آیه فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ آياتٍ مُفَصَّلاتٍ فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً مُجْرِمينَ [133]
سپس [بلاها را پشت‌سر هم بر آن‌ها نازل كرديم]: طوفان و ملخ و آفت گياهى و قورباغه‌ها و خون را كه نشانه‌هايى از هم جدا بودند بر آن‌ها فرستاديم؛ ولى [باز بيدار نشدند، و] تكبّر ورزيدند، و جمعيّت گنهكارى بودند.
الباقر (علیه السلام)- لَمَّا آمَنَتِ السَّحَرَهًُْ وَ رَجَعَ فِرْعَوْنُ مَغْلُوباً وَ أَبَی هُوَ وَ قَوْمُهُ إِلَّا الْإِقَامَهًَْ عَلَی الْکُفْرِ قَالَ هَامَانُ لِفِرْعَوْنَ إِنَّ النَّاسَ قَدْ آمَنُوا بِمُوسَی (علیه السلام) فَانْظُرْ مَنْ دَخَلَ فِی دِینِهِ فَاحْبِسْهُ فَحَبَسَ کُلَّ مَنْ آمَنَ بِهِ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَتَابَعَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ بِالْآیَاتِ وَ أَخَذَهُمْ بِالسِّنِینَ وَ نَقْصِ الثَّمَرَاتِ ثُمَّ بَعَثَ عَلَیْهِمُ الطُّوفَانَ فَخَرَّبَ دُورَهُمْ وَ مَسَاکِنَهُمْ حَتَّی خَرَجُوا إِلَی الْبَرِّیَّهًِْ وَ ضَرَبُوا الْخِیَامَ وَ امْتَلَأَتْ بُیُوتُ الْقِبْطِ مَاءً وَ لَمْ یَدْخُلْ بُیُوتَ بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنَ الْمَاءِ قَطْرَهًٌْ وَ أَقَامَ الْمَاءُ عَلَی وَجْهِ أَرَضِیهِمْ لَا یَقْدِرُونَ عَلَی أَنْ یَحْرِثُوا فَقَالُوا لِمُوسَی ادْعُ لَنا رَبَّکَ أَنْ یَکْشِفَ عَنَّا الْمَطَرَ فَنُؤْمِنَ لَکَ وَ نُرْسِلَ مَعَکَ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَدَعَا رَبَّهُ فَکَشَفَ عَنْهُمُ الطُّوفَانَ فَلَمْ یُؤْمِنُوا وَ قَالَ هَامَانُ لِفِرْعَوْنَ لَئِنْ خَلَّیْتَ بَنِی إِسْرَائِیلَ غَلَبَکَ مُوسَی (علیه السلام) وَ أَزَالَ مُلْکَکَ وَ أَنْبَتَ اللَّهُ لَهُمْ فِی تِلْکَ السَّنَهًِْ مِنَ الْکَلَإِ الأَعراف/133وَ الزَّرْعِ وَ الثَّمَرِ مَا أَعْشَبَتْ بِهِ بِلَادُهُمْ وَ أَخْصَبَتْ فَقَالُوا مَا کَانَ هَذَا الْمَاءُ إِلَّا نِعْمَهًًْ عَلَیْنَا وَ خِصْباً فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِی السَّنَهًِْ الثَّانِیَهًِْ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌إِبْرَاهِیمَ (رحمة الله علیه) وَ فِی الشَّهْرِ الثَّانِی عَنْ غَیْرِهِ مِنَ المُفَسِّرِینَ الْجَرَادَ فَجَرَّدَتْ زُرُوعَهُمْ وَ أَشْجَارَهُمْ حَتَّی کَانَتْ تُجَرِّدُ شُعُورَهُمْ وَ لِحَاهُمْ وَ تَأْکُلُ الْأَبْوَابَ وَ الثِّیَابَ وَ الْأَمْتِعَهًَْ وَ کَانَتْ لَا تَدْخُلُ بُیُوتَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ لَا یُصِیبُهُمْ مِنْ ذَلِکَ شَیْءٌ فَعَجُّوا وَ ضَجُّوا وَ جَزِعَ فِرْعَوْنُ مِنْ ذَلِکَ جَزَعاً شَدِیداً وَ قَالَ یا مُوسَی ادْعُ لَنا رَبَّکَ أَنْ یَکُفَّ عَنَّا الْجَرَادَ حَتَّی أُخَلِّیَ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَدَعَا مُوسَی (علیه السلام) رَبَّهُ فَکَفَّ عَنْهُمُ الْجَرَادَ بَعْدَ مَا أَقَامَ عَلَیْهِمْ سَبْعَهًَْ أَیَّامٍ مِنَ السَّبْتِ إِلَی السَّبْتِ.
