آیه ۱۳۷ - سوره اعراف

آیه وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذينَ كانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا الَّتي بارَكْنا فيها وَ تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنى عَلى بَني إِسْرائيلَ بِما صَبَرُوا وَ دَمَّرْنا ما كانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ ما كانُوا يَعْرِشُونَ [137]

و مشرق‌ها و مغرب‌هاى پر بركت زمين را به آن قوم كه [زير زنجير ظلم و ستم] به ضعف كشانده شده بودند، واگذار كرديم؛ و وعده‌ی نيك پروردگارت بر بنى‌اسرائيل، به خاطر صبر و استقامتى كه به خرج دادند، تحقّق يافت؛ و آنچه فرعون و فرعونيان [از كاخ‌هاى مجلّل] مى‌ساختند، و آنچه از باغ‌هاى داربست‌دار فراهم ساخته بودند، در هم كوبيديم!

بنی‌اسرائیل

۱
(اعراف/ ۱۳۷)

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کانُوا یُسْتَضْعَفُونَ یَعْنِی بَنِی إِسْرَائِیلَ لَمَّا أَهْلَکَ اللَّهُ فِرْعَوْنَ وَرِثُوا الْأَرْضَ وَ مَا کَانَ لِفِرْعَوْنَ قَوْلُهُ وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ یَعْنِی الرَّحْمَهًَْ بِمُوسَی (علیه السلام) تَمَّتْ لَهُمْ قَوْلُهُ وَ ما کانُوا یَعْرِشُونَ یَعْنِی الْمَصَانِعَ وَ الْعَرِیشَ وَ الْقُصُورَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کَانُواْ یُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا؛ یعنی بنی‌اسرائیل؛ هنگامی‌که خدای عزّوجلّ فرعون را به هلاکت رساند، زمین و آنچه از آن فرعون بود را به ارث بردند. و این سخن خدای تبارک‌وتعالی: وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ الحُسْنَی عَلَی بَنِی إِسْرَآئِیلَ بِمَا صَبَرُواْ یعنی رحمت نسبت به موسی (برای آنان به کمال رسید. وَ دَمَّرْنَا مَا کَانَ یَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ مَا کَانُواْ یَعْرِشُونَ یعنی آثار و تاکستانها و کاخها.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۲۶۶
بحار الأنوار، ج۱۳، ص۱۱۰/ القمی، ج۱، ص۲۳۹/ البرهان

