آیه ۴۶ - سوره اعراف

آیه وَ بَيْنَهُما حِجابٌ وَ عَلَى الْأَعْرافِ رِجالٌ يَعْرِفُونَ كُلاًّ بِسيماهُمْ وَ نادَوْا أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ لَمْ يَدْخُلُوها وَ هُمْ يَطْمَعُونَ [46]

و در ميان آن‌دو (بهشتيان و دوزخيان)، حجابى است؛ و بر «اعراف» مردانى هستند كه هريك از آن‌دو گروه را از چهره‌هايشان مى‌شناسند؛ و بهشتيان را صدا مى‌زنند كه: «درود بر شما باد»! امّا داخل بهشت نمى‌شوند، در‌حالى‌كه اميد آن را دارند.

۱
(اعراف/ ۴۶)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ مُقَرِّنٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أبَاعَبْدِاللهِ (علیهم السلام) یَقُولُ: جَاءَ ابْنُ‌الْکَوَّاءِ إِلَی أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَقَالَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ فَقَالَ نَحْنُ عَلَی الْأَعْرَافِ نَعْرِفُ أَنْصَارَنَا بِسِیمَاهُمْ وَ نَحْنُ الْأَعْرَافُ الَّذِی لَا یُعْرَفُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَّا بِسَبِیلِ مَعْرِفَتِنَا وَ نَحْنُ الْأَعْرَافُ یُعَرِّفُنَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ عَلَی الصِّرَاطِ فَلَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ إِلَّا مَنْ عَرَفَنَا وَ عَرَفْنَاهُ وَ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَنَا وَ أَنْکَرْنَاهُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَوْ شَاءَ لَعَرَّفَ الْعِبَادَ نَفْسَهُ وَ لَکِنْ جَعَلَنَا أَبْوَابَهُ وَ صِرَاطَهُ وَ سَبِیلَهُ وَ الْوَجْهَ الَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ فَمَنْ عَدَلَ عَنْ وَلَایَتِنَا أَوْ فَضَّلَ عَلَیْنَا غَیْرَنَا فَإِنَّهُمْ عَنِ الصِّرَاطِ لَنَاکِبُونَ فَلَا سَوَاءٌ مَنِ اعْتَصَمَ النَّاسُ بِهِ وَ لَا سَوَاءٌ حَیْثُ ذَهَبَ النَّاسُ إِلَی عُیُونٍ کَدِرَهًٍْ یَفْرَغُ بَعْضُهَا فِی بَعْضٍ وَ ذَهَبَ مَنْ ذَهَبَ إِلَیْنَا إِلَی عُیُونٍ صَافِیَهًٍْ تَجْرِی بِأَمْرِ رَبِّهَا لَا نَفَادَ لَهَا وَ لَا انْقِطَاعَ.

امام علی ( مقرن گوید: شنیدم امام صادق (فرمود: ابن‌کواء نزد امیرمؤمنان (آمد و به او عرض کرد: «ای امیرمؤمنان (! تفسیر آیه: وَ عَلَی الأَعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیمَاهُمْ چیست»؟ فرمود: «ما بر روی اعراف هستیم و ما یارانمان را با سیمای ایشان می‌شناسیم و ما اعراف هستیم و خدای عزّوجلّ شناخته نمی‌شود، مگر از راه معرفت و شناخت ما. ما اعراف هستیم که خدا در روز قیامت ما را بر روی صراط نگاه می‌دارد. هیچ‌کس وارد بهشت نمی‌شود، مگر آن‌کس که ما را شناخته و ما او را شناخته‌ایم و هیچ‌کس وارد آتش نمی‌شود، مگر کسی که ما را انکار کرده و ما نیز او را انکار کرده‌ایم. به‌درستی‌که خدای تبارک‌وتعالی اگر بخواهد، می‌تواند مردم را با خود آشنا سازد تا اینکه حدود او را بشناسند و از در او به او رجوع کنند. خدا ما را به‌عنوان باب (در) و صراط و راه و دروازه ورود به درگاه او قرار داده است. هرکه از ولایت ما منحرف شود و یا دیگران را بر ما ترجیح دهد، همانا او از صراط و راه راست منحرف است. کسانی که مردم به آنان پناه بردند، یکسان نیستند و نیز یکسان نیست اینکه مردم به چشمه‌های گل‌آلود که همدیگر را خالی و تهی می‌کنند، بروند یا اینکه به‌سوی ما بیایند. کسی که به‌سوی ما بیاید به‌سوی چشمه‌های صاف و زلالی رفته است که به امر پروردگار جاری است، چشمه‌هایی که هیچ‌گاه پایان‌پذیر نیست و همواره جاری است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۳۸
الکافی، ج۱، ص۱۸۴/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۲۵۳/ بصایر الدرجات، ص۴۹۷/ فرات الکوفی، ص۱۴۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۸۲/ البرهان/ بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۹/ نور الثقلین
۲
(اعراف/ ۴۶)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- نَحْنُ الْأَعْرَافُ نَعْرِفُ أَنْصَارَنَا بِأَسْمَائِهِمْ وَ نَحْنُ الْأَعْرَافُ الَّذِینَ لَا یُعْرَفُ اللَّهُ إِلَّا بِسَبِیلِ مَعْرِفَتِنَا وَ نَحْنُ الْأَعْرَافُ نُوقَفُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ فَلَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ إِلَّا مَنْ عَرَفَنَا وَ عَرَفْنَاهُ وَ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَنَا وَ أَنْکَرْنَاهُ.