امام باقر ( هنگامی‌که ساحران ایمان آوردند و فرعون شکست خورده برگشت و او و قومش خواستند که بر کفرشان بمانند، هامان به فرعون گفت: «مردم به موسی (ایمان آوردند ببین چه کسی به او ایمان آورده است، پس او را زندانی کن». پس فرعون هرکسی را که به موسی (ایمان آورده بودند، زندانی کرد. سپس خداوند نشانه‌هایش را برای فرعونیان آشکار کرد، خشکسالی و قحطی را بر آن‌ها نازل کرد سپس بر آن‌ها طوفان فرستاد پس خانه و مسکن‌هایشان را خراب کرد تا اینکه به بیابان رفتند و آنجا چادر زدند و خانه‌های قبطی‌ها پر از آب شده بود ولی در خانه‌های بنی‌اسرائیلیان حتّی یک قطره آب نرفته بود و آب بر سطح زمین‌هایشان مانده بود و نمی‌توانستند چیزی بکارند پس به موسی (گفتند: از خدایت برای ما بخواه. (اعراف/۱۳۴) که آب را بر زمین‌ها و خانه‌هایمان بردارد تا به تو ایمان بیاوریم و بنی‌اسرائیلی‌ها را آزاد کنیم. موسی (در نزد خداوند دعا کرد و خداوند طوفان را بر آن‌ها برداشت ولی ایمان نیاوردند و هامان به فرعون گفت: اگر بنی‌اسرائیلی ها را آزاد کنی، موسی (بر تو چیره می‌شود و پادشاهیت را نابود می‌کند و خداوند در آن سال علف و زراعت و میوه‌های زیادی را برایشان رویاند به‌طوری‌که کل سرزمینشان سبز و حاصلخیز کرد و گفتند: آن بارانی که سال گذشته بارید برای ما نعمت و حاصلخیزی آورد پس خداوند در سال دوّم به روایت علیّ‌بن‌ابراهیم (و به روایت دیگر مفسّران در ماه دوّم همان سال، برایشان ملخ فرستاد و کل زراعت و درخت‌هایشان را خوردند حتّی نزدیک بود موها و ریش هایشان را بخورند، آن ملخ‌ها درها، لباس‌ها و وسایلشان را خوردند ولی وارد خانه‌های بنی‌اسرائیلی‌ها نمی شدند و آن‌ها گرفتار ضرر نمی شدند، سپس ناله کردند و درمانده شدند و فرعون از این بلای سخت غمگین شد و گفت: از خدایت برای ما بخواه. (اعراف/۱۳۴) که خداوند ملخ‌ها را از اینجا ببرد تا بنی‌اسرائیلی‌ها را آزاد کنیم. موسی (دعا کرد و خداوند ملخ‌ها را از آن‌ها دور کرد درحالی‌که هفت‌روز از شنبه تا شنبه، سرزمینشان را غارت کرده بودند.
الصّادق (علیه السلام)- حَبَسَ فِرْعَوْنُ مَنْ آمَنَ بِمُوسَی (علیه السلام) فِی السِّجْنِ حَتَّی أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ فَأَطْلَقَ عَنْهُمْ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی أَنْ أَسْرِ بِعِبادِی إِنَّکُمْ مُتَّبَعُونَ.
