آیه ۵۵ - سوره اعراف

آیه ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ [55]

پروردگار خود را [آشكارا] از روى تضرّع، و در پنهانى، بخوانيد؛ [و از تجاوز، دست برداريد كه] او متجاوزان را دوست نمى‌دارد.

۱
(اعراف/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَلَیْکُمْ بِالْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَهًِْ اللَّهِ یُبْنَی لَکَ بِکُلِّ دَمْعَهًٍْ أَلْفُ بَیْتٍ فِی الْجَنَّهًِْ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ مِنْ قَطْرَهًِْ دَمْعٍ مِنْ خَشْیَهًِْ اللَّهِ وَ قَطْرَهًِْ دَمٍ جَرَتْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً نَصَبَ فِی قَلْبِهِ نَائِحَهًًْ مِنَ الْحُزْنِ وَ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُ کُلَ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ خَیْرُ الدُّعَاءِ الْخَفِیُّ قَالَ تَعَالَی ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَة.

پیامبر ( بر شما باد به گریه‌کردن از ترس خدا! چراکه خداوند در برابر هر قطره‌ی اشکی که بریزید؛ خانه‌ای در بهشت برای شما بنا می‌کند و چیزی در نزد خداوند متعال بهتر از قطره‌ی اشکی که از ترس خدا و قطره‌ی خونی که در راه خدا ریخته شود، نیست. و هرگاه خداوند بخواهد خیری به بنده‌اش برساند؛ در دلش پرده‌ای از غم و اندوه قرار می‌دهد. همانا خداوند متعال قلب‌های اندوهناک را دوست دارد؛ و بهترین دعا آن است که پنهان باشد؛ چنانکه خدای متعال فرموده است: ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۸۰
إرشاد القلوب، ج۱، ص۱۵۴
۲
(اعراف/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّهُ (صلی الله علیه و آله) کَانَ فِی غُزَاهًٍْ فَأَشْرَفُوا عَلَی وَادٍ فَجَعَلَ النَّاسُ یُهَلِّلُونَ وَ یُکَبِّرُونَ وَ یَرْفَعُونَ أَصْوَاتَهُمْ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ ارْبَعُوا عَلَی أَنْفُسِکُمْ أَمَا إِنَّکُمْ لَا تَدْعُونَ أَصَمَّ وَ لَا غَائِباً وَ إِنَّمَا تَدْعُونَ سَمِیعاً قَرِیباً مَعَکُمْ.

پیامبر ( پیامبر (در یکی از جنگ‌ها سرزمینی را فتح کردند، مردم به تهلیل، تکبیر، و شادمانی و شور و شعف پرداختند [و با صدای بلند خداوند را حمد می‌کردند]، حضرت (فرمود: «برخویشتن مسلّط گردید؛ چرا که شما [خدای] ناشنوا و غایب را نمی‌خوانید، شما [خدای] شنوا و نزدیک به خود را می‌خوانید و [او همواره] با شماست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۸۰
وسایل الشیعهًْ، ج۷، ص۱۶۴/ نور الثقلین
۳
(اعراف/ ۵۵)

الصّادق (علیه السلام)- وَ دُعَاءُ التَّضَرُّعِ أَنْ تُحَرِّکَ إِصْبَعَکَ السَّبَّابَهًَْ مِمَّا یَلِی وَجْهَکَ وَ هُوَ دُعَاءُ الْخِیفَهًْ.

امام صادق ( دعای تضرّع آن است که انگشت سبابه را در مقابل صورت به حرکت درآوری. دعای خیفه نیز همین است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۸۰
نور الثقلین
۴
(اعراف/ ۵۵)

الباقر (علیه السلام)- لَا یَکْتُبُ الْمَلَکُ إِلَّا مَا سَمِعَ وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ اذْکُرْ رَبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَ خِیفَهًًْ فَلَا یَعْلَمُ ثَوَابَ ذَلِکَ الذِّکْرِ فِی نَفْسِ الرَّجُلِ غَیْرُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ لِعَظَمَتِه.