مشرق‌ها و مغرب‌های زمین

۱
(اعراف/ ۱۳۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَی السَّمَاءِ نُودِیتُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَقُلْتُ لَبَّیْکَ رَبِّی وَ سَعْدَیْکَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فَنُودِیتُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) أَنْتَ عَبْدِی وَ أَنَا رَبُّکَ فَإِیَّایَ فَاعْبُدْ وَ عَلَیَّ فَتَوَکَّلْ فَإِنَّکَ نُورِی فِی عِبَادِی وَ رَسُولِی إِلَی خَلْقِی وَ حُجَّتِی عَلَی بَرِیَّتِی لَکَ وَ لِمَنْ تَبَعَکَ خَلَقْتُ جَنَّتِی وَ لِمَنْ خَالَفَکَ خَلَقْتُ نَارِی وَ لِأَوْصِیَائِکَ أَوْجَبْتُ کَرَامَتِی وَ لِشِیعَتِهِمْ أَوْجَبْتُ ثَوَابِی فَقُلْتُ یَا رَبِّ وَ مَنْ أَوْصِیَائِی فَنُودِیتُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) أَوْصِیَاؤُکَ الْمَکْتُوبُونَ إِلَی سَاقِ عَرْشِی فَنَظَرْتُ وَ أَنَا بَیْنَ یَدَیْ رَبِّی جَلَّ جَلَالُهُ إِلَی سَاقِ الْعَرْشِ فَرَأَیْتُ اثْنَیْ عَشَرَ نُوراً فِی کُلِّ نُورٍ سَطْرٌ أَخْضَرُ عَلَیْهِ اسْمُ وَصِیٍّ مِنْ أَوْصِیَائِی أَوَّلُهُمْ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ آخِرُهُمْ مَهْدِیُّ أُمَّتِی فَقُلْتُ یَا رَبِّ هَؤُلَاءِ أَوْصِیَائِی بَعْدِی فَنُودِیتُ یَا مُحَمَّدُ هَؤُلَاءِ أَوْلِیَائِی وَ أَحِبَّائِی وَ أَصْفِیَائِی وَ حُجَجِی بَعْدَکَ عَلَی بَرِیَّتِی وَ هُمْ أَوْصِیَاؤُکَ وَ خُلَفَاؤُکَ وَ خَیْرُ خَلْقِی بَعْدَکَ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأُظْهِرَنَّ بِهِمْ دِینِی وَ لَأُعْلِیَنَّ بِهِمْ کَلِمَتِی وَ لَأُطَهِّرَنَّ الْأَرْضَ بِآخِرِهِمْ مِنْ أَعْدَائِی وَ لَأُمَلِّکَنَّهُ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا وَ لَأُسَخِّرَنَّ لَهُ الرِّیَاحَ وَ لَأُذَلِّلَنَّ لَهُ السَّحَابَ الصِّعَابَ وَ لَأُرَقِّیَنَّهُ فِی الْأَسْبَابِ وَ لَأَنْصُرَنَّهُ بِجُنْدِی وَ لَأَمُدَّنَّهُ بِمَلَائِکَتِی حَتَّی یُعْلِنَ دَعْوَتِی وَ یَجْمَعَ الْخَلْقَ عَلَی تَوْحِیدِی ثُمَّ لَأُدِیمَنَّ مُلْکَهُ وَ لَأُدَاوِلَنَّ الْأَیَّامَ بَیْنَ أَوْلِیَائِی إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.

پیامبر ( وقتی مرا به معراج بردند صدایی شنیدم که گفت: «یا محمّد (! عرض کردم: «بلی! ای خدای بزرگ! باز شنیدم که گفته شد: یا محمّد (! تو بنده‌ی من و من خدای تو هستم مرا عبادت کن و توکّل بر من بنما زیرا تو در میان بندگان من نور من هستی و فرستاده به جانب بندگان من و حجّت من بر بندگان من می‌باشی. من بهشت خود را برای تو و پیروان تو خلق کردم، و آتش دوزخ را برای مخالفین تو آفریدم و کرامت خود را به جانشینان تو و ثواب خود را به شیعیان آن‌ها دادم». من عرض کردم: «خداوندا! جانشینان من کیستند»؟ ندا آمد که یا محمّد (جانشینان تو کسانی هستند که اسامی آن‌ها بر ساق عرش نوشته شده است. در همان‌جا به ساق عرش نگاه کردم، دوازده نور دیدم که در هر نوری سطر سبزی بود که نام هریک از جانشینان من در آن نوشته شده بود. اوّل آن‌ها علیّ‌بن‌ابی‌طالب (و آخر آن‌ها مهدی امّت من بود». من عرض کردم: «پروردگارا این‌ها بعد از من جانشینان من هستند»؟ ندا آمد که ای محمّد (آری اینان دوستان و برگزیدگان و حجّت‌های من بعد از تو بر بندگان من می‌باشند و جانشینان و خلفاء و بهترین بندگانم بعد از تو هستند. به‌عزّت و جلال خودم قسم دین خود را به‌وسیله‌ی آن‌ها بر اوهام بشر غالب و کلمه‌ی خود را به‌وسیله‌ی آن‌ها بلند می‌کنم و به‌وسیله‌ی آخرین آن‌ها زمین خود را [از وجود بی‌دینان و اهل معصیت] پاک می‌کنم و مشرق‌ها و مغرب‌های زمین را واگذار می‌کنم. و بادها را در اختیار او می‌گذارم و ابرهای سخت را برای او رام می‌گردانم، و در راه آسمان بالا می‌برم و با لشکر خود نصرت می‌دهم و به‌وسیله‌ی فرشتگانم کمک می‌کنم تا آنکه دعوت مرا اعلان کنند و بندگان را بر عقیده به توحید من گرد آورند. آنگاه سلطنت او را طولانی می‌گردانم و روزگار دولتش را در میان دوستانم تا روز قیامت دراز می‌نمایم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۲۶۸
بحار الأنوار، ج۵۲، ص۳۱۲
۲
(اعراف/ ۱۳۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْأَئِمَّهًُْ مِنْ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَنْتَ یَا عَلِیُّ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) الَّذِی یَفْتَحُ اللَّهُ تَعَالَی ذِکْرُهُ عَلَی یَدَیْهِ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا.