امام صادق ( فرعون هرکسی که به موسی (ایمان آورد را زندانی کرد تا اینکه خداوند بر آن‌ها طوفان، ملخ، شپشک، وزغ، و خون‌شدن آب نیل را بر آن‌ها نازل کرد تا اینکه قوم بنی‌اسرائیل را آزاد نمود. سپس خداوند به موسی (وحی نازل کرد: أَنْ أَسْرِ بِعِبادِی إِنَّکُمْ مُتَّبَعُونَ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَمَّا سَجَدَ السَّحَرَهًُْ وَ آمَنَ بِهِ النَّاسُ قَالَ هَامَانُ لِفِرْعَوْنَ إِنَّ النَّاسَ قَدْ آمَنُوا بِمُوسَی (علیه السلام) فَانْظُرْ مَنْ دَخَلَ فِی دِینِهِ فَاحْبِسْهُ فَحَبَسَ کُلَّ مَنْ آمَنَ بِهِ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَجَاءَ إِلَیْهِ مُوسَی (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ خَلِّ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَلَمْ یَفْعَلْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِی تِلْکَ السَّنَهًِْ الطُّوفَانَ فَخَرَّبَ دُورَهُمْ وَ مَسَاکِنَهُمْ حَتَّی خَرَجُوا إِلَی الْبَرِّیَّهًِْ وَ ضَرَبُوا فِیهَا الْخِیَامَ فَقَالَ فِرْعَوْنُ لِمُوسَی (علیه السلام) ادْعُ رَبَّکَ حَتَّی یَکُفَّ عَنَّا الطُّوفَانَ حَتَّی أُخَلِّیَ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ أَصْحَابِکَ فَدَعَا مُوسَی (علیه السلام) رَبَّهُ فَکَفَّ عَنْهُمُ الطُّوفَانَ وَ هَمَّ فِرْعَوْنُ أَنْ یُخَلِّیَ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَقَالَ لَهُ هَامَانُ إِنْ خَلَّیْتَ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ غَلَبَکَ مُوسَی (علیه السلام) وَ أَزَالَ مُلْکَکَ فَقَبِلَ مِنْهُ وَ لَمْ یُخِلِّ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِی السَّنَهًِْ الثَّانِیَهًِْ الْجَرَادَ فَجُرِّدَتْ کُلُّ شَیْءٍ کَانَ لَهُمْ مِنَ النَّبْتِ وَ الشَّجَرِ حَتَّی کَانَتْ تُجَرَّدُ شَعْرُهُمْ وَ لِحْیَتُهُمْ فَجَزِعَ فِرْعَوْنُ مِنْ ذَلِکَ جَزَعاً شَدِیداً وَ قَالَ یَا مُوسَی (علیه السلام) ادْعُ رَبَّکَ أَنْ یَکُفَّ الْجَرَادَ عَنَّا حَتَّی أُخَلِّیَ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ أَصْحَابِکَ فَدَعَا مُوسَی (علیه السلام) رَبَّهُ فَکَفَّ عَنْهُمُ الْجَرَادَ فَلَمْ یَدَعْهُ هَامَانُ أَنْ یُخَلِّیَ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِی السَّنَهًِْ الثَّالِثَهًِْ الْقُمَّلَ فَذَهَبَتْ زُرُوعُهُمْ وَ أَصَابَتْهُمُ الْمَجَاعَهًُْ فَقَالَ فِرْعَوْنُ لِمُوسَی (علیه السلام) إِنْ رَفَعْتَ عَنَّا الْقُمَّلَ کَفَفْتُ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَدَعَا مُوسَی (علیه السلام) رَبَّهُ حَتَّی ذَهَبَ الْقُمَّلُ وَ قَالَ أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ الْقُمَّلَ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ فَلَمْ یُخَلِّ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَأَرْسَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ بَعْدَ ذَلِکَ الضَّفَادِعَ فَکَانَتْ تَکُونُ فِی طَعَامِهِمْ وَ شَرَابِهِمْ وَ یُقَالُ إِنَّهَا کَانَتْ تَخْرُجُ مِنْ أَدْبَارِهِمْ وَ آذَانِهِمْ وَ آنَافِهِمْ فَجَزِعُوا مِنْ ذَلِکَ جَزَعاً شَدِیداً فَجَاءُوا إِلَی مُوسَی (علیه السلام) فَقَالُوا ادْعُ اللَّهَ أَنْ یُذْهِبَ عَنَّا