امام علی ( ما اعراف هستیم که یاران خود را از نام آنان میشناسیم و ما همان اعراف هستیم که خداوند تنها از راه معرفت ما شناخته میشود و ما اعراف هستیم که در روز قیامت بین جهنّم و بهشت میایستیم و تنها کسانی به بهشت وارد میشوند که ما را شناختند و ما آنها را بشناسیم و کسانی که ما را انکار کردند و ما آنها را نشناختیم به جهنّم میروند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۰
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۸
۳
(اعراف/ ۴۶)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- نَحْنُ أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ أَنَا وَ عَمِّی وَ أَخِی وَ ابْنُ‎عَمِّی وَ اللَّهُ فَالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوَی لَا یَلِجُ النَّارَ لَنَا مُحِبٌّ وَ لَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ لَنَا مُبْغِضٌ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ الْخُطْبَهًَْ.

امام علی ( ما اصحاب اعراف هستیم، من و عمویم و برادرم و پسر عمویم. قسم به خدای شکافنده‌ی دانه‌ها و هسته‌ها، دوستداران ما هیچ‌گاه وارد آتش نمی‌شوند و دشمنان ما هیچ‌گاه وارد بهشت نمی‌گردند. خدای عزّوجلّ می‌فرماید: وَ عَلَی الأَعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیمَاهُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۰
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۹/ معانی الأخبار، ص۵۸/ بحار الأنوار، ج۳۳، ص۲۸۲/ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۴۵/ نور الثقلین/ بشارهًْ المصطفی، ص۱۳/ البرهان
۴
(اعراف/ ۴۶)

الصّادق (علیه السلام)- نَحْنُ أُولَئِکَ الرِّجَالُ عَلَی الصِّرَاطِ مَا بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ فَمَنْ عَرَفْنَاهُ وَ عَرَفَنَا دَخَلَ الْجَنَّهًَْ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْنَا وَ لَمْ نَعْرِفْهُ أُدْخِلَ النَّارَ.

امام صادق ( آن مردان ما هستیم که بر پل صراط میان بهشت و دوزخ خواهیم بود، و هرکه را شناختیم و او نیز ما را شناخت، وارد بهشت میشود، و آنکه ما را نشناسد و ما نیز او را نشناسیم، به دوزخ وارد گردد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۰
بحار الأنوار، ج۳۹، ص۲۲۴/ المناقب، ج۳، ص۲۳۳
۵
(اعراف/ ۴۶)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- نَحْنُ الْأَعْرَافُ مَنْ عَرَفَنَا دَخَلَ الْجَنَّهًَْ وَ مَنْ أَنْکَرَنَا دَخَلَ النَّارَ.

امام علی ( اعراف ما هستیم کسی که ما را بشناسد داخل بهشت می‌شود و کسی که منکر ما باشد داخل جهنّم می‌گردد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۰
بحار الأنوار، ج۲۴، ص۲۵۴/ فرات الکوفی، ص۱۴۳
۶
(اعراف/ ۴۶)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- ِ نَحْنُ الْأَعْرَافُ نُوقَفُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ فَمَنْ أَحَبَّنَا عَرَفْنَاهُ {بِسِیمَاهُ وَ أَدْخَلْنَاهُ الْجَنَّهًَْ} وَ مَنْ أَبْغَضَنَا وَ فَضَّلَ عَلَیْنَا غَیْرَنَا عَرَفْنَاهُ بِسِیمَاهُ فَأَدْخَلْنَاهُ النَّار.

