آیه وَ نادى أَصْحابُ الْأَعْرافِ رِجالاً يَعْرِفُونَهُمْ بِسيماهُمْ قالُوا ما أَغْنى عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَ ما كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ [48]
و اصحاب اعراف، مردانى [از دوزخيان را] كه از سيمايشان آنها را مى‌شناسند، صدا مى‌زنند و مى‌گويند: « [ديديد كه] نه جمع‌آورى [مال و ثروت] شما و نه تكبّر ورزيدن شما، به حالتان سودى نداد»!
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام)مَا تَقُولُ فِی أَصْحَابِ الْأَعْرَافِ فَقُلْتُ مَا هُمْ إِلَّا مُؤْمِنِینَ أَوْ کَافِرِینَ إِنْ دَخَلُوا الْجَنَّهًَْ فَهُمْ مُؤْمِنُونَ وَ إِنْ دَخَلُوا النَّارَ فَهُمْ کَافِرُونَ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا هُمْ بِمُؤْمِنِینَ وَ لَا کَافِرِینَ وَ لَوْ کَانُوا مُؤْمِنِینَ لَدَخَلُوا الْجَنَّهًَْ کَمَا دَخَلَهَا الْمُؤْمِنُونَ وَ لَوْ کَانُوا کَافِرِینَ لَدَخَلُوا النَّارَ کَمَا دَخَلَهَا الْکَافِرُونَ وَ لَکِنَّهُمْ قَوْمٌ قَدِ اسْتَوَتْ حَسَنَاتُهُمْ وَ سَیِّئَاتُهُمْ فَقَصُرَتْ بِهِمُ الْأَعْمَالُ وَ أَنَّهُمْ لَکَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فَقُلْتُ أَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ هُمْ أَمْ مِنْ أَهْلِ النَّارِ فَقَالَ اتْرُکْهُمْ حَیْثُ تَرَکَهُمُ اللَّهُ قُلْتُ أَ فَتُرْجِئُهُمْ قَالَ نَعَمْ أُرْجِئُهُمْ کَمَا أَرْجَأَهُمُ اللَّهُ إِنْ شَاءَ أَدْخَلَهُمُ الْجَنَّهًَْ بِرَحْمَتِهِ وَ إِنْ شَاءَ سَاقَهُمْ إِلَی النَّارِ بِذُنُوبِهِمْ وَ لَمْ یَظْلِمْهُمْ فَقُلْتُ هَلْ یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ کَافِرٌ قَالَ لَا قُلْتُ فَهَلْ یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا کَافِرٌ قَالَ فَقَالَ لَا إِلَّا أَنْ یَشَاءَ اللَّهُ یَا زُرَارَهًُْ إِنَّنِی أَقُولُ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ أَنْتَ لَا تَقُولُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَمَا إِنَّکَ إِنْ کَبِرْتَ رَجَعْتَ وَ تحَلَّلَتْ عَنْکَ عُقَدُکَ.
امام باقر ( زراره گوید: امام باقر (فرمود: «درباره‌ی اصحاب اعراف چه می‌گویی»؟ عرض کردم: «آنان یا مؤمن و یا کافرند». سپس فرمود: «به خدا قسم آنان نه مؤمنند و نه کافر و اگر مؤمن بودند مانند مؤمنان وارد بهشت می‌شدند و اگر کافر بودند مانند کافران وارد آتش می‌شدند. آنان قومی‌اند که حسنات و سیّئات آنان مساوی‌اند و در اعمالشان کم آورده‌اند و آنان همانان هستند که خدای عزّوجلّ گفته است». عرض کردم: «آیا آنان اهل بهشت هستند یا آتش»؟ فرمود: «آنان را در جایی که خدا رها کرده است، رها می‌کنم». عرض کردم: «آیا آنان را به خدا موکول می‌کنی»؟ فرمود: «بلی، من آنان را به حکم خدا موکول می‌کنم. چنان‌که خدا آنان را به مشیّت خود موکول کرده است؛ اگر بخواهد، آنان را با رحمت خود وارد بهشت می‌کند و اگر بخواهد، آنان را به علّت گناهانشان به‌سوی آتش سوق می‌دهد و به آنان ستم نکرده است». عرض کردم: «آیا کافر وارد بهشت می‌شود»؟ فرمود: «خیر». عرض کردم: «آیا کسی غیر از کافر وارد آتش می‌شود»؟ گفت: «فرمود: خیر، مگر اینکه خدا بخواهد». ای زراره! من می‌گویم: «اگر خدا خواست، ولی تو نمی‌گویی، اگر خدا خواست. تو اگر بزرگ شوی برمی‌گردی و گره‌هایت گشوده می‌شود».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یَعْرِفُونَهُمْ بِسِیمَاهُمْ أَیْ بِصِفَاتِهِمْ یَدْعُونَهُمْ بِأَسَامِیهِمْ وَ کُنَاهُمْ وَ یُسَمَّوْنَ رُؤَسَاءَ الْمُشْرِکِینَ.
ابن‌عبّاس ( یَعْرِفُونَهُمْ بِسیماهُمْ یعنی به صفات آنان، و آن ها را به نام ها و کنیه‌هایشان می خوانند و نام رؤسای مشرکان را ذکر می کنند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- نَحْنُ نُوقَفُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ فَمَنْ نَصَرَنَا عَرَفْنَاهُ بِسِیمَاهُ فَأَدْخَلْنَاهُ الْجَنَّهًَْ وَ مَنْ أَبْغَضَنَا عَرَفْنَاهُ بِسِیمَاهُ فَأَدْخَلْنَاهُ النَّار.
امام علی ( در روز قیامت ما بین جهنّم و بهشت می ایستیم و یاوران و دشمنان خود را از چهره‌ی آنان می شناسیم و دوستان را به بهشت و دشمنان را به جهنّم وارد می کنیم.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الطَّیَّارِ عَنْ أبِی‌عَبْدِاللهِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَیُّ شَیْءٍ أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ قَالَ اسْتَوَتِ الْحَسَنَاتُ وَ السَّیِّئَاتُ فَإِنْ أَدْخَلَهُمُ اللَّهُ الْجَنَّهًَْ فَبِرَحْمَتِهِ وَ إِنْ عَذَّبَهُمْ لَمْ یَظْلِمْهُم.
امام صادق ( از طیّار نقل شده که گفت: به امام صادق (عرض کردم: «اصحاب اعراف چه کسانی هستند»؟ فرمود: «کسانی هستند که حسنات و سیّئاتشان مساوی شده است، پس اگر خدا آنان را وارد بهشت کرد، با رحمت خویش این کار را کرده است و اگر آنان را شکنجه داد، به آنان ظلم نکرده است».