الضَّفَادِعَ فَإِنَّا نُؤْمِنُ بِکَ وَ نُرْسِلُ مَعَکَ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَدَعَا مُوسَی (علیه السلام) رَبَّهُ فَرَفَعَ اللَّهُ عَنْهُمْ ذَلِکَ فَلَمَّا أَبَوْا أَنْ یُخَلُّوا عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ حَوَّلَ اللَّهُ مَاءَ النِّیلِ دَماً فَکَانَ الْقِبْطِیُّ یَرَاهُ دَماً وَ الْإِسْرَائِیلِیُّ یَرَاهُ مَاءً فَإِذَا شَرِبَهُ الْإِسْرَائِیلِیُّ کَانَ مَاءً وَ إِذَا شَرِبَهُ الْقِبْطِیُّ کَانَ دَماً فَکَانَ الْقِبْطِیُّ یَقُولُ لِلْإِسْرَائِیلِیِّ خُذِ الْمَاءَ فِی فَمِکَ وَ صُبَّهُ فِی فَمِی فَکَانَ إِذَا صَبَّهُ فِی فَمِ الْقِبْطِیِّ تَحَوَّلَ دَماً فَجَزِعُوا مِنْ ذَلِکَ جَزَعاً شَدِیداً فَقَالُوا لِمُوسَی (علیه السلام) لَئِنْ رَفَعَ اللَّهُ عَنَّا الدَّمَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَکَ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَلَمَّا رَفَعَ اللَّهُ عَنْهُمُ الدَّمَ غَدَرُوا وَ لَمْ یُخَلُّوا عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَأَرْسَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمُ الرِّجْزَ وَ هُوَ الثَّلْجُ وَ لَمْ یَرَوْهُ قَبْلَ ذَلِکَ فَمَاتُوا فِیهِ وَ جَزِعُوا وَ أَصَابَهُمْ مَا لَمْ یَعْهَدُوهُ قَبْلَهُ فَ قالُوا یا مُوسَی ادْعُ لَنا رَبَّکَ بِما عَهِدَ عِنْدَکَ لَئِنْ کَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَکَ وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَکَ بَنِی إِسْرائِیلَ فَدَعَا رَبَّهُ فَکَشَفَ عَنْهُمُ الثَّلْجَ فَخَلَّی عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَلَمَّا خَلَّی عَنْهُمُ اجْتَمَعُوا إِلَی مُوسَی (علیه السلام) وَ خَرَجَ مُوسَی (علیه السلام) مِنْ مِصْرَ وَ اجْتَمَعَ عَلَیْهِ مَنْ کَانَ هَرَبَ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ بَلَغَ فِرْعَوْنَ ذَلِکَ فَقَالَ لَهُ هَامَانُ قَدْ نَهَیْتُکَ أَنْ تُخَلِّیَ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَقَدِ اجْتَمَعُوا إِلَیْهِ فَجَزِعَ فِرْعَوْنُ وَ بَعَثَ فِی الْمَدَائِنِ حَاشِرِینَ وَ خَرَجَ فِی طَلَبِ مُوسَی (علیه السلام).
علیّ‌بن‌ابراهیم ( هنگامی‌که ساحران سجده کردند و مردم ایمان آوردند، هامان به فرعون گفت: «به‌راستی مردم به موسی (ایمان آوردند پس هرکس در دین موسی (داخل شود او را حبس می کنم؛ در نتیجه همه‌ی آن‌هایی که ایمان آوردند از قوم بنی‌اسرائیل را به زندان انداخت. موسی (نزد فرعون آمد و به او گفت: «قوم بنی‌اسرائیل را آزاد کن». ولی فرعون از این کار سر باز زد در نتیجه خداوند در این سال توفان خود را بر آن‌ها نازل کرد خانه‌ها و سکونت‌گاه‌های آن‌ها را ویران کرد تا اینکه آواره‌ی بیابان شدند و در آن خیمه‌ها به پا کردند». فرعون به موسی (گفت: «از پروردگارت بخواه این طوفان را از ما دور کند تا قوم بنی‌اسرائیل را آزاد کنم». پس موسی (به درگاه خدا دعا کرد و توفان از آن‌ها دور شد». فرعون خواست قوم بنی‌اسرائیل را آزاد کند که هامان به او گفت: «اگر بنی‌اسرائیل را آزاد کنی موسی (برتو غلبه می‌کند و ملک و پادشاهی تو نابود می‌شود. در نتیجه فرعون به حرف هامان گوش داد و قوم بنی‌اسرائیل را آزاد نکرد. خداوند در سال دوّم عذابی دیگر بر