امام علی ( ما همان اعرافی هستیم که در روز قیامت بین بهشت و جهنّم می‌ایستیم و هرکس را که دوست‌دار ماست [به‌واسطه‌ی سیمایش] شناخته و وارد بهشت می‌کنیم. و کسی که ما را مبغوض داشته و دیگری را بر ما برتری داده باشد به‌واسطه‌ی چهره‌اش شناخته و وارد جهنّم می‌نماییم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۰
فرات الکوفی، ص۱۴۴/ شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۶۳
۷
(اعراف/ ۴۶)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- نَحْنُ نُوقَفُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ فَمَنْ نَصَرَنَا عَرَفْنَاهُ بِسِیمَاهُ فَأَدْخَلْنَاهُ الْجَنَّهًَْ وَ مَنْ أَبْغَضَنَا عَرَفْنَاهُ بِسِیمَاهُ فَأَدْخَلْنَاهُ النَّارَ.

امام علی ( ما در روز قیامت میان بهشت و جهنّم می‌ایستیم پس هرکس ما را یاری کرده به‌چهره‌اش می‌شناسیم و او را وارد بهشت می‌کنیم و هرکس ما را دشمنی کرده او را به‌چهره‌اش می‌شناسیم و او را وارد جهنّم می‌کنیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۰
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۹/ البرهان
۸
(اعراف/ ۴۶)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ بُرَیْدٍ الْعِجْلِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ قَالَ أُنْزِلَتْ فِی هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ الرِّجَالُ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) قُلْتُ فَمَا الْأَعْرَافُ قَالَ صِرَاطٌ بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ فَمَنْ شُفِّعَ لَهُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) مِنَّا مِنَ الْمُؤْمِنِینَ الْمُذْنِبِینَ نَجَا وَ مَنْ لَمْ یُشَفَّعُوا لَهُ هَوَی.

امام باقر ( برید عجلی گوید: از امام باقر (در مورد آیه: وَ عَلَی الأَعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیمَاهُمْ پرسیدم، فرمود: «درباره‌ی این امّت نازل شده است و مراد از رِجَالٌ ائمّه (از آل محمّد (هستند». عرض کردم: «منظور از الأَعْرَافِ چیست»؟ فرمود: «صراطی است میان بهشت و آتش. هرکسی که یکی از ائمّه ما برای او که یکی از مؤمنان گنهکار است، شفاعت کند، رهایی مییابد و هرکسی که برای وی شفاعت نکنند، در آتش سقوط خواهد کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۲
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۵/ بصایر الدرجات، ص۴۹۶/ البرهان
۹
(اعراف/ ۴۶)

الباقر (علیه السلام)- عَن أبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ قَالَ الْأَئِمَّهًُْ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ (علیهم السلام) فِی بَابٍ مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ عَلَی سُورِ الْجَنَّهًِْ یَعْرِفُ کُلُّ إِمَامٍ مِنَّا مَا یَلِیهِ قَالَ مِنَ الْقَرْنِ الَّذِی هُوَ فِیهِ إِلَی الْقَرْنِ الَّذِی کَانَ.

امام باقر ( ابوبصیر گوید: از امام باقر (درباره‌ی این کلام خدای عزّوجلّ: وَ عَلَی الأَعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیمَاهُمْ سؤال کردم. فرمود: «آنان ائمّه اهل بیت هستند و آنان دری از یاقوت سرخ بر حصار بهشت هستند و هر امامی از ما، آنچه را پس از اوست، می‌شناسد». پس مردی گفت: «معنای آنچه پس از اوست، چیست»؟ فرمود: «از قرنی که در آن به سر می‌برد تا قرنی که گذشته است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۲
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۵/ بصایر الدرجات، ص۵۰۰/ البرهان
۱۰
(اعراف/ ۴۶)

الهادی (علیه السلام)- إِنَّ وَلَایَهًَْ عَلِیٍّ (علیه السلام) لَتَذْکِرَهًٌْ لِلْمُتَّقِینَ لِلْعَالَمِینَ وَ إِنَّا لَنَعْلَمُ أَنَّ مِنْکُمْ مُکَذِّبِینَ وَ إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) لَحَسْرَهًٌْ عَلَی الْکَافِرِینَ وَ إِنَّ وَلَایَتَهُ لَحَقُّ الْیَقِینِ وَ قَدْ ثَبَتَ أَنَّ قَوْلَهُ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللهَ عَلَیْهِ وَ قَوْلَهُ تَعَالَی وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ نَزَلَتَا فِیهِ (علیه السلام).