پیامبر ( امام‌های بعد از من دوازده نفر هستند؛ اوّل آن‌ها ای علی (تویی و آخرشان همان قائمی است که خدا به دستش مشرق‌ها و مغرب‌های زمین را واگذار کرده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۲۶۸
بحار الأنوار، ج۵۲، ص۳۷۸

صبر

۱
(اعراف/ ۱۳۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَلَیْکَ بِالصَّبْرِ فِی جَمِیعِ أُمُورِکَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَأَمَرَهُ بِالصَّبْرِ وَ الرِّفْق فَصَبَرَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فِی جَمِیعِ أَحْوَالِهِ ثُمَّ بُشِّرَ فِی عِتْرَتِهِ بِالْأَئِمَّهًِْ وَ وُصِفُوا بِالصَّبْرِ فَعِنْدَ ذَلِکَ قَالَ (صلی الله علیه و آله) الصَّبْرُ مِنَ الْإِیمَانِ کَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ فَشَکَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ ذَلِکَ لَهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ الْحُسْنی عَلی بَنِی إِسْرائِیلَ بِما صَبَرُوا وَ دَمَّرْنا ما کانَ یَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ ما کانُوا یَعْرِشُونَ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) إِنَّهُ بُشْرَی وَ انْتِقَامٌ.

امام صادق ( صبر را از دست نده و در همه‌ی کارهایت شکیبا باش خداوند متعال رسول خود (را مبعوث کردند و او را به صبر امر کردند. پس حضرت در تمام حالات صبر و استقامت نمود. سپس خداوند متعال درباره‌ی عترت و اهل بیتش حضرت را بشارت داد که آن‌ها هم چون دارای حالت و صفت صبر هستند ائمّه و پیشوایان مردمند. فرمود: و از آنان امامان [و پیشوایانی] قرار دادیم که به فرمان ما [مردم را] هدایت می‌کردند چون شکیبایی نمودند، و به آیات ما یقین داشتند. (سجده/۲۴) پس از این بشارت بود که رسول خدا (فرمود: «صبر و استقامت برای ایمان مانند سر است برای بدن [اگر صبر نباشد ایمان هم نخواهد بود] خداوند هم از زحمات و صبر و تحمّل پیغمبر قدردانی کرد و این آیه را فرستاد. وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ الحُسْنی عَلی بَنِی إِسْرائِیلَ بِما صَبَرُوا وَ دَمَّرْنا ما کانَ یَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ ما کانُوا یَعْرِشُونَ پس از نزول این آیه حضرت فرمود: «این گفتار خداوند بشارت و مژده و اجازه انتقام از کفّار است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۲۶۸
الکافی، ج۲، ص۸۸/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۲۶۱/ بحار الأنوار، ج۹، ص۲۰۲/ بحار الأنوار، ج۱۸، ص۱۸۲/ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۶۰/ القمی، ج۱، ص۱۹۶/ مشکاهًْ الأنوار، ص۲۵/ البرهان
بیشتر