آیه ۵۰ - سوره اعراف

آیه وَ نادى أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفيضُوا عَلَيْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللهَُ قالُوا إِنَّ اللهَ‌ حَرَّمَهُما عَلَى الْكافِرينَ [50]

و دوزخيان، بهشتيان را صدا مى‌زنند كه: «[ترحّم كنيد و] مقدارى آب، يا از آنچه خدا به شما روزى داده، به ما ببخشيد». آن‌ها [در پاسخ] مى‌گويند: «خداوند اين‌ها را بر كافران حرام كرده است».

۱
(اعراف/ ۵۰)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌عُبَیْدِ اللهِ الزُّهْرِیِّ، قَالَ: حَجَّ هِشَامُ‌بْنُ‌عَبْدِ الْمَلِکِ فَدَخَلَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ مُتَّکِئاً عَلَی یَدِ سَالِمٍ مَوْلَاهُ وَ مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْن (علیه السلام) جَالِسٌ فِی الْمَسْجِدِ فَقَالَ لَهُ سَالِمٌ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ هَذَا مُحَمَّدُبْنُ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ هِشَامٌ الْمَفْتُونُ بِهِ أَهْلُ الْعِرَاقِ قَالَ نَعَمْ قَالَ اذْهَبْ إِلَیْهِ وَ قُلْ لَهُ یَقُولُ لَکَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ مَا الَّذِی یَأْکُلُ النَّاسُ وَ یَشْرَبُونَ إِلَی أَنْ یُفْصَلَ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ قَالَ لَهُ أَبُوجَعْفَر (علیه السلام) یُحْشَرُ النَّاسُ عَلَی مِثْلِ قُرْصِ النَّقِیِّ فِیهَا أَنْهَارٌ مُفَجَّرَهًٌْ یَأْکُلُونَ وَ یَشْرَبُونَ حَتَّی یُفْرَغَ مِنَ الْحِسَابِ قَالَ فَرَأَی هِشَامٌ أَنَّهُ قَدْ ظَفِرَ بِهِ فَقَالَ اللَّهُ أَکْبَرُ اذْهَبْ إِلَیْهِ فَقُلْ لَهُ یَقُولُ لَکَ مَا أَشْغَلَهُمْ عَنِ الْأَکْلِ وَ الشُّرْبِ یَوْمَئِذٍ فَقَالَ لَهُ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) هُمْ فِی النَّارِ أَشْغَلُ وَ لَمْ یُشْغَلُوا عَنْ أَنْ قَالُوا أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ.

امام باقر ( عبدالرّحمن‌بن‌عبیدالله زهری گوید: زمانی‌که هشام‌بن‌عبدالملک به سفر حجّ رفته بود با تکیه به دست سالم از موالی او داخل مسجد الحرام شد، در آنجا امام باقر (نشسته بود، سالم گفت: «ای أمیر مؤمنان، این فرد محمّدبن‌علی‌بن‌الحسین (است». هشام گفت: «همان که أهل عراق سرگشته اویند»؟ گفت: «آری». هشام گفت: «نزد او برو و بگو أمیرالمؤمنین می‌پرسد: آب و خوراک مردم پیش از جدا شدن در روز قیامت چیست»؟ امام باقر (فرمود: «مردم در مکانی همچون قرص نانی پاک محشور می‌شوند، که در آن رودهای جوشانی است می‌خورند و می‌نوشند تا از حساب فارغ شوند». هشام دید که آن حضرت از پس جواب برآمد، پس گفت: «اللَّه اکبر، نزد او رفته و بگو: مردم در آن روز کجا به خوردن و آشامیدن می‌رسند»؟! امام (در پاسخ فرمود: «اینان در آتش مشغولتر از روز رستاخیز خواهند بود و با این حال از خوردن و آشامیدن غافل نیستند که [دوزخیان به أهل بهشت] می‌گویند: أَفیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ؛ با شنیدن این پاسخ، هشام خاموش گشته و دیگر حرفی نزد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۶۰
بحار الأنوار، ج۴۶، ص۳۳۲/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۲۳/ مستدرک الوسایل، ج۱۶، ص۲۶۳/ بحار الأنوار، ج۷، ص۱۰۵/ الإرشاد، ج۲، ص۱۶۳/ روضهًْ الواعظین، ج۱، ص۲۰۳/ کشف الغمهًْ، ج۲، ص۱۲۶/ نور الثقلین/ الصراط المستقیم، ج۲، ص۱۷۳
۲
(اعراف/ ۵۰)