امام هادی ( ولایت علی (برای پرهیزکاران و جهانیان، یادآوری [و مایه‌ی بشارت] است و ما می‌دانیم که برخی از شما دروغگویانید. (الحاقه/۴۹) و [ولایت] علی (برای کافران حسرتی است و ولایت وی حق و یقین است و کلام خداوند: مِنَ المُؤْمِنِینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللهَ عَلَیْه و نیز آیه: وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجال. در مورد امام علی (نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۲
بحار الأنوار، ج۳۶، ص۱۰۳
۱۱
(اعراف/ ۴۶)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ سَعْدٍ الإسْکَافِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ فَقَالَ یَا سَعْدُ إِنَّهَا أَعْرَافٌ لَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ أَعْرَافٌ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوهُ وَ أَعْرَافٌ لَا یُعْرَفُ اللَّهُ إِلَّا بِسَبِیلِ مَعْرِفَتِهِمْ فَلَا سَوَاءَ مَا اعْتَصَمَتْ بِهِ الْمُعْتَصِمَهًُْ وَ مَنْ ذَهَبَ مَذْهَبَ النَّاسِ ذَهَبَ النَّاسُ إِلَی عَیْنٍ کَدِرَهًٍْ یَفْرَغُ بَعْضُهَا فِی بَعْضٍ وَ مَنْ أَتَی آلَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) أَتَی عَیْناً صَافِیَهًًْ تَجْرِی بِعِلْمِ اللَّهِ لَیْسَ لَهَا نَفَادٌ وَ لَا انْقِطَاعٌ ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَوْ شَاءَ لَأَرَاهُمْ شَخْصَهُ حَتَّی یَأْتُوهُ مِنْ بَابِهِ لَکِنْ جَعَلَ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ آلَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) الْأَبْوَابَ الَّتِی یُؤْتَی مِنْهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ وَ لَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَ لکِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقی وَ أْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها.

امام باقر ( سعدالإسکاف گوید: به امام باقر (عرض کردم: «این کلام خدای عزّوجلّ: وَ عَلَی الأَعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیمَاهُمْ به چه معناست»؟ فرمود: «ای سعد! آنان اعرافند و کسی وارد بهشت نمی‌شود، مگر آن‌کسی که آنان را شناخته است و آنان نیز او را شناخته‌اند و کسی وارد آتش نمی‌شود، مگر آن‌کسی که آنان را انکار کرده است و آنان نیز او را انکار کرده‌اند و آنان اعراف‌اند؛ یعنی خدا شناخته نمی‌شود، مگر از راه معرفت و شناخت آنان. کسی که پناه‌آورندگان به او پناه بردند و کسی که از راه و روش مردم تبعیّت می‌کند، یکسان نیستند. مردم به چشمه‌ای گل‌آلود روی آوردند که در همدیگر سرازیر و خالی می‌شوند. امّا کسی که به آل محمّد (روی آورده است، به چشمه‌ای صاف و زلال که با علم خدا جاری است و پایان‌پذیر نیست و هیچ‌گاه خشک نمی‌شود، روی آورده است. اگر خدا بخواهد، راه خویش را به آنان نشان می‌دهد تا اینکه از دری که معیّن کرده است، به خدا مراجعه کنند. خداوند، محمّد (را به‌عنوان در ورود به خویش قرار داده است و این همان فرموده خداست: و [آن‌چنان که در جاهلیّت مرسوم بود که به هنگام حج، که جامه‌ی احرام می‌پوشیدند، از درِخانه وارد نمی‌شدند، و از نقبِ پشتِ خانه وارد می‌شدند، نکنید]! کارِ نیک، آن نیست که از پشتِ خانه‌ها وارد شوید. (بقره/۱۸۹).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۲
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۶/ بصایر الدرجات، ص۴۹۹/ البرهان/ بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۷/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۲۵۰/ نور الثقلین/ العیاشی، ج۲، ص۱۸
۱۲
(اعراف/ ۴۶)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ هِلْقَامٍ عَنْ أبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ مَا یَعْنِی بِقَوْلِهِ وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ قَالَ أَ لَسْتُمْ تُعَرِّفُونَ عَلَیْکُمْ عُرَفَاءَ وَ عَلَی قَبَائِلِکُمْ لِیَعْرِفَ مَنْ فِیهَا مِنْ صَالِحٍ أَوْ طَالِحٍ قُلْتُ بَلَی قَالَ فَنَحْنُ أُولَئِکَ الرِّجَالُ الَّذِینَ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ.

