندگان و دریاها و بهشت و جهنّم مطیع ما هستند. این مقام را خداوند به‌واسطه‌ی اسم اعظم که عنایت نموده به ما بخشیده است؛ با تمام این امتیازات ما غذا می‌خوریم و در بازارها راه می‌رویم و این کارها را به امر خدا انجام می‌دهیم ما بندگان گرامی خدا هستیم که اظهار نظر در مقابل او نداریم و به دستورش عمل می‌کنیم. ما را معصوم و پاک قرار داده و بر بسیاری از بندگان مؤمنش برتری بخشیده است. ما می‌گوییم: الحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهُ. و ثابت است عذاب بر کافران که منظور منکران الطاف خدا به ما هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۲
بحار الأنوار، ج۲۶، ص۷
۲ -۷
(اعراف/ ۴۳)

الصّادق (علیه السلام)- کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ دَعَا اللَّهُ بِالنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ بِعَلِیٍّ (علیه السلام) فَیَجْلِسَانِ عَلَی کُرْسِیِّ الْکَرَامَهًِْ بَیْنَ یَدَیِ الْعَرْشِ کُلَّمَا خَرَجَتْ زُمْرَهًٌْ مِنْ شِیعَتِهِمْ فَیَقُولُونَ هَذَا النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ هَذَا الْوَصِیُّ فَیَقُولُ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهَُ بِوَلَایَهًِْ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) مِنْ وُلْدِهِمْ فَیُؤْمَرُ بِهِمْ إِلَی الْجَنَّهًِْ.

امام صادق ( هنگامی‌که روز قیامت شود، خداوند پیامبر (و علی (را نزد خود فراخوانده و آن دو بر کرسی کرامت که در برابر عرش قرار دارد، می‌نشینند. و هرگاه جمعی از شیعیان ایشان بیرون آیند، گویند: این پیامبر و این هم وصیّ اوست، سپس به یکدیگر میگویند: الحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهُ به ولایت نبی (و علی (و امامانی که از فرزندان ایشانند. پس دستور میرسد که آنها را به بهشت ببرند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۴
بحار الأنوار، ج۳۶، ص۱۱۴

[در این هنگام] به آنان ندا داده می‌شود که: «این بهشت را در برابر اعمالی که انجام می‌دادید، به ارث بردید»

۳ -۱
(اعراف/ ۴۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- یُفْتَحُ لِوَلِیِّ اللَّهِ مِنْ مَنْزِلِهِ مِنَ الْجَنَّهًِْ إِلَی قَبْرِهِ تِسْعَهًٌْ وَ تِسْعُونَ بَاباً یَدْخُلُ عَلَیْهَا رَوْحُهَا وَ رَیْحَانُهَا وَ طِیبُهَا وَ لَذَّتُهَا وَ نُورُهَا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ ... فَیَسْتَقْبِلُهُ الْمَلَکَانِ اللَّذَانِ کَانَا مَعَهُ فِی الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا ... قَالَا لَهُ یَا وَلِیَّ اللَّهِ (علیه السلام) لَا خَوْفٌ عَلَیْکَ الْیَوْمَ وَ لَا حُزْنٌ نَحْنُ لَلَّذَیْنِ وُلِّینَا عَمَلَکَ فِی الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا وَ نَحْنُ أَوْلِیَاؤُکَ الْیَوْمَ فِی الْآخِرَهًِْ انْظُرْ تِلْکُمُ الْجَنَّهًُْ الَّتِی أُورِثْتُمُوها بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.

امام علی ( امیرمؤمنان علی (فرمود: برای دوستان خدا از خانه‌هایشان در بهشت تا قبر، نود و نه در گشوده می‌شود و روح و ریحان و بوی خوش و لذّت و نور بهشت تا روز قیامت به او می‌رسد ... پس دو فرشته‌ای که در زندگی دنیا همراه او بوده‌اند به استقبالش می‌آیند ... به او می‌گویند: «ای دوست خدا، در این روز نه ترسی برای تو خواهد بود و نه اندوهی و ما همان دو کسی هستیم که کار تو در دنیا به ما واگذار شده بود، و ما امروز در آخرت نیز دوست و همراه تو خواهیم بود، بنگر آن بهشت شماست که با اعمالی که انجام داده‌اید آن را به ارث برده‌اید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۴
بحار الأنوار، ج۸، ص۲۱۱
۳ -۲
(اعراف/ ۴۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَا مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا لَهُ مَنْزِلَانِ مَنْزِلٌ فِی الْجَنَّهًِْ وَ مَنْزِلٌ فِی النَّارِ فَأَمَّا الْکَافِرُ فَیَرِثُ الْمُؤْمِنَ مَنْزِلَهُ مِنَ النَّارِ وَ الْمُؤْمِنُ یَرِثُ الْکَافِرَ مَنْزِلَهُ مِنَ الْجَنَّهًِْ فَذَلِکَ قَوْلُهُ أُورِثْتُمُوهَا بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.

پیامبر ( همه‌ی انسانها خانه‌ای در بهشت و خانه‌ای در جهنّم دارند و فرد کافر [که جهنّمی است، علاوه بر خانه‌ی جهنّمی خود]، خانه‌ی جهنّمی فرد مؤمن را به ارث می‌برد و مالک می‌شود و فرد مؤمن [علاوه بر خانه‌ی بهشتی خود]، خانه‌ی بهشتی فرد کافر را به ارث می‌برد [و مالک می‌شود] و این همان معنای سخن خداوند است که می‌فرماید: أُورِثْتُمُوها بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۴
نور الثقلین
بیشتر