الباقر (علیه السلام)- قَالَ الْأَبْرَشُ الْکَلْبِیُّ لِهِشَامٍ مُشِیراً إِلَی الْبَاقِرِ (علیه السلام) مَنْ هَذَا قَالَ هَذَا نَبِیُّ الْکُوفَهًِْ وَ هُوَ یَزْعُمُ أَنَّهُ ابْنُ‌رَسُولِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ بَاقِرُ الْعِلْمِ وَ مُفَسِّرُ الْقُرْآنِ فَاسْأَلْهُ مَسْأَلَهًًْ لَا یَعْرِفُهَا فَأَتَاهُ وَ قَال فَإِنِّی أَسْأَلُکَ عَنْ مَسَائِلَ قَالَ سَل قَالَ فَأَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ مَا الَّذِی یَأْکُلُ النَّاسُ وَ یَشْرَبُونَ إِلَی أَنْ یُفْصَلَ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ قَالَ یُحْشَرُ النَّاسُ عَلَی مِثْلِ قُرْصَهًِْ النَّقِیِّ فِیهَا أَنْهَارٌ مُتَفَجِّرَهًٌْ یَأْکُلُونَ وَ یَشْرَبُونَ حَتَّی یُفْرَغَ مِنَ الْحِسَابِ فَقَالَ هِشَامٌ قُلْ لَهُ مَا أَشْغَلَهُمْ عَنِ الْأَکْلِ وَ الشُّرْبِ یَوْمَئِذٍ قَالَ هُمْ فِی النَّارِ أَشْغَلُ وَ لَمْ یَشْتَغِلُوا عَنْ أَنْ قَالُوا أَنْ أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهَُ.

امام باقر ( ابرش کلبی درحالی‌که به امام باقر (اشاره می‌کرد، به هشام گفت: «این مرد کیست که اهل عراق او را در برگرفته، از او سؤال می‌پرسند»؟ گفت: «این نبیّ کوفه است و می‌پندارد فرزند رسول خدا (و شکافنده‌ی دانش و مفسّر قرآن است»! از او سؤالی بپرس که نداند! ... به نزد حضرت آمد و گفت: «من از شما سؤالاتی دارم»؟ فرمود: «بپرس». گفت: «درباره‌ی این آیه: در آن روز که این زمین به زمین دیگر، مبدّل می‌شود. (ابراهیم/۴۸) به من خبر بده، مردم چه می‌خورند و می‌آشامند تا خدا بین آن‌ها در روز قیامت فاصل شود»؟ فرمود: «مردم در مکانی همچون قرص نانی پاک محشور می‌شوند، که در آن رودهای جوشانی است می‌خورند و می‌نوشند تا از حساب فارغ شوند». هشام گفت: «به ایشان بگو، چه چیز آنان را در روز قیامت از خوردن و نوشیدن باز می‌دارد»؟ فرمود: «آنان در آتش مشغولتر از روز رستاخیز خواهند بود و با این حال از خوردن و آشامیدن غافل نیستند که [دوزخیان به أهل بهشت] می‌گویند: أَنْ أَفیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۶۰
بحار الأنوار، ج۴۶، ص۳۵۵/ المناقب، ج۴، ص۱۹۸
۳
(اعراف/ ۵۰)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أبِی‌الرَّبِیعِ قَالَ: سَأَلَ نَافِعٌ مَوْلَی عُمَرَ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ أَیْ أَرْضٌ تُبَدَّلُ فَقَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) بِخُبْزَهًٍْ بَیْضَاءَ یَأْکُلُونَ مِنْهَا حَتَّی یَفْرُغَ اللَّهُ مِنْ حِسَابِ الْخَلَائِقِ فَقَالَ نَافِعٌ إِنَّهُمْ عَنِ الْأَکْلِ لَمَشْغُولُونَ فَقَالَ أَبُوجَعْفَر (علیه السلام) أَ هُمْ حِینَئِذٍ أَشْغَلُ أَمْ وَ هُمْ فِی النَّارِ فَقَالَ نَافِعٌ وَ هُمْ فِی النَّارِ قَالَ فَقَدْ قَالَ اللَّهُ وَ نادی أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ مَا شَغَلَهُمْ أَلِیمُ عَذَابِ النَّارِ عَنْ أَنْ دُعُوا بِالطَّعَامِ فَأُطْعِمُوا الزَّقُّومَ وَ دُعُوا بِالشَّرَابِ فَسُقُوا الْحَمِیمَ فَقَالَ صَدَقْتَ یَا ابْنَ‎رَسُولِ اللَّهِ (علیه السلام).