امام باقر ( هلقام گوید: از امام باقر (درباره‌ی این کلام خدای عزّوجلّ: وَ عَلَی الأَعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیمَاهُمْ پرسیدم: «منظور از وَ عَلَی الأَعْرَافِ رِجَالٌ چیست»؟ فرمود: «مگر شما اشخاصی خبره و دانا از قبایلتان تعیین نمی‌کنید تا اشخاص شایسته را از ناشایسته تشخیص دهند»؟ عرض کردم: «بلی». فرمود: «همانا ما هستیم آن مردانی که هردو گروه را با نشانه‌های خاص خودشان می‌شناسند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۲
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۶/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۲۵۰/ بصایر الدرجات، ص۴۹۶/ البرهان/ العیاشی، ج۲، ص۱۸/ نور الثقلین
۱۳
(اعراف/ ۴۶)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أبِی‌سَلَمَهًَْ سَالِمِ بْنِِ‌مُکَرَّمٍ الْجَمَّالِ، عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ قَالَ نَحْنُ (علیهم السلام) أُولَئِکَ الرِّجَالُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) مِنَّا یَعْرِفُونَ مَنْ یَدْخُلُ النَّارَ وَ مَنْ یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ کَمَا تَعْرِفُونَ فِی قَبَائِلِکُمْ الرَّجُلُ مِنْکُمْ یَعْرِفُ مَنْ فِیهَا مِنْ صَالِحٍ أَوْ طَالِحٍ.

امام باقر ( ابوسلمه سالم‌بن‌مکرم از امام باقر (روایت کرده است که درباره‌ی این سخن خدای عزّوجلّ: وَ عَلَی الأَعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیمَاهُمْ فرمود: «آن مردان ما هستیم، ما ائمّه (می‌دانیم چه کسانی وارد آتش می‌شوند و چه کسانی وارد بهشت می‌شوند؛ چنان‌که شما مردان قبایلتان را می‌شناسید. پس نیکان و بدکاران آن‌ها از هم باز شناخته می‌شوند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۴
بحار الأنوار، ج۲۴، ص۲۵۰/ بصایر الدرجات، ص۴۹۵/ البرهان
۱۴
(اعراف/ ۴۶)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَ وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ قَالَ: هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) مِنْ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق ( اسحاق‌بن‌عمار در تفسیر کلام خداوند عزّوجلّ: وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ. فرمود: «آنان امامان از اهل بیت پیامبرند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۴
بصایر الدرجات، ص۵۰۰
۱۵
(اعراف/ ۴۶)

الباقر (علیه السلام)- الرِّجَالُ هُنَا الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) یَکُونُونَ عَلَی الْأَعْرَافِ حَوْلَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) یَعْرِفُونَ الْمُؤْمِنِینَ بِسِیماهُمْ فَیُدْخِلُونَ الْجَنَّهًَْ کُلَّ مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ یُدْخِلُونَ النَّارَ مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوهُ.

امام باقر ( امام باقر (فرمود: رِجالٌ در اینجا ائمّه از آل محمّد هستند که بر اعراف پیرامون پیامبر (قرار دارند و مؤمنان را با نشانه‌ی خودشان می‌شناسند. هرکه آنان را شناخت، او را می‌شناسند و وارد بهشت می‌کنند و هرکه آنان را انکار کرد و آنان او را انکار کردند، وارد آتش می‌کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۴
البرهان
۱۶
(اعراف/ ۴۶)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَا یَعْسُوبُ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنَا أَوَّلُ السَّابِقِینَ وَ خَلِیفَهًُْ رَسُولِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ أَنَا قَسِیمُ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ وَ أَنَا صَاحِبُ الْأَعْرَاف.