امام باقر ( فرشته گماشته بر اعمال آدمی جز آنچه شنیده را نمی‌نویسد؛ و خدای متعال فرمود: أُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لایُحِبُّ المُعْتَدینَ. پس ثواب آن ذکر در دل شخص را به‌خاطر عظمتش، جز خدا کسی نمی‌داند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۸۲
الکافی، ج۲، ص۵۰۲
۵
(اعراف/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَکْثَرُ مُنَافِقِی أُمَّتِی قُرَّاؤُهَا فَکُنْ حَیْثُ نُدِبْتَ إِلَیْهِ وَ أُمِرْتَ بِهِ وَ أَخْفِ سِرَّکَ مِنَ الْخَلْقِ مَا اسْتَطَعْتَ وَ اجْعَلْ طَاعَتَکَ لِلَّهِ بِمَنْزِلَهًِْ رُوحِکَ مِنْ جَسَدِکَ وَ لْتَکُنْ مُعْتَبِراً حَالَکَ مَا تُحَقِّقُهُ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ بَارِئِکَ وَ اسْتَعِنْ بِاللَّهِ فِی جَمِیعِ أُمُورِکَ مُتَضَرِّعاً إِلَیْهِ آنَاءَ لَیْلِکَ وَ نَهَارِکَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ وَ الِاعْتِدَاءُ مِنْ صِفَهًِْ قُرَّاءِ زَمَانِنَا هَذَا وَ عَلَامَتِهِم.

پیامبر ( بسیاری از منافقین امّت من از افرادی هستند که قرآن قرائت می‌کنند. و ثابت باش روی آنچه دعوت به آن شده و مأموریّت در آن پیدا کردی، و شرّت را از مردم تا می‌توانی بازدار، و طاعت و پرستش خود را برای پروردگار متعال قرار بده؛ چون روح که حقیقت وجود تو و سلطان در مملکت تن است، و لازم است طاعت و عبودیّت نیز حاکم و قاهر و نافذ به همه اعمال و احوال باشد. و حالت تو مورد اعتبار و تنبّه دیگران باشد، تا زمانی‌که تو ما بین خود و خدا را تحکیم و تثبیت کرده‌ای، و از پروردگار متعال در همه‌ی امور خود، به حالت تضرّع و خشوع، در همه‌ی اوقات روز و شب یاری بطلب. خداوند متعال می‌فرماید: ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ. و یکی از صفات و علائم قاریان زمان ما؛ تجاوزکردن از حدود وظیفه و بیرون‌رفتن از محیط برنامه‌ی الهی و دینی است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۸۲
مستدرک الوسایل، ج۴، ص۲۵۲/ مصباح الشریعهًْ، ص۵۷/ بحار الأنوار، ج۸۹، ص۱۸۱/ نور الثقلین
۶
(اعراف/ ۵۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِیَّاکُمْ وَ سَقَطَ الْکَلَامِ وَ فَصْلُ بَنِی‌آدَمَ (علیه السلام) کُتِبَ فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ مَا یُعْرَفُ وَ إِیَّاکُمْ وَ الدُّعَاءَ بِاللَّعْنِ وَ الْخِزْیِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ أَحْکَمَ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ فَمَنْ تَعَدَّی بِدُعَائِهِ بِلَعْنٍ أَوْ خِزْیٍ فَهُوَ مِنَ الْمُعْتَدِینَ.

امام علی ( از کلام بیهوده و تفرقه‌افکنی میان انسان‌ها، برحذر باشید که دعوت به سوی امور نیک و معروف بر شما واجب شده است و از لعن و نفرین و ریختن آبرو نیز برحذر باشید که خداوند عزّوجلّ در کتابش چنین حکم می‌کند: أُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لایُحِبُّ المُعْتَدینَ. و هرکس در دعایش با لعن و ریختن آبرو تجاوز نماید، در زمره‌ی تجاوزکاران است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۵، ص۱۸۲
نور الثقلین
بیشتر