آن‌ها نازل کرد که عبارت بود از حمله‌ی ملخ‌ها به‌طوری‌که همه‌ی درختان و گیاهانی که داشتند را خوردند و عریان کردند تا جایی که مو و ریش آن‌ها را نیز می‌کندند. فرعون از وضع موجود بسیار نگران شد و گفت: ای موسی (از پروردگارت بخواه تا ملخ‌ها را از ما دور کند تا بنی‌اسرائیل و یارانت را آزاد کنم. موسی (از خدا خواست در نتیجه ملخ‌ها از آن‌ها دور شد امّا هامان اجازه نداد تا فرعون بنی‌اسرائیل را آزاد کند. پس خداوند در سال سوّم عذاب دیگری که شپشک بود بر آن‌ها نازل کرد که وارد محصول و کاشت آن‌ها شد و آن را از بین برد در نتیجه دچار گرسنگی شدند. فرعون به موسی (گفت: «اگر حمله‌ی شپشک‌ها از ما دور شود از قوم بنی‌اسرائیل دست برمی‌دارم». موسی (به درگاه خدای خود دعا کرد و این عذاب نیز از آن‌ها دور شد. در تفسیر آمده که خدا اوّلین نوع شپشک را در آن زمان خلق کرد با این وجود فرعون قوم بنی‌اسرائیل را آزاد نکرد و بعد از آن خدا عذاب خود را که عبارت از وزغ بود را نازل کرد که وارد غذاها و نوشیدنی‌های آن‌ها شد و گفته شده: از پشت و گوش و بینی آن‌ها خارج می شد از این وضع به شدّت بی‌تاب شدند به نزد موسی (آمدند و گفتند: «از خدا بخواه تا این عذاب را از ما دور کند ما به تو ایمان می‌آوریم و قوم بنی‌اسرائیل را همراه تو می‌فرستیم. موسی (به درگاه خداوند دعا کرد و این عذاب نیز از آن‌ها دور شد امّا هنگامی‌که بعد از این از آزادکردن قوم بنی‌اسرائیل سرپیچی کرد خداوند آب نیل را برای آن‌ها به خون مبدّل کرد. قبطی‌ها آب نیل را خون و بنی‌اسرائیل آن را آب می‌دیدند. اگر بنی‌اسرائیلی‌ها از آن می‌نوشیدند آب بود امّا اگر قبطی‌ها از آن می‌نوشیدند به خون تبدیل میشد». قبطی‌ها به اسرائیلی ها می گفتند: آب را در دهانت نگه‌دار سپس در دهان من بریز هنگامی‌که آب را در دهان او می‌ریخت تبدیل به خون میشد از این وضع بسیار نگران و آشفته شدند. به موسی (گفتند: «اگر خدا این عذاب خون را از ما دور کند ما قوم بنی‌اسرائیل را همراه تو می‌فرستیم. هنگامی‌که خداوند خون را از آن‌ها دور کرد نیرنگ زدند وقوم بنی‌اسرائیل را آزاد نکردند در نتیجه عقوبت الهی بر آن‌ها نازل شد که عبارت از برف و یخ بود که قبل از این هرگز ندیده بودند و در این وضع به هلاکت رسیدند و از بی‌تابی مردند و خداوند آن‌ها را دچار عذابی کرد که قبلا رخ نداده بود». گفتند: «ای موسی (از پرودگارت به عهدی که نزد تو دارد بخواه اگر این عذاب را از ما دور کند به تو ایمان می‌آوریم و قوم بنی‌اسرائیل را همراه تو می‌فرستیم. به درگاه خدا دعا کرد در نتیجه این عذاب نیز از آن‌ها دور شد پس قوم بنی‌اسرائیل را آزاد کرد. هنگامی‌که آن‌ها را آزاد کرد نزد موسی (جمع شدند موسی (از مصر خارج شد. کسانی که از دست فرعون فرار کرده بود نزد وی گرد آمدند این خبر به فرعون رسید». هامان به او گفت: «تو را از آزادکردن قوم بنی‌اسرائیل نهی کردم هم‌اکنون نزد موسی (جمع شدند. فرعون نگران شد و گروهی را به شهرها فرستاد و برای پیداکردن موسی (خارج شد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ: مَا الطُّوفَانُ؟ قَالَ: هُوَ طُوفَانُ الْمَاءِ وَ الطَّاعُونِ. قِیلَ: هُوَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی فَطَافَ بِهِمْ.
امام صادق ( محمّدبن‌قیس گوید: از امام صادق (پرسیدم: «طوفان چیست»؟ فرمود: «طوفان آب و طاعون است».