امام علی ( من راهبر مؤمنان هستم و من نخستین پیشروان و خلیفه‌ی رسول پروردگار جهانیان و تقسیم‌کننده‌ی بهشت و آتش و من صاحب اعراف هستم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۴
نور الثقلین
۱۷
(اعراف/ ۴۶)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سَلْمَانَ (رحمة الله علیه) قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) أَکْثَرَ مِنْ عَشْرِ مَرَّاتٍ یَا عَلِیُّ إِنَّکَ وَ الْأَوْصِیَاءُ مِنْ بَعْدِکَ أَعْرَافٌ بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ لَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ إِلَّا مَنْ عَرَفَکُمْ وَ عَرَفْتُمُوهُ وَ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَکُمْ وَ أَنْکَرْتُمُوهُ.

پیامبر ( از سلمان (نقل شده است که گفت: از رسول خدا (بیش از ده بار شنیدم که به علی (می‌فرمود: «ای علی (تو و اوصیای پس از تو اعراف میان بهشت و آتش هستید و کسی وارد بهشت نمی‌شود، مگر آن‌کسی که شما را شناخته است و شما نیز او را شناخته‌اید و کسی وارد آتش نمی‌شود، مگر آن‌کسی که شما را انکار کرده است و شما نیز او را انکار کرده‌اید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۴
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۷/ نور الثقلین
۱۸
(اعراف/ ۴۶)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِعَلِیٍّ (علیه السلام) ثَلَاثٌ أُقْسِمُ أَنَّهُنَّ حَقٌّ إِنَّکَ وَ الْأَوْصِیَاءَ (علیهم السلام) مِنْ بَعْدِکَ عُرَفَاءُ لَا یُعْرَفُ اللَّهُ إِلَّا بِسَبِیلِ مَعْرِفَتِکُمْ وَ عُرَفَاءُ لَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ إِلَّا مَنْ عَرَفَکُمُ وَ عَرَفْتُمُوهُ وَ عُرَفَاءُ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَکُمْ وَ أَنْکَرْتُمُوهُ.

پیامبر ( سه‌چیز را قسم می‌خورم که واقعیّت است تو و جانشینانت عارف هستید خدا را نمی‌توانند بشناسند مگر از راه معرفت شما و داخل بهشت نمی‌شود مگر کسی که شما را بشناسد و شما او را بشناسید و داخل آتش نمی‌گردد مگر کسی که منکر شما است و شما منکر او هستید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۴
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۹۹
۱۹
(اعراف/ ۴۶)

الصّادق (علیه السلام)- الْأَعْرَافُ کُثْبَانٌ بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ فَیُوقَفُ عَلَیْهَا کُلُّ نَبِیٍّ وَ کُلُّ خَلِیفَهًِْ نَبِیٍّ مَعَ الْمُذْنِبِینَ مِنْ أَهْلِ زَمَانِهِ کَمَا یَقِفُ صَاحِبُ الْجَیْشِ مَعَ الضُّعَفَاءِ مِنْ جُنْدِهِ وَ قَدْ سَبَقَ الْمُحْسِنُونَ إِلَی الْجَنَّهًِْ فَیَقُولُ ذَلِکَ الْخَلِیفَهًُْ لِلْمُذْنِبِینَ الْوَاقِفِینَ مَعَهُ انْظُرُوا إِلَی إِخْوَانِکُمُ الْمُحْسِنِینَ قَدْ سَبَقُوا إِلَی الْجَنَّهًِْ فَیُسَلِّمُ الْمُذْنِبُونَ عَلَیْهِمْ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ وَ نادَوْا أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ.

