آیه ۷۴ - سوره مؤمنون

آیه وَ إِنَّ الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّراطِ لَناكِبُونَ [74]

امّا كسانى كه به آخرت ايمان ندارند از اين راه منحرف مىشوند.

۱
(مؤمنون/ ۷۴)

أمیرالمؤمنین ( عَنْ مُقَرِّنٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (یَقُول: جَاءَ ابْنُ الْکَوَّاءِ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (فَقَالَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ فَقَالَ نَحْنُ الْأَعْرَافُ نَعْرِفُ أَنْصَارَنَا بِسِیمَاهُمْ وَ نَحْنُ الْأَعْرَافُ الَّذِینَ لَا یَعْرِفُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا بِسَبِیلِ مَعْرِفَتِنَا وَ نَحْنُ الْأَعْرَافُ یُعَرِّفُنَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ عَلَی الصِّرَاطِ فَلَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ إِلَّا مَنْ عَرَفَنَا وَ نَحْنُ عَرَفْنَاهُ وَ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَنَا وَ أَنْکَرْنَاهُ إِنَّ اللَّهِ لَوْ شَاءَ لَعَرَّفَ الْعِبَادَ نَفْسَهُ وَ لَکِنْ جَعَلَنَا أَبْوَابَهُ وَ صِرَاطَهُ وَ سَبِیلَهُ وَ الْوَجْهَ الَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ فَمَنْ عَدَلَ عَنْ وَلَایَتِنَا أَوْ فَضَّلَ عَلَیْنَا غَیْرَنَا فَإِنَّهُمْ عَنِ الصِّراطِ لَناکِبُونَ وَ لَا سَوَاءٌ مَنِ اعْتَصَمَ النَّاسُ بِهِ وَ لَا سَوَاءٌ مَنْ ذَهَبَ حَیْثُ ذَهَبَ النَّاسُ ذَهَبَ النَّاسُ إِلَی عُیُونٍ کَدِرَهًٍْ یُفْرَغُ بَعْضُهَا فِی بَعْضٍ وَ ذَهَبَ مَنْ ذَهَبَ إِلَیْنَا إِلَی عَیْنٍ صَافِیَهًٍْ تَجْرِی بِأُمُورٍ لَا نَفَادَ لَهَا وَ لَا انْقِطَاعَ.

امام علی ( مقرّن گوید: شنیدم امام صادق (فرمود: ابنکوّاء نزد امیرالمؤمنین (آمد و گفت: «ای امیرمؤمنان (! و بر «اعراف» مردانی هستند که هریک از آن دو گروه را از چهره‌هایشان میشناسند. (اعراف/۴۶) یعنی چه»؟ فرمود: «بر اعراف ماییم که یاران خود را از رخسارشان میشناسیم، اعراف ماییم که خدای عزّوجلّ جز از طریق معرفت ما شناخته نشود و اعراف ماییم که خدا ما را در روز قیامت بر روی صراط قرار دهد، جز کسی که ما او را بشناسیم و او ما را شناسد کسی داخل بهشت نمی‌شود؛ و جز آنکه ما او را ناشناس دانیم و او ما را نشناسد، به دوزخ وارد نمی‌شود. خدای تبارکوتعالی اگر میخواست خودش را بیواسطه به بندگانش میشناسانید ولی ما را در جاده، راه و طریق معرفت خود قرار داد، کسانی که از ولایت ما روگردانیده و دیگران را بر ما ترجیح دهند از صراط مستقیم منحرفند [در قیامت از صراط نمی‌گذرند] کسانی که مردم به آن‌ها پناه گیرند [که ما اهل بیت پیغمبر باشیم] با کسانی که خود محتاج پناهندگی به دیگران باشند [که پیشوایان عامّه باشند] برابر نیست؛ زیرا آن مردم بهسوی چشمه‌های کم آب تیره که از چشمه‌ای به چشمه‌ی دیگر ریزد رفتند و کسانی که سوی ما آمدند بهسوی چشمه‌های صافی آمدند که آبش به امر پروردگار جاریست و تمامشدن و خشکشدن ندارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۹۴
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۵۳/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۲۷؛ «و لاسواء ... لا انقطاع» محذوف/ کشف الغمهًْ، ج۱، ص۳۲۴؛ «بتفاوت»/ کشف الیقین، ص۴۰۱/ نورالثقلین؛ «جاء ابن الکواء ... انکرناه» محذوف/ البرهان
۲
(مؤمنون/ ۷۴)

الکاظم ( عَنْ زَیْدِ‌بْنِ‌مُوسَی عَنْ أَبِیهِ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (عَنْ آبَائِهِ فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ إِنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّراطِ لَناکِبُونَ قَال: عَنْ وَلَایَتِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ.

امام کاظم ( وَ إِنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّراطِ لَناکِبُونَ یعنی از ولایت ما اهل بیت رویگردان هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۹۴
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۶/ المناقب، ج۳، ص۷۳/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۸۵/ البرهان
۳
(مؤمنون/ ۷۴)

علیبنابراهیم ( عَنِ الْإِمَامِ لَحَادُّون.

علیّبنابراهیم ( یعنی از امام انحراف دارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۹۴
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۲۵/ القمی، ج۲، ص۹۲/ نورالثقلین
۴
(مؤمنون/ ۷۴)

الصّادق ( عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (عَنِ الصِّرَاطِ فَقَالَ هُوَ الطَّرِیقُ إِلَی مَعْرِفَهًِْ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُمَا صِرَاطَانِ صِرَاطٌ فِی الدُّنْیَا وَ صِرَاطٌ فِی الْآخِرَهًِْ وَ أَمَّا الصِّرَاطُ الَّذِی فِی الدُّنْیَا فَهُوَ الْإِمَامُ الْمُفْتَرَضُ الطَّاعَهًِْ مَنْ عَرَفَهُ فِی الدُّنْیَا وَ اقْتَدَی بِهُدَاهُ مَرَّ عَلَی الصِّرَاطِ الَّذِی هُوَ جِسْرُ جَهَنَّمَ فِی الْآخِرَهًِْ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ فِی الدُّنْیَا زَلَّتْ قَدَمُهُ عَنِ الصِّرَاطِ فِی الْآخِرَهًِْ فَتَرَدَّی فِی نَارِ جَهَنَّمَ.

امام صادق ( مفضل‌بن‌عمر گفت از امام صادق (در مورد صراط پرسیدم، فرمود «راهی بهسوی شناختن خدای بزرگ است؛ صراط دوگونه است: صراط در این سرا و صراط در آن سرا امّا صراط دنیا؛ امام می‌باشد که فرمانبرداری از او واجب است؛ هرکس که در دنیا او را شناخت و رهنمودهای او را بهکار بست، در آخرت از صراط که پلی است بهروی جهنّم، خواهد گذشت و هرکس در اینجا امام خود را نشناخت، هنگام گذشتن از صراط آخرت گامش خواهد لغزید و در آتش دوزخ خواهد افتاد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۹۴
معانی الأخبار، ص۳۲
بیشتر