امام باقر ( ابوربیع گوید: در گفته‌ی نافع به امام باقر (آمده است: «درباره‌ی کلام خدای عزّوجلّ: در آن روز که این زمین به زمین دیگر، و آسمان‌ها [به آسمان‌های دیگری] مبدّل می‌شود. (ابراهیم/۴۸) به من بگو: «در آن روز کدام زمین و کدام آسمان دگرگون خواهد شد»؟ امام باقر (فرمود: «به یک تکه‌نان سفید که از آن خواهند خورد تا اینکه خدا از محاسبه‌ی آفریدگان فارغ شود». نافع گفت: «آیا آنان از خوردن دست خواهند کشید»؟ امام باقر (فرمود: «آیا در آن روز مشغول‌تر خواهند بود یا هنگامی‌که در آتش باشند»؟ نافع گفت: «هنگامی‌که در آتش باشند». فرمود: «خدا فرموده است: وَ نَادَی أَصْحَابُ النَّارِ أَصْحَابَ الجَنَّةِ أَنْ أَفِیضُواْ عَلَیْنَا مِنَ المَاء أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ آنان از فکر خوردن و نوشیدن بیرون نخواهند شد زیرا که آنان غذا طلب خواهند کرد و طعام زقّوم به آنان داده خواهد شد و طلب نوشیدنی خواهند کرد و شراب حمیم به آنان داده خواهد شد». پس گفت: «ای پسر رسول خدا (! راست گفتی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۶۰
بحار الأنوار، ج۷، ص۱۰۰/ بحار الأنوار، ج۳۳، ص۴۲۵/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۲۵/ القمی، ج۱، ص۲۳۲/ نور الثقلین/ البرهان/ مستدرک الوسایل، ج۱۶، ص۲۶۱/ بحار الأنوار، ج۶۳، ص۳۱۳/ دعایم الإسلام، ج۲، ص۱۰۸
۴
(اعراف/ ۵۰)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ أَهْلَ النَّارِ یَمُوتُونَ عِطَاشاً وَ یَدْخُلُونَ قُبُورَهُمْ عِطَاشاً وَ یَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ عِطَاشاً فَیُرْفَعُ لَهُمْ قَرَابَاتُهُمْ مِنَ الْجَنَّهًِْ فَیَقُولُونَ أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ الله.

امام باقر ( همانا اهل آتش، تشنه می‌میرند و تشنه وارد قبرهایشان می‌شوند و تشنه محشور می‌شوند و تشنه وارد جهنّم می‌شوند. پس خویشاوندانشان را در بهشت به آنان نشان می‌دهند؛ و به آنان می‌گویند: أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۶۲
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۸/ العیاشی، ج۲، ص۱۹/ نور الثقلین/ البرهان
۵
(اعراف/ ۵۰)

الصّادق (علیه السلام)- یَوْمَ التَّنادِ یَوْمَ یُنَادِی أَهْلُ النَّارِ أَهْلَ الْجَنَّهًِْ أَنْ أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهَُ.

امام صادق ( روز «تناد» یعنی روزی که اهل آتش، بهشتیان را صدا می‌زنند که مقداری از آب یا روزی را که خدا به شما داده است، به ما دهید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۶۲
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۳۹/ نور الثقلین/ البرهان/ بحار الأنوار، ج۷، ص۵۹
۶
(اعراف/ ۵۰)

السّجّاد (علیه السلام)- قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ جَلَالُهُ فِی کِتَابِهِ الْعَزِیزِ وَ نادی أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهَُ قَالَ فَیُحْبَسُ عَنْهُمُ الْجَوَابُ أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ ثُمَّ یُجِیبُونَهُمْ بِلِسَانِ الِاحْتِقَارِ وَ التَّهْوِینِ إِنَّ اللهَ حَرَّمَهُما عَلَی الْکافِرِینَ.

امام سجّاد ( چنان که خدای عزّوجلّ در کتاب گرامی خویش می‌فرماید: وَ نَادَی أَصْحَابُ النَّارِ أَصْحَابَ الجَنَّةِ أَنْ أَفِیضُواْ عَلَیْنَا مِنَ المَاء أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ. به‌مدّت چهل‌سال به آنان پاسخ داده نمی‌شود و سپس با زبان تحقیرآمیز و با توهین به آنان پاسخ می‌دهند: إِنَّ اللهَ حَرَّمَهُمَا عَلَی الْکَافِرِینَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۶۲
بحار الأنوار، ج۸، ص۳۰۴/ البرهان
بیشتر