امام صادق ( امام صادق (فرمود: الْأَعْرافِ تپّهای بین جهنّم و بهشت است که پیامبران و جانشیان آنان به همراه گناهکاران امّت خود بر روی آن میایستند، همان‌طور که امیر سپاه با سربازان ضعیف خود میایستد. و نیکوکاران به‌سوی بهشت شتافتهاند پس آن خلیفه به گناهکارانی که با او ایستادهاند میگوید: به برادران نیکوکار خود بنگرید که به‌سوی بهشت شتافتهاند. گناهکاران به آنها سلام میگویند و ذکر آن در این آیه آمده است: وَ نادَوْا أَصْحابَ الجَنَّةِ أَنْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۴
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۸۱
۲۰
(اعراف/ ۴۶)

الصّادق (علیه السلام)- الْأَعْرَافُ کُثْبَانٌ بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ وَ الرِّجَالُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) یَقِفُونَ عَلَی الْأَعْرَافِ مَعَ شِیعَتِهِمْ وَ قَدْ سَبَقَ الْمُؤْمِنُونَ إِلَی الْجَنَّهًِْ بِلَا حِسَابٍ فَیَقُولُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) لِشِیعَتِهِمْ مِنْ أَصْحَابِ الذُّنُوبِ انْظُرُوا إِلَی إِخْوَانِکُمْ فِی الْجَنَّهًِْ قَدْ سَبَقُوا إِلَیْهَا بِلَا حِسَابٍ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی سَلامٌ عَلَیْکُمْ لَمْ یَدْخُلُوها وَ هُمْ یَطْمَعُونَ ثُمَّ یُقَالُ لَهُمْ انْظُرُوا إِلَی أَعْدَائِکُمْ فِی النَّارِ وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ إِذا صُرِفَتْ أَبْصارُهُمْ تِلْقاءَ أَصْحابِ النَّارِ قالُوا رَبَّنا لا تَجْعَلْنا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ وَ نادی أَصْحابُ الْأَعْرافِ رِجالًا یَعْرِفُونَهُمْ بِسِیماهُمْ فِی النَّارِ قالُوا ما أَغْنی عَنْکُمْ جَمْعُکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ ما کُنْتُمْ تَسْتَکْبِرُونَ ثُمَّ یَقُولُ لِمَنْ فِی النَّارِ مِنْ أَعْدَائِهِمْ هَؤُلَاءِ شِیعَتِی وَ إِخْوَانِیَ الَّذِینَ کُنْتُمْ أَنْتُمْ تَحْلِفُونَ فِی الدُّنْیَا أَنْ لا یَنالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَهًٍْ ثُمَّ یَقُولُ الْأَئِمَّهًُْ لِشِیعَتِهِمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لا خَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَ لا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ ثُمَّ نادی أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهَُ.

امام صادق ( الأَعْرَافِ تپّه‌هایی میان بهشت و آتش است. و رِجَال، ائمّه (هستند که با شیعیانشان بر روی اعراف می‌ایستند و مؤمنان بدون حساب به بهشت هدایت می‌شوند. ائمّه (به شیعه‌ی خود که مرتکب گناه شدهاند، می‌گویند: «به برادرانتان در بهشت نگاه کنید که چگونه بی‌حساب به بهشت هدایت می‌شوند و این همان سخن خدای تبارک‌وتعالی است که فرمود: سَلاَمٌ عَلَیْکُمْ لَمْ یَدْخُلُوهَا وَهُمْ یَطْمَعُونَ سپس به آنان گفته می‌شود: «به دشمنانتان در آتش نگاه کنید و این همان سخن خدای تبارک‌وتعالی است. وَ إِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاء أَصْحَابِ النَّارِ قَالُواْ رَبَّنَا لاَ تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ، وَ نَادَی أَصْحَابُ الأَعْرَافِ رِجَالاً یَعْرِفُونَهُمْ بِسِیمَاهُمْ؛ یعنی در آتش قَالُواْ مَا أَغْنَی عَنکُمْ جَمْعُکُمْ؛ یعنی در دنیا وَ مَا کُنتُمْ تَسْتَکْبِرُونَ سپس به آن عدّه‌ای از دشمنانشان که در آتش هستند، می‌گویند: «آیا اینان شیعه و برادران منند که شما در دنیا قسم می‌خوردید که آنان مورد رحمت خدا قرار نخواهند گرفت»؟ سپس ائمّه (به شیعه‌ی خود می‌گویند: ادْخُلُواْ الجَنَّةَ لاَ خَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَ لاَ أَنتُمْ تَحْزَنُونَ. وَ نَادَی أَصْحَابُ النَّارِ أَصْحَابَ الجَنَّةِ أَنْ أَفِیضُواْ عَلَیْنَا مِنَ المَاء أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۴۶
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۵/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۲۴۷/ نور الثقلین/ القمی، ج۱، ص۲۳۱/ البرهان
بیشتر